آخر هفته گذشته، ۲۷ و ۲۸ ژوئن ۲۰۲۰، گم شدن قایق حامل دست‌کم ۶۰ پناهجو در دریاچه «وان» ترکیه گزارش شد.
اول جولای خبرگزاری‌ها اعلام کردند که قایق شکسته در دریا پیدا شده است و دست‌کم شش پناهجو جان خود را از دست داده‌اند. دریاچه وان در مرز ایران و ترکیه قرار دارد و از مهم‌ترین مسیرهای عبور مهاجران آسیای مرکزی به سمت ترکیه و بعد اروپا به حساب می‌آید؛ یکی از مسیرهایی که پناهجویان و مهاجران ناچارند برای عبور از آن تن و جان به آب بسپارند.
بیشتر مسافرانی که از دریاچه وان رهسپار کشور ترکیه و بعد اروپا می‌شوند، تبعه‌های افغانستان و ایران هستند. هنوز اعلام نشده که ملیت مسافران این قایق شکسته چه بوده اما گفته می‌شود بین ۵۰ تا ۶۰ مسافر داشته است که احتمالا ایرانی، افغانستانی و پاکستانی بوده‌اند.
«سلیمان سویلو» (Suleyman Soylu)، وزیر کشور ترکیه ضمن اعلام این خبر گفته که قایق حامل این پناهجویان به دلیل هوای طوفانی در این دریاچه غرق شده است.
به گفته وزیر کشور ترکیه در رابطه با این حادثه که شنبه ۲۷ ژوئن اتفاق افتاده، ۱۱ نفر بازداشت شده‌اند. خبرنگارانی که در شهر وان این حادثه را دنبال می‌کنند، گفته‌اند اطلاعات وزیر کشور از شاهدان در بازداشت به دست آمده است و تحقیقات در مورد آن هم‌چنان ادامه دارد.
غرق شدن این قایق توسط یکی از بزرگان دهکده‌های اطراف دریاچه به پلیس اطلاع داده شد و بلافاصله تیم‌های دریایی جست‌وجوی خود را آغاز کردند. افراد بازداشت شده، قاچاق‌برانی هستند که مدعی شده‌اند در همین قایق بوده‌اند و اطلاعات به دست آمده از شهادت‌های آن‌ها است.
این قایق گنجایش ۲۰ سرنشین داشته است اما ۶۰ نفر در آن جای گرفته بودند. به گفته شاهدان، بعد از این که نزدیک به هشت کیلومتر از مسیر را طی کرده، با وقوع طوفان غرق شده است.
مشابه همین اتفاق در دسامبر ۲۰۱۹ خبری شد. در آن زمان هم غرق شدن قایقی در این دریاچه منجر به مرگ هفت پناهجو و مهاجر شده بود اما ۶۴ نفر نجات پیدا کردند. سرنشینان آن قایق، تبعه‌های افغانستان، پاکستان و بنگلادش بودند.
عمیق‌ترین نقطه دریاچه وان ۴۵۰ متر است. به گفته مقامات ترکیه، محل حادثه در نقطه ۱۱۰ تا ۱۲۰ متری بوده است؛ همان جایی‌که پیکرهای مهاجران پیدا شده است.
ترکیه برای شناسایی منطقه، سیستم تصویربرداری از آنکارا ارسال کرده بود. چهار روز جست‌وجوها ادامه داشت تا جنازه‌ها پیدا شدند؛ همان انسان‌هایی که در آرزوی رسیدن به امنیت و زندگی بهتر، جان خود را به مسیر پرخطر قاچاق و قاچاق‌چیان انسان سپرده بودند.
ترکیه نزدیک به چهار میلیون پناهجو دارد. بیشتر آن‌ها از کشور سوریه آمده‌اند. معمولا این مسیر برای پناهجویان، راه عبوری به سمت اروپا است. آن‌ها یا از طریق زمین یا از مسیر دریایی، بعد از ترکیه به یونان می‌روند یا در موارد دیگر، سعی می‌کنند از طریق مسیر زمینی وارد بلغارستان شوند. در هر حال اما ترکیه در توافق با اتحادیه اروپا قرار است جلوی خروج غیرقانونی پناهجویان را به سمت اروپا بگیرد و از آ‌ن‌جایی که وضعیت اقتصادی وخیمی هم دارد، کنترل مرزهایش را تشدید کرده است.
بنا بر آمار رسمی، ترکیه در سال جاری جلوی ورود دست‌کم ۱۶ هزار پناهجو را از مرز با ایران گرفته و دست‌کم چهار هزار و ۵۰۰ نفر را در شهر وان بازداشت کرده است.
طبق همین آمار، در سال ۲۰۱۹ دست‌کم ۴۵۴هزار پناهجو و مهاجر در سراسر این کشور بازداشت شده‌اند.
به طور معمول، مهاجران و پناهجویان غیرقانونی به محض بازداشت، به بازداشتگاه منتقل می‌شوند و اگر نتوانند اثبات کنند که جانشان در خطر است، ممکن است به سادگی به کشورشان بازگردانده شوند؛ اتفاقی که برای پناهجویان و مهاجران غیرقانونی ایرانی هم افتاده است.
از طرف دیگر، برخی از پناهجویان با وجود اظهار در خطر بودن جانشان، هفته‌ها در بازداشت بوده و سپس به ایران بازگردانده شده‌اند.
ترکیه در ماه فوریه سال جاری در جریان مناسبات سیاسی با اتحادیه اروپا، تصمیم گرفت جلوی خروج پناهجویان و مهاجران را نگیرد و اعلام کرد که مرزهایش را به سمت اروپا باز کرده است. برای یک ماه هزاران پناهجو و مهاجر در مرز میان ترکیه و یونان سرگردان بودند تا شیوع ویروس کرونا و حمایت اتحادیه اروپا از ممنوعیت عبور غیرقانونی آن‌ها به یونان، باعث شد که ترکیه آن هزاران نفر را برای مدتی در کمپ‌های مختلف نگه‌داری کند و سپس سرخورده، به شهرهای محل اقامت‌شان بفرستد.
در این میان، روزانه مسافران بیشتری از کشورهای مختلف به سمت ترکیه رفتند، قایق‌هایی شکسته و غرق شدند، انسان‌هایی نجات پیدا کردند که سرنوشت‌شان معلوم نیست و ده‌ها نفر جان خود را از دست دادند.
