موقعیت داخلی:
واقعیتی آشکار است که جمهوری اسلامی بسیار شدیدتر در بن بست اقتصادی و اجتماعی و سیاسی گرفتار شده است وهر روز که میگذرد این تنگناها تمامی پیکره ارگانهای قدرت آنرا تحت فشار بیشتری قرار می دهد.
صدور قطعنامه های بین المللی در محکومیت ایران بدلیل نقض حقوق بشر و شلیک عمدی به هواپیمای مسافربری اوکراین، فشار جنبشهای اجتماعی مانند جنبش کارگری، جنبش رهایی زن، اعتراضات هر روزه علیه تخریب محیط زیست، فشار خانواده های زندانیان سیاسی، جنش دادخواهی خانواده های جانباختگان، اعتراضات نویسندگان و هنرمندان و اعتراضات هر روزه بخش های مختلف مردم بدلیل محرومیت های مختلف جمهوری اسلامی را بر لبه پرتگاه مرگ و نابودی قرار داده است.
موقعیت منطقه ای:
افول جنبش اسلام سیاسی در منطقه، حاشیه ای شدن داعش، تغییر سیاست عربستان در قبال اسرائیل، نزدیکی برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج به آمریکا و اسرائیل، کم رنک شدن رابطه سیاسی و اقتصادی ایران و عراق ، عروج خیزش مردم عراق بر علیه سیستم فاسد حاکم بر عراق و علیه حضور جمهوری اسلامی در این کشور، باعث افول قدرت دخالتگری ایران در منطقه شده است. اگر بر این فاکتورها، فلج تمام عیار اقتصادی رژیم و کاهش چشمگیر درآمدهای مالی رژیم بر اثر تحریمها که برای قدر قدرتی در منطقه هزینه می شود را هم اضافه کنیم، جمهوری اسلامی در موقعیتی بسیار شکننده در منطقه قرار گرفته است.
موقعیت بین المللی:
پس از خیزس دی ماه ٩۶ و آبان ٩٨ جمهوری اسلامی با سیاست عریان آدمکشی و دستگیری هزاران نفر در مقابله با جنبش سرنگونی ظاهر شده است، افزایش تعداد دستگیری فعالان و رهبران جنبشهای اجتماعی در سطحی گسترده ادامه دارد، اعدام مخالفان سیاسی و زندانیان عادی برای ارعاب جامعه همجنان ادامه دارد، در مقابله با این روند علاوه بر اعتراضات اجتماعی در ایران، در سطح بین المللی نیز جمهوری اسلامی بیش از هر زمان مورد نفرت افکار عمومی جهانی قرار گرفته و فشار بیش از پیش سازمانها و نهادهای بین المللی و حقوق بشری جمهوری اسلامی را در تنگنای شدیدی قرار داده است.
با در نظر گرفتن فاکتورهای بالا جمهوری اسلامی در لبه پرتگاه سقوط و نابودی کامل قرار گرفته است. برای خلاصی هر چند موقتی، چاره ای ندارد استراتژی جدیدی را برای بقا در پیش بگیرد. اگر طی سالها وجود جناح اصلاح طلب سوپاپ اطمینانی حائل بین حکومت و مردم بود در سالهای گذشته و بویژه با خیزش دی ۹۶ و سپس آبان ۹۸ و شعار اصلاح طلب اصولگرا دیگه تمومه ماجرا و جمهوری اسلامی نابود باید گردد، موقعیت این جناح پوچ شد و به هوا رفت.
برای جلوگیری از سرنگونی، جمهوری اسلامی میداند که باید استراتژی متفاوتی در پیش بگیرد. از جمله رویکرد تمام و کمال حذف جناح رقیب اصلاح طلبان و بیرون انداختن آنها از رده های مختلف حکومتی و یکدست کردن حکومت توسط سپاه و اصولگرایان یکی از محورهای استراتژی حکومت در این دوره است. این استراتژی مانند پازلی اجزائ متفاوتی برای تکمیل شدن دارد که به آنها می پردازم:
انتصاب رئیسی به ریاست قوه قضائیه و حذف خاندان لاریجانیها، دستگیری بسیاری از کسانی که منبع مالی جناح اصلاح طلب بوده اند به جرم رانت خواری و اختلاس و ارتشا، دستگیری تعداد زیادی از مسئولین سازمانها و نهادهای مالی جناح اصلاح طلب و اخیرا بازداشت تعداد زیادی از شهرداران و اعضای شورای شهرها و که طرفدار جناح اصلاح طلب هستند که از نظر نگارنده این بازداشتها تا حذف تمامی مهره های تاثیرگذار اصلاح طلب در اقتصاد و سیاست ادامه خواهد داشت، قسمت مهم این استراتژی قبضه ارگانهای تصمیم گیری نظام توسط جناح اصولگرا است. جناح خامنه ای – سپاه با اقتداری که در شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام دارند تلاش خود را برای بدست گرفتن مهمترین ارگان تصمیم گیری قدرت یعنی مجلس به سرانجام رساندند و با این پیروزی مقدمات أنچه که قبلا زمزمه اش را میکردند یعنی روی کار آوردن دولت نظامی با پیروزی در انتخابات ١۴٠٠ ریاست جمهوری را فراهم کرده اند. برای تکمیل این استراتژی و به پیروزی رساندن آن باید تمامی منبع مالی دولت فعلی را به نفع سپاه ضبط کنند، در همین رابطه فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا درخواست واگذاری بخشهای مهم مالی دولت با تشخیص سپاه در ازای بدهی های دولت به قرارگاه را کرده است.
بخش دیگر استراتژی یکدست کردن رژیم، ت اختصاص بودجه کافی برای روند اداره جامعهو عادی سازی یعنی پیروزی قاطع در ریاست جمهوری سال١۴٠٠ است. افزایش بودجه صدا و سیما، حوزه های علمیه و افزایش بودجه تدافعی نیروهای بسیج و سپاه برای این منظور است منظور است. اما جمهوری اسلامی برای تکمیل کردن این پازل احتیاج دارد موانع مهم دیگری راهم موقتا تاکید میکنم موقتا کنار بزند، موج وسیع دستگیری فعالین جنبش های مختلف، اذیت و آزار فعالین سیاسی، نویسندگان، رهبران و سخنگویان جنبشهای اعتراضی با این رویکرد جدید تنظیم شده است. با این سیاستها و جهتگیریها اگر این استراتژی به پیروزی برسد جمهوری اسلامی، با یکدست شدن و حذف کامل اصلاح طلبان، باید جام زهر دیگری را برای جلوگیری از سرنگونی محتوم خود سر بکشد.
مذاکره با غرب و عقب نشینی قابل ملاحظه در مقابل غرب برای رفع محدودیتهای اقتصادی و برداشتن تحریمها و باسخ دادن به بخشی از مطالبات اقتصادی جامعه از طریق آزاد سازی منابع مالی بلوکه شده ایران، فروش نفت و عقد قراردادهای اقتصادی با اروپا و غرب محتوای برنامه سیاسی و اقتصادی رژیم “جدید”، جمهوری اسللامی یکدست شده را برای غرب برای دوره آتی قابل تحمل خواهد کرد. در موقعیت کنونی، جمهوری اسلامی بین سرنگونی و کرنش در مقابل غرب و حفظ موجودیتش مجبور است راه دوم را انتخاب کند. در همین رابطه هییت حاکمه امریکا بخصوص با روی کار آمدن بایدن و همچنین اتحادیه اروپا هم با مواجهه با پیروزی اصول گرایان که همواره در راس آن خامنه ای که حرف آخر هر سازش یا مذااکره ای را میزند قابل پذیرش تر خواهد بود. با این رویکرد بخشی از سرمایه گذاریهای مورد تحریم برداشته خواهد شد و منابع مالی بلوکه شده به ایران که مبلغ قابل توجهی است برای مقطعی بحران سیاسی و اقتصادی رژیم را کاهش خواهد داد.
در این نیز تردیدی نیست که این استراتژی در بهترین حالت میتواند برای دوره ای بسیار موقت برای حکومت کارساز باشد اما تنش ها و تناقضات جدیدی را با خود همراه دارد و جمهوری اسلامی تسلیم شده در مقابل غرب را بیش از پیش متزلزل خواهد کرد.
این یاداشت بر اساس فاکتورهایی که اشاره کردم تنظیم شده و لازم به تاکید مجدد است این یکی از محتملترین استراتژی های بقا برای جمهوری اسلامی و جلوگیری از سرنگونی شدن برای یک دوره هر چند کوتاه مدت است.
این یاداشت به همراه خود سوالاتی را به همراه می آورد:
آیا از درون این “رژیم جدید” تناقضاتی بیرون نمیزند که این استراتژی را ناممکن سازد؟
آیا شکل گیری یک خیزش جدید مانند آبان ٩٨ با پتانسیل بیشتری نمیتواند کل این پروژه را پوچ کند؟
آیا با هر گام از عقب نشینی محتوم جمهوری اسلامی اشتهای بیشتر غرب برای به زانو درآودن رژیم و کوتاه کردن دست جمهوری اسلامی از منطقه و پروژه اتمی را موجب نمی شود.
رضا رشیدی
۱۶ ژانویه۲۰۲۰
۱.آیا حکومت یکدست با شکست احمدی نژاد دوباره امکانپذیر است؟
۲. آیا دلار های بلوکه شده آزاد میشوند؟
اگر هم آزاد شوند ،در چه زمانی محو می گرددند!؟
۳. برداشتن تحریم ها و عادی شدن روابط ،در گروه برجامی است که حکومت را در منطقه بی سلاح می کند و آنرا به قبول قوانین بین الملل بکشاند.
آیا حاکمیت به آن تسلیم می شود؟
عقل سلیم شناخت این حاکمیت جواب نه برای این سوالات دارد.
این حاکمیت همینطور که تا بحال بود ادامه خواهد داد تا زمانیکه از داخل یک جنبش قوی و همه جانبه در مقابلش قد علم نکند.