زمانی، وقتی بر چهره ی اصلاح طلبان نشانه های پشیمانی از «تندروی» در جریان انتخابات مجلس هفتم نمایان شده بود و آن ها می خواستند شرکت خود در انتخابات ریاست جمهوری را زمینه سازی کنند، گفتند «انتخابات فرمایشی» مجلس هفتم در تاریخ جمهوری اسلامی ایران یک استثنا بود و دیگر تکرار نخواهد شد. اما این ادعا به حقیقت نپیوست. استثاء، بار دیگر در حال تکرار شدن است. شایعه رد صلاحیت ها که از چند روز گذشته قوت گرفته بود، با اعلام اسامی نامزدهای مورد تایید فقهای شورای نگهبان صورت واقع به خود گرفت. شیخ جنتی و همدستانش، درست در شب هشتمین سالگرد «دوم خرداد» به جز چند تن از افراد مورد اعتماد خود، همه ی کاندیداهای ریاست جمهوری را رد کردند تا به همگان بفهمانند آن چه در جمهوری اسلامی «استثناء» بود، همان «حماسه دوم خرداد» بود که گروهی بیهوده در انتظار تکرارش نشسته بودند. مهدی کروبی را نیز در لیست کاندیداهای خود باقی گذاشتند تا در عین حال سیور و سات «انتخابات رقابتی» هم چنان فراهم باشد!
با این تصمیم شورای نگهبان، نظام سیاسی حاکم بر ایران وارد بحران تازه ای خواهد شد. انتظار می رود در روزهای آتی اعتراض به تصمیم شورای نگهبان گستردگی چشم گیری بیابد. در همان حال رایزنی ها و رفت و آمدهای «بزرگان» نظام برای حل بحران هم شدت خواهد گرفت. گروهی از اصلاح طلبان خواهند کوشید «مقام معظم رهبری» را به دخالت وادارند. شیخ مهدی کروبی، اولین کسی است که این نغمه ی تکراری را ساز و ابراز امیدواری کرده است با «تدبیر مقام معظم رهبری» بحران حل شود! یاری جستن از «بزرگان» دیگری نظیر اکبر هاشمی رفسنجانی که خود یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری است و تلاش برای ترغیب رئیس جمهور خاتمی به «واکنش قاطع» می تواند از جمله بخش های دیگر این فعل و انفعالات باشد.
پیشاپیش روشن است اگر این رایزنی ها و تلاش ها و رفت و آمدها به نتیجه ای هم برسد، و یکی دو کاندیدای رد صلاحیت شده هم به لیست شش نفره فعلی اضافه شوند، در اصل موضوع هیچ تغییری روی نخواهد داد و حضور این یا آن چهره، این انتخابات رسوا و فرمایشی را به انتخاباتی آزاد تبدیل نخواهد کرد و اقداماتی که هدفی جز سهم خواهی ندارد، حتی اگر به نام دفاع از «آزادی انتخاب» هم صورت گیرد، مشروعیتی در نزد عامه ی مردم نخواهد یافت. نباید انتظار داشت اعتراضی که هدف خود را وارد کردن یکی دو کاندیدا در لیست موجود کاندیداها قرار می دهد، به هر نام و تحت هر شعاری که صورت گیرد، مورد تایید جامعه و افکار عمومی قرار گیرد. اصلاح طلبان یک بار این واقعیت را در جریان «تحصن» خود در انتخابات مجلس هفتم آزمودند. در آن تحصن از آن جا که افکار عمومی احساس نکرد، اعتراض اصلاح طلبان به خاطر خودشان نیست، از حرکت آن ها نیز پشتیبانی چشم گیری صورت نگرفت. اکنون نیز هیچ اعتراضی که با هدف لغو قوانین غیردموکراتیک و دفاع از حق همه مردم ایران برای تعیین سرنوشت خود صورت نگیرد، و بخواهد با گذراندن یکی دو کاندید از صافی شورای نگهبان، بار دیگر مردم را به حضور در «انتخابات آزاد» دعوت کند، سرنوشتی بهتر از آن تحصن نخواهد یافت.
• روزهای دشوار برای «اصلاح طلبان پیشرو»
«اصلاح طلبان پیشرو»، اکنون در موقعیتی مشابه طیف گسترده ی مخالفین حکومتی خود قرار گرفته اند و از حق شرکت در انتخابات محروم شده اند. اگر این گروه از اصلاح طلبان، اکنون در خرداد ماه سال هشتاد و چهار از بدیهی ترین حق خود محروم شده اند، برای نیروهای دگراندیش و اپوزیسیون سلب این حق، از همان نخستین سال های انقلاب آغاز شد. اصلاح طلبان حکومتی، هیچ وقت نخواستند این واقعیت را بفهمند برای نیرویی که حق او در انتخابات نفی می شود، «توجیه» شرکت در انتخاباتی که به کام «دیگران» می گردد، بسیار دشوار خواهد بود.
آن ها تا دیروز، یکشبنه اول خرداد هشتاد و چهار، می گفتند: کسانی که به تحریم انتخابات معتقدند، منفعل هستند و دچار یاس شده اند. آن ها می گفتند، تنها راه تحول در جامعه ی ما از طریق آرام و تدریجی است. آن ها می گفتند، دموکراسی جز صندوق رای راه دیگری نمی شناسد. آن ها می گفتند طرفداران تحریم انتخابات نمی دانند و نمی توانند بگویند بعد از تحریم چه باید کرد. آن ها می گفتند در بیست و هفت خرداد به هر حال رئیس جمهوری انتخاب خواهد شد و این رئیس جمهور «اصلاح طلب» باشد بهتر است از این که از جناح محافظه کار باشد… و آن ها هرگز نمی گفتند همه ی این «استدلالات» تا وقتی درست است که «کاندیدای ما» در عرصه انتخابات حضور دارد.
اکنون – از روز دوشنبه دوم خرداد هشتاد و چهار – همه استدلالاتی را که طرفداران «اصلاح طلبان پیشرو» با حدت در برابر مخالفین خود و دگراندیشان طرح می کردند، یک اصلاح طلب میانه رو طرفدار شیخ مهدی کروبی، می تواند در برابر خود آنان قرار دهد:
دوستان، دنیا به آخر نرسیده است! شیخ مهدی کروبی که هست. نباید منفعل شد، نباید مایوس شد. راه دموکراسی از طریق صندوق های رای است. در روز بیست و هفت خرداد بالاخره باید رئیس جمهوری انتخاب شود. چه بهتر که این رئیس جمهور شیخ مهدی کروبی باشد، بهتر از آن کاندیداهای رعب آور جناح «نظامی» است. هرچند انتخابات خیلی آزاد نیست، اما هنوز امکان انتخاب و رقابت هست….
اکنون در برابر اصلاح طلبان دو راه قرار داد: راه اول همان راهی که تا یک روز پیش به مخالفین خود توصیه می کردند، یعنی شرکت در انتخابات و رای دادن به کسانی نظیر شیخ مهدی کروبی و یا اکبر هاشمی رفسنجانی، زیرا «دموکراسی راه دیگری جز صندوق رای نمی شناسد».
راه دوم پیوستن به نیروهای مخالف این انتخابات و قرار گرفتن در صف تحریم و افشای آن. پیوستن به این صف با این تاخیر، البته به هیچ وجه اعتمادبرانگیز نخواهد بود، زیرا در شرایطی صورت می گیرد که آن ها را از بازی بیرون کرده اند. اما دست کشیدن از تبلیغ برای انتخاباتی که فرمایشی بودن و غیردموکراتیک بودنش را تنها عدم حضور این یا آن کاندیدا، رقم نمی زند، و پیوستن به صف افشاکنندگان این نمایش، به هر دلیلی که صورت گیرد، گامی است برای آن که حکومت ایران در هدف تامین «مشارکت حداکثری» و آن را وسیله ی مشروعیت خود قرار دادن شکست بخورد، و این شکست، پیروزی همه ی آن هایی است که از استقرار دموکراسی در کشور ما دفاع می کنند.
• نوع تازه ای از سیاست ورزی
محمدرضا خاتمی، دبیرکل جبهه ی مشارکت اسلامی بارها در پاسخ به مخالفین خود یادآوری کرده بود: باید «سیاست ورزی» کرد و جبهه ی مشارکت راه دیگری به جز شرکت در انتخابات برای «سیاست ورزی» نمی شناسد. جا دارد در این روزها به اعضای جبهه ی مشارکت اسلامی خاطر نشان کرد:
«سیاست ورزی» فقط شرکت در انتخابات نیست. حتی اگر شما را از حضور در انتخابات محروم کنند، «سیاست ورزی» به پایان نمی رسد، تنها نوع تازه ای از آن آغاز می شود. اگر می خواهید اعتراض کنید، این اعتراض را به رد صلاحیت «کاندید خود» منحصر نکنید، به کل شرایط غیردموکراتیک حاکم بر کشور و نظام استبداد اعتراض کنید… اگر می خواهید اعتراض کنید، این اعتراض را در چشم دوختن به «تدبیر» «مقام معظم رهبری» خلاصه نکنید، به صف گسترده ی مخالفانی بپیوندید که با دل کندن از معجزه ی این «امامزاده» خواهان تحولات ساختاری هستند. اگر می خواهید اعتراض کنید، مفهوم قابل ستایش «انتخابات آزاد» را به امید حضور خود در انتخابات نمایشی آلوده نکنید…
… اگر می خواهید اعتراض کنید، برای افشای این انتخابات فرمایشی – با آقای معین و یا بدون او – یک دنیا کار وجود دارد.
