پیشرفت سریع واکسن ها علیه کووید-۱۹ می تواند تحولی مثبت ، و نجات دهنده ی جان ها باشد. این تحول با چنین سرعت زیادی در حوزه پزشکی قبلا می توانست غیر ممکن باشد، اما این واکسن ها نور امیدی فراهم می آورند که پایان این بیماری همه گیر یک بار در قرن امکان پذیر است.
اما به جای مشارکت دولت های ملی و شرکت های دارویی برای واکسینه کردن جمعیت جهان در کوتاه ترین مدت، اولویت های دیگری از توزیع واکسن ها خبر می دهند.
برای دولت های کشورهای ثروتمند، واکسن ها راه حلی برای غفلت جنایتکارانه آن ها عرضه می کند. در بسیاری از نقاط بریتانیا، اروپا و امریکا، سیاست مداران از تعطیلی لازم اقتصادهایشان برای حذف انتقال جمعی (بیماری همه گیر) و نجات جان مردم خود داری یا در برابر آن مقاومت کردند و حفاظت از سود را ترجیح دادند. شمار کشتگان در این کشورهاروبه افزایش دارد همان قدر که ویروس خارج از کنترل گسترش می یابد، همان قدر هم هزینه اقتصادی دارد. واکسینه کردن گسترده عمومی اکنون تنها راه حل قابل اعتماد برای این مصیبت به نظر می رسد و دولت های این کشورها مایلند برای اول بودن درصف تامین واکسن با یک دیگربجنگند.
چنین رقابتی از همان آغازمشخصه توسعه واکسن بوده است. زمانی که دانشگاه آکسفورد برای ساخت واکسن خود جستجو برای یک شرکت دارو سازی را آغاز کرد، در ابتدا قرار دادی با شرکت امریکایی مرک بست. اما زمانی که مرک از تضمین اولویت تامین برای بریتانیا خود داری کرد قرار داد فرو پاشید. اکسفورد با شرکت آسترازنکا شریک شد. آسترازنکاعملا متخصص واکسن نیست، اما وقتی دولت بریتانیا تامین مالی ۱۰۰ میلیون دوز واکسن را مطرح کرد و اجازه داد آسترازنکا اولین کارخانه ساخت واکسن را بسازد، شرکت به گسترش سهم کلینیکی خود تمایل نشان داد و قول داد که شهروندان بریتانیا می توانند درصف اول سهم واکسن باشند.
اما، طرف داری استرازنکا اتحادیه اروپا را عصبانی کرد. اتحادیه اروپا مبلغ قابل توجه ۳۳۶ میلیون یورو برای تضمین تامین واکسن به شرکت پرداخت کرده است. اما در ژانویه، تاخیر در تولید سبب کاهش تامین ۷۵ درصدی واکسن آسترازنکا به اتحادیه اروپا شد، در حالی که تامین واکسن برای بریتانیا دست نخورده باقی ماند. اتحادیه اروپا با تصویب آیین نامه ای که صادرات واکسن کووید-۱۹ را به ۱۰۰ کشور، از جمله بریتانیا ممنوع می کرد ، کار آسترازنکا را تلافی کرد. این رخ دادی منحصر به فرد نیست- ماه می گذشته، شرکت دارویی سانوفی خود را در چالش جنگ بین امریکا و فرانسه بر سر واکسن نامزد تولید خود یافت.
اما این زنگار ها در میان کشورهای ثروتمند تنها بخشی از مسئله است، و احتمالا زمانی که تولید افزایش یابد فروکش می کند. گزارشی از واحد اطلاعاتی در(روزنامه) اکونومیست پیش بینی می کند که اکثر کشورهای اروپا، بریتانیا و امریکا تا پایان سال ۲۰۲۱ پوشش واکسینه گسترده ای را انجام خواهند داد، باقی اقتصادهای پیشرفته احتمالا تا نیمه سال ۲۰۲۲ واکسینه کردن را پوشش خواهند داد.
برای کشورهایی که نمی توانند از عهده پرداخت بر آیند، حکایت متفاوتی است. طبق یک گزارش، “پوشش گسترده واکیسناسیون ، اگر اصلا اتفاق بیفتد، قبل از سال ۲۰۲۳ قابل دسترسی نخواهد بود،این سناریوی احتمالی برای کشورهای در حال توسعه است.”
این امر به به خاطر آن است که واکسن های کووید-۱۹، و شرکت های در حال رقابت برای ساختن آن، برای امر خیریه تلاش نمی کنند. هدف آن ها کسب پول با فروش به کسانی است که قادرند پول آن را پرداخت کنند. ارزش صنعت واکسن پیشا کووید ۳۵ میلیارد دلار امریکا بر آورد می شد،و ازقبل کووید-۱۹ ترقی دلنشینی را در یافت خواهد کرد. انتظار می رود امسال فایزر به تنهایی ۱۵ میلیارد دلار امریکا از واکسن خود سود ایجاد کند. برای حد اکثر کردن این سود ها، تامین واکسن ها به سوی بالاترین پیشنهاد کننده ها خواهد رفت.
تلاش هایی برای مقابله با این منطق غیر انسانی بازار وجود داشته است. به عنوان مثال، هند و افریقای جنوبی، پیشنهاد کردند که سازمان تجارت جهانی محافظت از مالکیت معنوی روی واکسن های نامزد برجسته را حذف کند تا کشورهای فقیر تر بتوانند واکسن مورد نیاز خود را تولید کنند. بی هیچ تعجبی، پیشنهاد از سوی امریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا رد شد.
تلاش دیگر ایجاد کواکس ، ابتکاری مشترک تحت هدایت سازمان جهانی بهداشت است. هدف کواکس حذف رقابت بر سر توزیع واکسن ها با تهیه جمعی واکسن ها از طریق مذاکره با سازندگان واکسن ها ، و توزیع برابر واکسن های تامین شده برای کشورهای شرکت کننده در کواکس است. کمک مالی و مشارکت کشورهای ثروتمندتر ابزاری برای یارانه تامین واکسن برای کشورهایی است که نمی توانند بهای آن را پرداخت کنند.
در حال حاضر حدود ۱۴۵ کشور در کواکس شرکت دارند. اما، بسیاری از کشورهای ثروتمندتر شرکت کننده نیز قرار داد های خصوصی با سازندگان واکسن ها بسته اند.این امر به نوبه خود روی تامین واکسن قابل دسترسی به کواکس تاثیر خواهد داشت. ابتکار کواکس توزیع کافی واکسن برای ۲۰ درصد از جمعیت کشورهای شرکت کننده درکواکس را در برنامه سال ۲۰۲۱ خود دارد. اما آخرین گزارش کواکس پیش بینی می کند که ، اگر همه برنامه ریزی ها تحقق پیدا کند، کواکس در طی نیمه اول سال ۲۰۲۱ تنها به واکسینه کردن ۳.۳ جمعیت کشورهای شرکت کننده قادر خواهد بود.
حتی اگر (واکسینه کردن) در نهایت به پوشش ۲۰ درصدی برسد، کواکس در حال حاضر هیچ برنامه ای برای فراتر رفتن از آن ندارد. اما کشورها ی وابسته به این ابتکار گمان می کنند واکسینه کردن بقیه جمعیت آن ها وظیفه هرکسی است.
این وضعیت به الگوی نابرابری بهداشت و سلامتی در جامعه سرمایه داری ادامه می دهد. مردمی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند از بیماری های بی شماری رنج می برند که در جای دیگری به آسانی می توان از آن بیماری ها جلوگیری وآن ها را درمان کرد. جهان پیشرفته گاهی لحظه سخاوتمندی نسبت به داروها دارد، اما آن لحظه معمولا سال ها یا دهه هاپس از آن که این داروها به سرعت در جهان پیشرفته قابل دسترس می شوند و از قبل برای سازندگانشان فرصتی ایجاد کرده اند فرا می رسد. تجربه تلاش ها برای از بین بردن فلج اطفال و توزیع واکسن آنفولانزی همه گیر H1N1 سال ۲۰۰۹ و ضد ویروس های HIV چنین بود.
با وجود گفتگوی بسیار عالی در باره نجات جان انسان ها، واکسن های کووید-۱۹ مانند هرکالای دیگری صرفا کالا هستند. با کشته شدن ۲ میلیون نفر در اثر بیماری همه گیرو افراد بسیار بیشتری تحت درمان، بازار ضد انسانی و سود محور به تصمیم خود که چه کسی زنده بماند و چه کسی بمیرد ادامه خواهد داد.
منبع: رد فلاگ
