سال ۱۳۸۳ همراه دو تن از رفقا یک ماه رفته بودم هندوستان. یک گوشی “نوکیای یازده دو‌صفر” همراهم بود. به اولین موبایل‌فروشی که رسیدم، پاسپورتم را نشان دادم و سیم‌کارتی با قیمت تقریبیِ پنج هزار تومان به پول ایران خریدم و گذاشتم توی گوشی‌‌ام. با ایران تماس گرفتم و ذوق‌زده گفتم: “اینجا سیم‌کارت پنج هزار تومان است!” حالا همان زمان در ایران سیم‌کارت می‌دادند با ثبت نام قبلی و با کلی مِنت و پارتی؛ قیمتش در بازار آزاد بیش از یک میلیون تومان بود! دلار توُ مایه‌های ششصد تومان بود، حساب کنید! یادم می‌آید بنده‌خدای ساده‌دلی قطعه‌‌زمینی را در یکی از ییلاقات لاریجانِ آمل با یک سیم‌کارت تاخت زد! بگذریم… حسابی که مردم را دوشیدند، سیم‌کارت‌های اعتباری را ریختند بازار، ولی برای این‌که دست‌شان رو نشود، به دروغ پراکندند: “اینها با هم فرق می‌کنند، این اعتباری است و آن ثابت.” خلق‌اللهِ بی‌چاره هم باز مَچل شد، یا نه، برای سرپوش‌گذاشتن روی گَندِ ساده‌دلی‌اش و نیز برای جلوگیری از افت شدید قیمتِ این مثَلن دارایی‌اش، در این دروغ‌ها سهیم شد! در حالی‌که در دنیا از همان اولش حرفی از سیم‌کارتِ ثابت و این چیزها نبود، همه‌چیز اعتباری بود، همه‌چیز اعتباری‌ست. تفاوت فقط در روشِ پرداخت پول شارژِ موبایل است؛ چون همان‌طور که الان همه می‌دانند، تمامِ شماره موبایل‌ها ثابت‌اند و تغییری نمی‌کنند. فقط موقع خرید سیم‌کارت، فروشنده می‌پرسد: می‌خواهید صورت‌حساب‌تان آخرِ هر ماه پس از استفاده بیاید (پس‌پرداختی) یا می‌خواهید هر بار پیش از استفاده به میزانی که نیاز دارید شارژ بزنید (پیش‌پرداختی)؟ اکثریت این شیوه‌ی دوم را به دلایل مختلف انتخاب می‌کنند. پس، تفاوت در ثابت یا موقت‌بودن شماره نیست، بلکه در روش پرداخت پول شارژ است و بس!
حالا قصدم از این‌همه چیست؟ نگاه کنید… از یک طرف، اینترنت ماهواره‌ای دارد از راه می‌رسد و استفاده از آن نیاز به تجهیزات سخت‌افزاری دارد و از طرف دیگر، “طرح قانونیِ صیانت از فضای مجازی” در مجلسِ انقلابی! تصویب می‌شود. شما این دو اتفاق هم‌زمان را در قالب قصه‌ی ورود موبایل به ایران تحلیل کنید و ببینید به چه نتیجه‌ای می‌رسید؛ مثل روز روشن است که مافیای ثروت و قدرت در ایران، بوی پول را از اینترنت ماهواره‌ای شنیده! این قانون نتیجه‌ی بلافصلش این خواهد شد که راه‌های معمول ارتباطِ اینترنتی با دنیا به روی خلق‌الله بسته می‌شود و همه ناگزیر می‌روند سمت راه‌های غیرمعمول، یعنی سمت تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای! اینجاست که برادران قاچاقچی ی محترم در نقش منجیان خیرخواهِ ملت ظاهر می‌شوند و از بنادر و مبادی غیرقانونیِ مرزی سخت‌افزارهای لازم را وارد می‌کنند و با قیمتی گزاف در بازار آزاد می‌فروشند، راهی تازه برای خالی‌کردن جیبِ ما بیچارگانِ گرفتارِ نانِ شب، ما دوزخیانِ روی زمین! به اصل ۸۵ بردن این طرح برای تصویبش در کمیسیون -نه در صحن عمومی مجلس- هم خودش معنا دارد؛ چراغ‌خاموش!
مگر غیر از این است؟ مگر این مافیا در هر چیزی دنبال سودِ هرچه بیشتر نیست؟ مگر جلوی واکسن‌های معتبر را نمی‌گیرد و واکسیناسیون را عامدانه عقب نمی‌اندازد تا کاسبی‌ِ پرسودتری داشته باشد؟ مگر واکسیناسیون که در همه‌جای دنیا رایگان است، در ایران پولی نیست، آن هم با واکسن‌های غیرمعتبر داخلی؟! مگر قیمتش در بازار آزاد فاجعه‌بار نیست؟ اینترنت چه اهمیتی دارد وقتی در پیِ سود با جان مردم هم این‌چنین سودا می‌شود؟!
این شیوه دیگر نخ‌نما و رسوا شده؛ روزی که تلویزیون‌های ماهواره‌ای هم آمده بود، هم‌زمان “قانون منع استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای” در مجلس وقت به تصویب رسید. نتیجه‌اش چی شد؟ این تجهیزات وارد نشدند؟ یا نه، قاچاقچی‌های محترم دارند هنوز با قیمت کلان به مردم قالب‌شان می‌کنند؟ الان همه در منزل‌شان تجهیزات ماهواره‌ای دارند و دیگر در عمل انگار جرم نیست، اما چون قانونش هنوز هست، همچنان کسی از راه عادی و با قیمت مناسب نمی‌تواند تهیه‌شان کند. به این می‌گویند قانونگذاری در خدمت قاچاقچی‌های خوش‌بخت و به ضرر شهروندان بخت‌برگشته!
ببینید آذری جهرمی، وزیر ارتباطات، دیروز چه گفت: “اینترنت گران می‌شود و تمایل به اینترنت ماهواره‌ای افزایش می‌یابد.” حالا این خبر را بخوانید: “اینترنت ماهواره‌ای به‌زودی در آسمان ایران ظاهر می‌شود. در دوبی بیشتر نمایندگی‌های تجهیزات ماهواره‌ای شروع به ثبت سفارش کردند و نهایتن از دو سه ماه آینده پَک spaceX روانه‌ی بازار ایران می‌شود. افرادی که از دبی و کردستان عراق تجهیزات ماهواره‌ای وارد می‌کنند، تمرکزشان را از تابستان آینده روی واردات پک اینترنت SpaceX می‌گذارند… قیمت هر پَک با دلار ۲۷ هزار تومانی… می‌شود ۱۳/۵ میلیون تومان.”
دیگر چیزی برای گفتن نمی‌ماند. والسلام، نامه تمام!
برگرفته از اینستاگرام نویسنده
دانش‌آموخته حقوق دانشگاه تهران. استادیار حقوق دانشگاه شمال. وکیل دادگستری نویسنده، شاعر و ترانه‌سرا.
تشکر ازاین مطلب موجز و روشنگر. جالب است که با وجود این تناقضات که برخی شان فقط در ایران فلاکت زده ما قابل مشاهده اند بسیاری از تئوریسینهای “چپ” وطنی معتقدند مشکل ایران نئولیبرالیسم است. نئولیبرالیسم در کشوری که شمه از آنچه در بازار خدمات مخابراتی اش می گذرد را در نوشته بالا خواندیم. در کشوری که سیاست خارجی اش بر محور سپاه قدس و گروگانگیزی و ترور است، بیست و پنج میلیارد از حجم تجارت خارجی اش را قاچاق تشکیل می دهد، چهل سال است که درگیر تورم مزمن دورقمی است، سود بانکی در آن قریب پانزده درصد است، وزارت ارشادش مجله “ترجمان” را برای انتشار مقالاتی در نقد سرمایه داری لیبرال منتشر می کند، و بسیج دانشجویی اش مخالف خصوصی سازی است عجیب نیست که تئوریسینهای”چپ” اش هم دشمن را نئولیبرالیسم می نامند. در این مرزپر گوهر ماهی هم از سر می گندد هم از دم. آیا گزافه است اگر بگوییم آنچه در تابستان سیاه شصت و هفت گذشت موجودیت چپ روشن بین و رادیکال ایرانی را ریشه کن کرد؟