کوروش طاهرنسب
زنده یاد ناصر مفخم، از بیشکسوتان با مرام, با دانش و یکی از شخصیت های برجسته ورزش ایران، در نشستی برایم تعریف می کرد که در سال ۱۲۸۵ شمسی در مدرسه زرتشتیان در ارباب جمشید تهران، میرمهدی ورزنده، ابوالفضل صدری، میراحمد صفوی در زمین ورزشی حیاط این مدرسه، بطور ابتدائی بنیاد ورزش ایران را با شعار-پندار نیک-گفتار نیک- کردار نیک- که بر دیوارهای آن نصب شده بود پایه ریزی کردند. ولی روز یکشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۳۱۳ نیز هسته مرکزی تشکیلات تربیت بدنی، نه در دولت، ,بلکه در منزل ابراهیم حکیمی و با حضور علی اصغر حکمت،, حسین علائی، سرلشگر امان اله جهانبانی، دکتر عیسی صدیق، سلیمان اسدی و ابراهیم شمس را تشکیل و تصویب کردند که انجمن ملی تربیت بدنی و پیشآهنگی ایران فعالیت خود را شروع کند و سپس لایحه آن در مجلس شورای ملی از تصویب نهائی نیز گذشت. از اینجا بود که جنبش نوین ورزش در ایران به مدرسه دارلفنون منتقل شد و افراد تحصیلکرده خارج و بعدها در داخل نقش بسزائی در نوزائی آن داشتند.
قبل از این وقایع، سال ۱۳۰۵شمسی در نخستین جلسه مجلس شورای ملی، در دوره ششم تقنینیه و در تاریخ نوزدهم تیرماه آن سال، شادروان سید محمد تدین، که به ریاست مجلس انتخاب شده بود، اولین نماینده قانون گذاری شد که بطور رسمی به ورزش روی خوش نشان داد .تا جائی که ریاست تیم فوتبال انجمن و ترقی، را بر عهده گرفت و پس از چندماه بحث و مذاکره، سرانجام زمین امجدیه که جزئی از باغات تهران بود را با مساعدت نزدیکان ملک الشعرای بهار، خریداری کرد و یک سال بعد امجدیه در سال ۱۳۰۸ساخته شد.
هر چند، به فاصله اندکی با تاسیس کانون ورزشی ایران، که تعدادی از نمایندگان مثل عباس مسعودی، سید علی محسنی، حسین سیاسی، امیر ابراهیمی، رئوف کتابچی، در آن عضویت داشتند و بیشتر محفلی بود، حضور نمایندگان قانون گذاری در عرصه ورزش را کلید رسمیت بیشتری دادند.
زمان گذشت تا این که در بهمن ماه ۱۳۵۰ به دعوت اسعد رزم آرا، مدیر روزنامه مرد مبارز و نماینده مجلس شورای ملی، ضیافت نهاری به افتخار بازیکنان پرسپولیس در مجلس و با حضور تعدادی از نمایندگان و رئیس وقت مجلس علی اکبر ریاضی تشکیل شد. این ضیافت بیشتر بر پایه دوستانه استوار بود و اهداف سیاسی در آن وجود نداشت.
با وجود بسته شدن فضای دموکراتیک جامعه ایران، بعد از کودتای ۲۸ مرداد، تجدد و سکولاریسم، سیاستى بود که بعد از مشروطیت که در دوره رضا شاه و وقایع مربوط به اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، و نیز، بعد از وقایع کودتای ۲۸ مرداد تا قبل از انقلاب ۵۷، جامعه ایران را در بر گرفته بود.
بر پایه چنین پندار و موقعیتی است، که سکان ورزش ایران در دست و اختیار ناسیونالیست ها و دموکرات ها بود که بر سیاست های نظام سلطنتی بیشتر تاثیر می گذاشتند و کمتر متاثر می شدند. حتی حضور ژنرالها در دستگاه ورزش نیز نتوانست حضور اهل فن و کاربلد ورزش را کمرنگ کند.
بطور کلی، اگر از بحث بودجه ورزش و تصویب لوایح مربوط به ساختار و تشکیلات سازمان بیشآهنگی و سپس تربیت بدنی و تفریحات سالم و بعضی پیام های تشریفاتی بگذریم، از همان سال ۱۳۰۴تا اوایل انقلاب ۵۷، نمایندگان مجلسین سنا و شورا ی ملی، نیازی نداشتند برای انتخاب شدن به نردبان ورزش, آویزان و متوسل شوند. حتی تشکیل فراکسیون ورزشی در مجلس در پی قهرمانی تیم ملی فوتبال در جام ملتهای آسیا در سال ۱۳۴۷ در تهران نیز بیشتر جنبه تشریفاتی داشت.
اما، وقتی جمهوری اسلامی, تاسیس شد، ابتدا ورزش طاغوتی، برگرفته از ایده ئولوژی مذهبی وارد ادبیات سیاسی در جامعه رایج، پس از سرکوب خونین تابستان ۱۳۶۰ و ایجاد فضای ترس و خفقان و همچنین تکیه بر جنگ با عراق، ورزش عملا در پایگاه مکتبی و عقیدتی قرار گرفت و تعریف شد. ایدئولوژی به عنوان عقیده‌ی اجتماعی ـ سیاسی حاکم، آشکارا به ورزش، شناسه‌ی عقیدتی خاص خود را بخشید. ادبیات ورزشی و نقش فرهنگی آن، در نزد نمایندگان مجلس شورای اسلامی تا حد-لمپنیسم-درآمده و به سایر بخشهای فرهنگی جامعه نیز سرایت کرد.
نامه عده ای از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به محمد خاتمی رئیس جمهور وقت که در آن خواستار تجدید نظر در مدیریت ورزش نظام شدند
از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۷۰که تیم ملی فوتبال ایران در بازیهای آسیائی پکن و در زمان غفوری فرد، ریاست سازمان تربیت بدنی وقت، که بعدها نایب رئیس مجلس شورای اسلامی شد، اندک اندک بحث ورزش و به ویژه فوتبال در معادلات انتخاب نمایندگان مجلس و تکیه بر کسب صندلی های سیاسی از این طریق مورد توجه قرار گرفت .(البته تحریم المپیک های ۱۹۸۰ مسکو و ۱۹۸۴ لس آنجلس و عدم رویاروئی با ورزشکاران اسرائیل نیز قبل از این، در مجلس از نطق های بیش از دستور بود)
اما، بطور شفاف و آشکار، از مهر تا اسفند ۱۳۷۴ برای نخستین بار، پرده های کشیده شده یا نیمه کشیده برای نقش و تاثیر ورزش در سیاست کنار زده شد و در جریان انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی، ورزش سکوی پرتاب تعداد زیادی از کاندیداهای نمایندگی بسوی کرسی های مجلس پنجم بود.
در آن دوره از انتخابات، که برای نخستین بار، سه طیف در حکومت، صف بندی جدیدی را تشکیل دادند: طیف جامعه روحانیون در برابر طیف روحانیت مبارز و طیف تکنوکرات های نظام که بین این دو طیف ذکر شده قرار داشت؛ ورزش را وارد مبارزات انتخاباتی خود کردند.
جنگ اصلی انتخابات مجلس، در تهران، داغ تر از بقیه شهرها بود.فائزه هاشمی رفسنجانی که از سوی تکنوکرات ها و کارگزاران سازندگی با شعار -ابادانی ایران، تداوم سازندگی، عزت اسلامی، کاندیدا بود، از طریق حمایت های ورزشی توانست رتبه نخست حوزه تهران را کسب کند ولی ناطق نوری را نفر اول اعلام کردند. فائزه رئیس ورزش بانوان کشورهای اسلامی در ایران و همه کاره ورزش بانوان و کمیته ملی المپیک بود با حمایت هواداران میلیونی ورزش به مجلس راه یافت.
با این که فائزه نفر نخست شده بود اما جامعه روحانیت مبارز و از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت و پدر فائزه، نمی توانستند قبول کنند که نام علی اکبر ناطق نوری به عنوان نفر دوم حوزه انتخابی تهران اعلام شود!
در پی این کشمکش بود که ناطق نوری، برای اولین بار، رسانه های ورزشی را به انجام کنفرانس رسانه ای دعوت کرد و در آن از حمایت ورزشکاران و علاقه وی به ارائه طرح هائی به مجلس برای بهبود وضع ورزش، سخنان زیاد و بعضا عجیب و غریب گفت. در فاصله بعد از حضور در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه تا دی ماه ۲۰۰۱ که تیم فوتبال ایران، بعد از باخت برابر قطر و از دست دادن شانس حضور در جام جهانی ۲۰۰۲، خیابانهای تهران و تعدادی از شهرستانها صحنه درگیری ها و آشوب های متعددی بود که هر یک از طیف های حکومت، دیگری را به دخالت و ایجاد بلوا متهم می کردند.
حتی روزنامه جمهوری اسلامی با انتشار سرمقاله نخست خود,تحت عنوان-گوساله های سامری- از این همه دخالت در ورزش که منجر شده بر علیه هم شمشیر بکشند و مثل گوساله های سامری به جان هم بیآفتند ووظایف اصلی نمایندگی را فراموش کنند به تندی انتقاد کرد.
در آن مقطع در تحولی تازه پای اقوام و ملیتهای ایرانی را به صحنه مستقیم ورزش کشاندند. نزدیک به دو دهه است که ورزش، قلمرو مهمی برای تمام طیف های نظام شده. حجره ورزش طاغوتی در مجلس شورای اسلامی رو به تعطیلی گذاشت و بنگاه جدید ورزش سیاسی، بازار را از طریق نمایندگان سپاهی مجلس در اختیار گرفت. شبکه ای که کلیه فعالیتهای این بازار را در کنترل خود گرفته و تاکنون روی چند موضوع مهم تکیه و آنها را اجرا کرده، از جمله می توان اشاره کرد:
تشکیل جبهه ورزشی در مجلس بنام فراکسیون و کمیسیون ورزش،
سهم‌خواهی از سایر جریانات سیاسی در ورزش و بطور شاخص فوتبال،
عدم نظارت بر عملکرد وزارت ورزش به علت زدوبندهای مالی و سیاسی،
اعمال نفوذ در عدم اجراء احکام قطعی در بعضی از پرونده‌های مهم،
راه اندازی نشریات ورزشی و اعمال قدرت از طریق این نشریات و آلودگی مدیران و دست‌اندرکاران آنها به روابط مالی ناسالم،
دریافت رانت های مختلف از ورزش و متولیان آن،
فرار مالیاتی از طریق ورزش،
دادو ستدهای پشت پرده اقتصادی و استفاده از ارزهای دولتی بنام سرمایه گذاری ورزشی،
دامن زدن به اختلافات قومی،
عدم بیشنهاد و یا تصویب لوایح قانونی بنفع ورزش بانوان و کارگران در دو حوزه همگانی و حرفه ای،
اینک انتخابات (از نظر لغوی و ثبت در آرشیو) یا به تعبیر درست مردم، انتصابات مجلس شورای اسلامی، ,که با تحریم گسترده مردم روبرو شده روزجمعه قرار است بصورت تشریفاتی برگزار و مثل همیشه فقط حکومتی برگزارشود. ورزش نیازمند فضای سالم است. ورزش برای رهائی از عقب ماندگی ها و قدم گذاشتن در مسیر رو به هدف، نیازمند افراد کاردان، مدیران لایق، صاحب ذوق و مبتکر و برنامه است. ورزش برای رفع تنگناها و مبارزه با نارسائی ها، نیازمند حمایت قانونی و تصویب قوانینی است که راهگشای مشکلات قلمرو ورزش باشد، نه این که نمایندگان قانونگذار این مجلس، خود از عوامل اصلی تعطیلی و رکورد کارخانه های ورزشی و صنایع مرتبط در کشورمان باشند. و در واردات قانونی و یا غیرقانونی کالاهای ورزشی، نقش و منافع داشته باشند! مجلس آینده هم ,تا روزی که جمهوری اسلامی باقی است هم چنان در-راس امور مفسده-است! ورزش همگانی زنان و مردان و ورزش به اصطلاح حرفه ای که فقط فوتبال معرف آن است هم چنان در میدان سیاسی و بنگاه تجارتی و منبر نمایندگان محبوس و بی سرنوشت است!
این که بصورت فرمالیته، مجلس بی خاصیت، لایحه شورای عالی ورزش و تربیت بدنی را تائید کند، که در آن، بیست مقام عضو هستند و چنان سرشان به تجارت و مسایل امنیتی، اطلاعاتی، بساز و بفروشی، دلالی و رانت خواری سرگرم است که به قول معروف-فرصت سرخاراندن هم ندارند- نه فقط دردی از ورزش رفع نمی شود، بلکه بر آن بطور مضاعف انباشته و بی درمان می ماند!
با درود به شما آقای بهزاد کریمی گرامی
از این که بنده را با متن پر محتوی و زیبای تان مورد لطف و محبت قرار داده اید بسیار سپاسگزارم . تا زمانی که تورق دفتر خاطره ها و توانائی درس پس دادن وجود دارد, حتی اگر با چشمانی به رنگ نان سوخته باشد بر من واجب است که هر آن چه را در مکتب بزرگان و در جریان زندگی اجتماعی آموخته ام, در حد بضاعت ام به سطرها و ستونهای اخبار روز بسپارم تا دیگران سبکی و سنگینی آن را قضاوت کنند.
من خوشحال هستم که با سایت وزین اخبار روز همکاری دارم. جائی که بسیاری از فرهیختگان علم و سیاست و پاکنام و با مرام, آن را اداره می کنند و یا با این سایت وزین همکاری دارند. نیک می دانیم که در جمهوری اسلامی ورزش ,نه زیر بال فرشتگان است و نه ,در امان ,از تیغ قصابان و حمله دیوان و جاهلان!
پوشیده نیست ,که ورزش میدانی است بسیار وسیع و فراگیر ,که هم می تواند بر علیه اختناق نفسگیرو استبداد دریده وارد کازار شود و هم می تواند پایه های استبداد و جهل و خرافات را تقویت و کمک کند. شوربختانه ,گذشته از وضعیت اسفناک ورزش در داخل کشور , رمالان و جاهلان صادراتی جمهوری اسلامی به خارج , بخشهای ورزشی رسانه های فارسی زبان را اشغال کرده و در جهت خدمت به نظام منحط و نکبت جمهوری اسلامی فعالیت می کنند. جمجمه های تارعنکبوت گرفته ای که با تمام رنگ و لعابها وشعارها, در بازگشت زمان در بیابانها اطراق و بیتوته کرده ,و در هئیبت سمفونی جیرجیرکهای شب در آمده اند! همانطوری که شما نیز اشاره کرده اید ,ورزش مان نیاز به صلح و دوستی و پاکی دارد .در انتظار می مانیم تا خنیاگری ,معماری ,صورتگری و شاعری در ترانه های صلح و دوستی با رقص پرچم کشورمان توسط جوانان سرافراز و قهرمان فریاد زده شود!
با سپاس دوباره. با مهر
کوروش طاهرنسب
با درود به آقای کوروش طاهری نسب. یکی از ریزبین ترین نوشته‌هایی بود که تاکنون پیرامون ورزش در کشور مادیده و خوانده‌ام،یک واکاوی روشنگرایانه چه بر بستر تاریخ همروزگار ایران و چه در سایه اختاپوسی ترسناک و فاسد جمهوری اسلامی بر آن. نوشته ای فشرده و پرمایه با نشانه گیری درست و داوری دادمندانه و دادخواهانه نسبت به رابطه ورزش و سیاست در ایران جمهوری اسلامی. از جایگاه یک خواننده کارتان را ارج می نهم، قلم تان را پرتوان می خواهم و چشم به راه پیوستگی کارتان در این رشته از سخن می مانم.
دوست گرامی طاهری نسب، دست مریزاد و اندیشه و سمتگیری تان همچنان تابان . پیرامون تاثیرات ویرانگر حکومت واپسگرا، عقیدتی تنگ نظر، فاسد رانتخوار و لمپن پرور بر ورزش ایران، بیش از اینها باید گفت. انتظار از اهل آن بس فراوان است.
“اخبار روز” نیز حق دارد و جا هم دارد سرافراز این باشد که میان سایت های سیاسی ایرانی، یکی از گشوده ترین دریچه هاست به سوی گسترش ورزش دوستی و هم از اینرو بپا خاسته برای برافکندن پرده از سیمای رسوای آن در ایران. برنهادی است در برابر حکومتی که از سویی در ستیز با روان بالنده ورزشی است و از سوی دیگر نگرنده به ورزش چونان ابزار سیاسی و حکومتی.آلترناتیوی با درونمایه ستاینده روح ورزش برای پالایش آن از فسادی که، اهل ورزش توی هزارلای آن دست و پا می زنند و ورزش دوستان با دیدن هر روزه آن در اندوه به سر می برند.