جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

پروژه ای که با یک کودتا لغو شد؛ به حراج گذاشتن صنعت ملی لیتیوم در بولیوی

دراکتبر۲۰۱۹ حکومت رئیس جمهور بولیوی ، اوآ مورالس با کودتا سرنگون شد. دولت کودتا بلافاصله یکی از بلند پروازانه ترین پروژه های رئیس جمهور پیشین را معلق کرد. برنامه ای که بر طبق آن قرار بود بولیوی، که سرشار از لیتیوم است، به جای صدور خام این ماده نایاب، صنعتی کردن آن را اجرا کند

دراکتبر۲۰۱۹ حکومت رئیس جمهور بولیوی ، اوآ مورالس با کودتا سرنگون شد. در حالی که دولت فعلی وعده برگذاری انتخابات را در ماه مارس می دهد ، یکی از بلند پروازانه ترین پروژه های رئیس جمهور پیشین را معلق کرده است. برنامه ای که بر طبق آن قرار بود بولیوی ، که سرشار از لیتیوم است، به جای صدورش، صنعتی کردن آن را خود بعهده گیرد.

بولیوی ازطرفی فقیرترین کشور آمریکای لاتین است.و از سوی دیگر تسلطش بر فناوری نوین تقریبا در میان کشورهای ناحیه جنوب بی نظیر است. پیش از این ، هیچ تصور نمی شد که بولیوی روزی ادعای احراز نقش اصلی بازار لیتیوم را کند، فلزی قلیایی و در نتیجه ضروری برای تولید باتری. کشف بزرگترین ذخایر «طلای سفید» در سالار دوییونی *، کویر نمکی بیکران در غرب این کشور، می تواند به پدیده ای منجر شود که کشور به خوبی با آن آشناست: استثمار ثروتی بیکران مدفون در دل خاکش. اما رئیس جمهور اوا مورالس ، که در سال ۲۰۰۶ انتخاب و با کودتایی در اکتبر ۲۰۱۹ سرنگون شد(١) ، سناریوی دیگری را در نظر داشت: بهره برداری از لیتیوم نه برای شرکت های چند ملیتی شمال بلکه به نفع بولیویائی ها.

پایان روز نزدیک است. در سراسر سالار یونی سوزی یخناک به وزش در آمده است. تابستان ۲۰۱۹، مقابل مجتمع صنعتی تولید لیتیم و کلرید پتاسیم در للیپی (Llipi) هستیم. در این مکان ، آینده کشور در معرض خطرقرار گرفته است: معاون رئیس جمهور آلووارو گارسیا لینرا – که اکنون در تبعید در مکزیک به سر می برد، مکررأ اعلام کرده است که واحد پیشگام بهره برداری و صنعتی لیتیوم در بولیوی باید، تحت هدایت دولت، کشور را به جایگاه «عربستان سعودی لیتیوم» برساند.

در حالی که تقاضای لیتیوم به سطح انفجار رسیده است، کره زمین به سختی ازچنین سالارهای استخراج لیتیوم برخوردار است. کوچکترین تلفن هوشمند به ۲ تا ۳ گرم لیتیوم محتاج است و یک ماشین برقی، حدود بیست کیلوگرم. تخمین زده می شود که در سال ۲۰۴۰ ، حدود ۲۶۰ میلیون اتومبیل به اصطلاح « پاک» در مقابل ۴ میلیون در حال حاضر،‌ رانده شوند. انتظار می رود که تقاضای جهانی لیتیوم که در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۰۰ هزار تن بود، طی ۱۰ سال آینده به یک میلیون تن برسد. طی سه سال ، قیمت ها چهار برابر شده است ، و در سال ۲۰۱۸ به تنی ۲۰هزار دلارسیده است (قبل از کاهشی جزئی در سال ۲۰۱۹). بنابراین ، شهر کوچک للیپی مرکر توجه کل جهان شده است. گفته می شود ۲۱ میلیون تن لیتیم(٢) زیر ۱۰ هزار کیلومتر مربع آپارتمانهای سالار یونی پنهان است: نوید فراوانی ! اما چه کسی از آن بهره می برد ؟

آرزوی مورالس صدور لیتیوم نه در حالت خام آن ، بلکه در باتری های تولید شده در بولیوی و با ارزش افزوده ای بالاتر بود

از زمان استعمار اسپانیا ، هنگامی که میلیون ها نفر از اهالی بومی در معادن نقره جان خود را از دست دادند، تا قرن بیستم که معادن طلا ، تنگستن و قلع ثروتی فراوان به جیب استخراج کنندگان خارجی سرازیر کرد، هیچکدام از منابع زیرزمینی بولیوی،‌ هرگز به نفع جمعیت محلی مصرف نشده است. آقای مورالس در ابتدای نخستین دوره خود گفته بود: « محلی برای سرقت های مجدد وجود ندارد. » به محض اخذ قدرت در سال ۲۰۰۶، از برنامه استخراج «۱۰۰٪‌ملی » دفاع کرد و آرزویش صدور لیتیوم نه در حالت خام آن ، بلکه در باتری های تولید شده در بولیوی و با ارزش افزوده ای بالاتر بود. در صورت موفقیت ، بولیوی به یکی از کشورهای نادر جنوب تبدیل می شد که می توانست مسئولیت کل زنجیره تولید صنعتی را به عهده بگیرد: اکتشاف و استخراج مواد اولیه (تصفیه آب شور) ، توسعه ترکیبات اساسی ( نه تنها کربنات لیتیوم ، بلکه کلرید پتاسیم ، تولید فرعی از فرآیند استخراج لیتیوم است که به عنوان کود مورد استفاده قرار می گیرد و برای بازار برزیل در نظر گرفته شده است) ، سپس تولید کالاهای واسطه ای (کاتدهای لیتیوم و الکترولیت) و همچنین کالاهای مصرفی نهایی ( باتری های لیتیوم یون).

بنابراین در سال ۲۰۰۸ ، دولت یک برنامه ملی صنعتی سازی منابع به اصطلاح «تبخیری» – به ویژه لیتیوم ، و نیز سایر مواد معدنی موجود نمکزار ها مانند پتاسیم ، بور و غیره را – تحت نظارت یک شرکت ملی: Yacimientos de litio bolivianos (YLB) به اجرا گذاشت. تابستان ۲۰۱۹، لوئیس آلبرتو اچازوی، معاون وزیر فناوری های پبشرفته انرژی زا و مسئول این پروژه از زمان آغاز آن ابراز داشت: « سیاست ما اطمینان استخراج مواد اولیه توسط شرکت های دولتی است.» این رویکرد مستلزم توسعه یک فناوری ملی است ، تا وابسته به شرکت های چند ملیتی و اختراعات ثبت شده خارجی نباشد. برای دستیابی به این هدف ، دولت نزدیک به یک میلیارد دلار (حدود۹۱۰ میلیون یورو) هزینه کرد که یکی از بزرگترین سرمایه گذاری ها در تاریخ کشور است.

اما بزرگترین چالش، از نوع مالی نیست. اچازو می گوید: « از نظر فن آوری ، ما می بایست از صفر شروع می کردیم». سپس اضافه می کند: «آزمایشگاه های شیمی فقط در دو دانشگاه کمی روی منابع تبخیر کار می کردند» .اسکار مامانی(Oscar Mamani) ، مدیر عملیات للیپی(Llipi) ، که در آغاز این پروژه در خارج از کشور زندگی می کرد و مانند چندین مهندس دیگر بولیوایی، به مناسبت این پروژه به کشور باز گشت. اچازو ادامه می دهد : « ما نوشته های علمی را زیر و رو کردیم و بدون کمک خارجی ، دست به کار شدیم. خلاصه ، همه ما محقق شده ایم. »

در ، للیپی(Llipi) لیتیوم برای استفاده در «باتری» به کربنات لیتیوم تبدیل می شود. در لا پالکا(La Palca) ، در چند ده کیلومتری للیپی، این کربنات در ساخت مواد کاتدی ، سپس باتری های لیتیوم یونی استفاده می شود. این مرحله آخر، یعنی تولید کالاهای مصرفی – دشوارترین است. مارسلو گونزالس(Marcelo Gonzales) ، مدیر کارخانه پیلوت باتری می گوید:« می بایست عظمت این چالش را در نظر گرفت. نه تنها این کارخانه، تنها کارخانه باتری در آمریکای لاتین است ، بلکه ما مجبور بودیم کل کارمندان را نیز آموزش دهیم». علاوه بر دستیابی به تجهیزات لازم – که در ژاپن ، اروپا یا ایالات متحده ساخته شده است – در واقع می بایست مهارت های لازم برای استفاده از آن را نیز آموزش داده می شد. به گفته ی آقای مارسلو سایک، مدیر مرکز تحقیقات ، که از برزیل برگشته است ، کارگران مجبورند برای کسب آموزش هایی که در بولیوی یافت نمی شود ، به خارج از کشور بروند. به این منظور، بورس های دولتی به محققان امکان می دهد تا مهارت های خود را در بخش های استراتژیک از جمله لیتیوم بهبود بخشند.

اما بولیوی یک جزیره ایزوله نیست . بصورتی متناقض پروژه استقلال اش باید با تلاش برای ایجاد ارتباط با شرکتهای فراملی که دسترسی به فن آوری های خاص و بازارهای خاص را مسدود می کنند همراه باشد. بنابراین می بایست در پی شناسایی شرکائی بود که برای تحمیل تصمیمات شان وارد معرکه نشوند . امری که البته با نگرش شرکت های بزرگ مغایرست. با این دیدگاه ، آقای اچازو پنج شرط برای شرکای YLB در نظر گرفت: قبول مشارکت ۵۱٪ برای کشور بولیوی؛ تضمین صنعتی شدن لیتیوم که منجر به زنجیره ای از محصولات با ارزش افزوده بالا می شود؛ تأمین بودجه ؛ اطمینان از دسترسی به بازارهای خارجی ؛ و انتقال فناوری و دانش به ویژه از طریق آموزش کارمندان بولیویائی.

اگر چه شرکت های ژاپنی ، چینی ، کره جنوبی و فرانسه ابراز علاقه کرده اند ، اما گاهی اوقات ، مانند مورد مؤسسه ی بولوره(Bolloré) موضوع پیچیده می شود. به گفته اسکار وارگاس ویلازن(Oscar Vargas Villazón) ، اقتصاددان ، که در آن زمان مسئولیت میزبانی از هیئت رؤسای فرانسوی را بر عهده داشت: « ونسان بولوره در سال ۲۰۰۸ به بولیوی آمد و با مورالس ملاقات کرد ، سپس او را به پاریس دعوت کرد و حتی او را در یکی از اتومبیل های برقی خود برای گردش به کنار رودخانه سن برد. پروژه او با دقت مورد مطالعه قرار گرفت ، اما روحیه استعمارگر فرانسوی ـ آفریقایی او و برخورد از بالای وی بسیار دلسرد کننده بود». آقای اچازو با شوخی ادامه می دهد:« شرکت بولوره فلسفه ما را درک نکرد و تنها موردی که برایش اهمیت داشت مواد اولیه ما بود». صاحبکار فرانسوی سرانجام به آرژانتین رو کرد ، جایی که شرایط پیشنهادی را مناسب تر دید: امتیازات خصوصی ، تمهیدات مالی، و استانداردهای پائین تر زیست محیطی. بسیاری از شرکت های چند ملیتی ترک چارچوب اقتصادی خود را تحمل نمی کنند. آقای بورجا سوگویا ، مدیر مجتمع لا پالکا(La Palca) معضل نظر گاه این شرکت ها را چنین خلاصه می کند: «استثمار می کنم ، مالیات های نه چندان دلچسب می پردازم، مواد و به همراه آن ، ارزش افزوده را می برم.»

ماه اوت ۲۰۱۹ دولت بولیوی با سوء استفاده از کنسرسیوم چینی سین کیانگ TBEA Group-Baocheng برای بهره برداری از سالارهای کولپاسا(Coipasa) و پاستوس گراندز(Pastos Grandes) وارد همکاری شد. این توافقنامه همچنین شامل ساخت کارخانه باتری لیتیوم یون در چین و با مشارکت YLB است. وارگاس ویلازان با وجد می گوید: « بازار آینده،‌ چین است!». چین اعلام کره است که در سال ۲۰۲۵ همه اتومبیل های این کشور برقی خواهند بود. با ۶۰٪ بازار باتری ، این کشور در حال حاضر بزرگترین مصرف کننده کربنات لیتیوم در جهان است.

مذاکرات با هند و روسیه انجام شده است ، اما – پس از ده سال مذاکره طولانی، چشم امید به توافق با شرکت آلمانی ACI Systems که در پایان سال ۲۰۱۸ امضا شده، دوخته شد. با ایجاد اولین شرکت مختلط کشور در این بخش ، YLB-Acisa ، بولیوی ، بازار لیتیوم اروپا فتح کرد و نیاز استراتژیک صنعت خودروسازی آلمان (بزرگترین در اروپا) را که باتری تولید نمی کند، برآورده ساخت. آقای اچازو در اوایل سال ۲۰۱۹ گفت. « هدف، فرستادن اولین باتری های ماشین برقی در اواخر سال ۲۰۲۳ یا اوایل سال ۲۰۲۴ به آلمان است».

« فشارهای زیادی بر بولیوی وارد خواهد شد »

چند ماه بعد ، شور و شوق آقای اچازو خوابیده: « با آلمانی ها در کشاکشیم زیرا قرارداد منعقده را محترم نمی شمارند و دیگر نمی خواهند باتری در بولیوی تولید کنند زیرا برایشان سودآور نیست. » ساخت باتری در بولیوی به معنی واردات تجیزات لازم است. با توجه به ضعف زیرساخت لازم در بولیوی، تولید باتری در این کشور زمان بر است. اما دومین مشکل یعنی هزینه حمل و نقل در کشوری که دسترسی به دریا ندارد، رقابت در تولید را برای بولیوی سخت تر ساخته است. مبارزات آقای مورالس با نهاد های قضایی بین المللی برای دست یابی به اقیانوس آرام نیر برای حل این مشکل بوده است(٣).

مدتهاست که مطبوعات از بولیوی می خواهند تا که دست از آرزوهای خود که محکوم به شکست اند بشوید، زیرا این کشور توانایی های لازم را نداشته و مهمتر از همه دنیای تجارت را درک نمی کند. خوان کارلوس زولتا(Juan Carlos Zuleta) ، عضو کمسیون ملی لیتیوم شیلی که خود را به عنوان «محقق مستقل» با مدرک «دکترای اقتصاد از آمریکا» معرفی می کند، در رسانه ها حضوری دائمی دارد. مهمتر از همه، وی تحلیلگربورس و مشاور شرکت های چند ملیتی در بهره برداری از فلز گرانبها قلیایی ، به ویژه در شیلی یعنی دومین تولید کننده در جهان است . او همچنین مشاور کمیته مدنی پوتوس(Potosí) (منطقه ی حاوی لللیپی و لا پالکا) است و به ویژه در کودتای اکتبر ۲۰۱۹ علیه آقای مورالس فعال بود. به گفته وی ، تصور استخراج لیتیوم در بولیوی بی فایده است: «فقط ایالات متحده از فناوری لازم برخوردار است. »(۴)

آقای مورالس برای بهره برداری و صنعتی شدن لیتیوم به پروژه خود اهمیت زیادی می داد زیرا آنرا ابزاری برای تسخیر و دفاع از حاکمیت ملی می دانست. اچازو تابستان گذشته برایمان توضیح داد: « می دانیم که فشارهای زیادی بر بولیوی وارد خواهد شد. همیشه این طور است: امپریالیسم به جستجوی منابع می رود و در صورت لزوم ، برای دستیابی به آن ها، از حمله به این کشور یا آن کشور دریغ نمی کند. ما می دانیم که چنین اتفاقی می تواند برای ما رخ دهد. بدیهی است اگر نیرو های راست به قدرت برسند، همه چیز برای چند ملیتی ها آسان تر می شد. راست ها در بولیوی همیشه فکر می کردند که خصوصی سازی بهتر است». شکی نیست که این مسیردولت فعلی خانم ژانین چز(Jeanine Áñez) و نیز دولت منتخبی خواهد بود که از صندوق رأی انتخابات ژانویه ،که توسط کودتاجیان سازماندهی شده است ، بیرون می آید.

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B…

١- مقاله « کودتائی بسیار آسان در بولیوی»، لوموند دیپلماتیک دسامبر ٢٠١٩ https://ir.mondediplo.com/article32…

٢- براساس ارزیابی شرکت امریکائی SRK در فوریه ٢٠١٩

٣- Lire Cédric Gouverneur, « La Bolivie les yeux vers les flots », Le Monde diplomatique, septembre 2015.

۴- « Zuleta : Bolivia no sabe explotar el litio ni consiguió patentes », Página Siete, La Paz, 4 novembre 2019.

نویسنده: Maëlle Mariette

برگردان: عاطفه اولیایی

منبع: لوموند دیپلوماتیک

https://akhbar-rooz.com/?p=16866 لينک کوتاه

0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها

خبر اول سايت

آخرين مطالب سايت

مطالب پربيننده روز


0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x