بامداد دهم نوامبر همه از خبر خاتمه ناگهانی جنگ میان آذربایجان و ارمنستان شگفت زده شدند. خاتمه ی جنگی که آذربایجان با حمایت منابع مادی و رایزنی های نظامیان ترکیه یکی از اعضای ناتو می رفت که سرانجامی بر پایان کامل حضور ارمنستان بر این منطقه باشد، به ناگاه به فرجام رسید.
جنگ خاتمه یافت، قراردادی میان آذربایجان-ارمنستان و روسیه به امضاء رسید. نیروهای حافظ صلح روسیه در مرز میان دو کشور در قره باغ مستقر شدند.
ما در اینجا قصد واکاوی زمینه های مادی و منابع معنوی این جنگ را نداریم، چراکه به اندازه کافی در این مورد از اهالی اهل پژوهش قلم زده شده است.
هدف ما از این نوشتار پرداختن به یک نکته بسیار محرز می باشد که به صورت بمب خبری در شب نهم نوامبر همه را بخود جلب نمود.
ارتش آذربایجان در این شب یک بالگرد ارتش روسیه را هدف قرار داد و سرنگون کرد. تا این زمان جنگ با شدت فشار ارتش آذربایجان در جریان بود و می رفت که استپاناکرت نیز به تصرف آذربایجان درآید، انگاه احتمالا بسیاری از مسائل در امور سیاسی ارمنستان غیر قابل پیش بینی می شد.
این رویکرد، از طرفی مردم روسیه را آرام کرد، جشن و پایکوبی در باکو را سازمان داد، تغییر قدرت در ارمنستان را جرقه زد، ترکیه را از امور منطقه تا حدودی زیادی به بیرون پرت کرد. یک تیر اتفاقی یا به عمد، اینهمه نشانه!
با سرنگون شدن بالگرد روسیه، اگرچه بلافاصله عذرخواهی باکو را درپی داشت، الیت خیمه عمود قدرت در روسیه نیز در بهت مردم روسیه زبون و ناچیز می شد، پس باید تمهیداتی از سوی دفتر ریاست جمهوری صورت می گرفت.
این مساله و بسیاری از موضوعات متنوع در روسیه، خروج اکراین از حیطه تسلط این کشور و همچنین اتفاقات سیاسی و شدت سرکوب اعتراضات در حال رشد در بلاروس توسط دیکتاتور حاکم با موافقت روسیه، که در هشتم نوامبر در اعتراضات خیابانی در پایتخت این کشور موجب دستگیری بیش از هزار تن شد، تظاهرات عظیم مردمی در خابارفسک، وضعیت اسفناک اقتصادی … مسکو را وادار نمود که وارد میدان شود.
از طرفی اگر با دقت به مساله مرتبط به دو کشور ارمنستان و آذربایجان و روابط آن دو با روسیه بنگریم، هنوز پس از گذشت نزدیک به سی سال، روسیه از نفوذ قابل توجهی چه از دید اقتصادی و چه سیاسی برخوردار است، ارمنستان و آذربایجان به نوعی منقطه نفوذ روسیه به حساب می آیند. همچنین روسیه عملا مناسبترین فضای کار برای بخش بزرگی از مردم دو کشور می باشد.
اگرچه آذربایجان در دهه گذشته میدان تاخت و تاز ترکیه گشته است، اما هنوز این روسیه است که در این کشور در بسیاری امور تصمیم نهایی را اتخاذ می کند.
در دوره پیشین زمانی که موضوع آتش بس با استقرار نیروهای حافظ صلح روسیه مطرح شد آذربایجان و ترکیه با حمایت امریکا با پیشنهاد آتش بس به شدت مخالفت کردند، از این روی، روسیه در ان بازه از زمان تنوانست نقشی موثر ایفا کند. اما این بار دیگر روسیه ان روسیه نبود، علی اف نیز ان علی اف، شرایط اقتصادی آذربایجان چنان آش دهان سوزی نیست، پس درصورت فشار روسیه از جمله اتخاذ تحریم اقتصادی می توانست شیراه ان را از هم بگسلد.
اما به اصل موضوع بپردازیم، ارتباط سرنگونی بالگرد، واکنش سریع روسیه، تکرار واژه ی “خوشبختم” علی اف، هجوم به دفتر نیکول پاشینیان، انگار، با سرنگونی این بالگرد ربطی مستقیم داشته باشد.
به نظر می رسد، مسکو جایی به طور مشخص با زبانی مشخص این دو را که برای نخست وزیر ارمنستان به قیمت مقام و جایگاه وی تمام می گردد و از علی اف چهره ای قهرمان ساخته است، به میز مذاکره کشاند، این مذاکره، دو هدف روسیه را تضمین نمود: حضور نیروهای روسیه در قره باغ و مطیع کردن الیت حاکم بر آذربایجان، در واقع به دست گرفتن افسار هر دو به دست خود.
این رویکرد، از طرفی مردم روسیه را آرام کرد، جشن و پایکوبی در باکو را سازمان داد، تغییر قدرت در ارمنستان را جرقه زد، ترکیه را از امور منطقه تا حدودی زیادی به بیرون پرت کرد. یک تیر اتفاقی یا به عمد، اینهمه نشانه!
