ترومن، رئیس جمهور آمریکا، ۷۰ سال پیش در سازمان ملل این جملات را خطاب به نمایندگان کشورهای جهانِ جنگ زده، آسیب دیده، و امیدوار به آینده ای روشن تر؛ بیان کرد:
چنانچه آزادی می خواهید، دنبال سربلندی کشورتان باشید؛
چنانچه مردمسالاری می خواهید، از امنیت تان نگهداری کنید؛ و
چنانچه صلح و آرامش می خواهید، میهن تان را دوست بدارید.
امروز، بار دیگر کشورهایِ جهان در موقعیتِ دردناکی قرار گرفته اند. ما ایرانیان نیز، در میهنمان نه تنها با اوضاع دردناک، بل که خطرناکی روبرو هستیم. چنانچه برای مقابله با مشکلات مینمان در تلاش هستید و برای ساختن فردایِ روشن تری، می کوشید؛ پیشنهاد می کنیم که سخنان ترومن می توانند راهگشا باشند. زیرا ما نیز بشدت، نیاز بهِ آزادی و مردمسالاری و صلح و آرامش داریم.
چه درسی (یا درس هائی) در این سه جمله، برای ما وجود دارد؟
نخست، “چنانچه آزادی می خواهید، دنبال سربلندی کشورتان باشید”. بخش نخست این گفته، روشن و واضح است؛ نیمه ی دوم جملهِ: “سربلندی کشور” را بازبینی می کنیم. سربلندی کشور، بخودی خود ظهور نمی کند و نتیجه ی وجودِ جامعه ی مدنی است. جامعه ی مدنی، تنها با حضور شهروندان مسئول و پویا شکل می گیرد. بنابراین (درس نخست)، برای سربلندی ایران، وظیفه و مسئولیتِ ما شهروند بودن و شرکت نمودن در ساختن یک جامعه ی مدنی می باشد.
جامعه ی مدنی چیست؟ “مجموع سازمان ها و تشکیلات غیر دولتی است” که نگهدار حقوق شهروندان، مجری خواست های آنان و در خدمت نیازهای جامعه هستند. این سازمان ها مستقل می باشند و با تکیه بر آزادی بیان حرکت می کنند؛ مانند بنیادهای اجتماعی، اتحادیه های کارگری، سندیکاهای فرهنگی و حرفه ای، انجمن های متخصصان، احزاب سیاسی و وسائل ارتباط جمعی، و … که نتیجه ی سیر تکاملی انسان و پدیده ی مردمسالاری است.
دوم، “چنانچه مردمسالاری می خواهید، از امنیت تان نگهداری کنید”. دوباره بخش نخست جمله شفاف است؛ ببینیم نگهداری از امنیت، چیست و چگونه است. امنیت و مردمسالاری، رابطه ی تنگاتنگی دارند و لازم و ملزوم هستند. مردمسالاری، در امنیت مردم خلاصه می شود. یعنی امن بودن حقوق شهروند، امن بودن حریم زندگی خصوصی، و امن بودن حقِ انتخاب مردم. زیرا (درس دوم)، مردمسالاری نتیجه ی حکومتی است که منتخب مردم و خدمتگزار مردم باشد.
قانون اساسی آمریکا، با جمله ی “ما مردم” آغاز می شود، یعنی مشروعیتِ حکومت از مردم می باشد. با این حال، برای تضمین امنیتِ حقوق مردم، “لایحه ی ده ماده ای حقوق شهروندان” را ضمیمه ی قانون اساسی کرده است. برای آشنائی بیشترتان با این لایحه؛ ماده سوم آنرا مرور می کنیم: آمریکا مذهب رسمی ندارد. کنگره هیچگاه قانونی بر خلاف این مورد، یا قانونی در مورد منع مذاهب، و یا آزادی سخن، آزادی قلم و آزادی مطبوعات و یا گردهم آئی های شهروندی، وضع نخواهد کرد.
سوم، “چنانچه صلح و آرامش می خواهید، میهن تان را دوست بدارید”. این جمله نیاز به بررسی و روشنگری بیشتری دارد. نخست، صلح و آرامش در زندگی روزمره، یعنی قانونمندی سیستمِ حکومتی و ضابطه ای بودن حاکمیت. قانونمندی و ضابطه ای بودن، نقطه مقابل سیستم رابطه ای و خانوادگی است! ضابطه ای بودن سیستم یا شایسته سالاری، نقطه یِ مقابل رابطه ای بودن سیستم می باشد؛ یعنی برعکس پارتی بازی، فرقه گرائی، و سنتِ قشری است. بخش دوم جمله: میهن تان را دوست بدارید، ربط مستقیم دارد به ارزش و اهمیتِ منافع جمعی و ملی. باید بدانیم و بیآموزیم گه منافع شخصی را در منافع جمعی و ملی، ببینیم و بدانیم.
باید بدانیم که “منافع جمعی و ملی”، برای تضمین استقلال، برقراری امنیت، تأمین عدالت اجتماعی، بهبود اوضاع مالی، آرامش زندگی، و آسایش ملت، ضروری و حیاتی است. اعتماد بین دولت و ملت در گروی همراه بودن و در یک مسیر قرار داشتن منافع شخصی و جمعی است. رابطه دو طرفه است (درس سوم)، شهروند منافع شخصی را در منافع جمعی می داند؛ و اعتبار دولت نیز در گروی ارزش و احترامی است که برای منافع ملت قائل می باشد.
آزادی، مردمسالاری، صلح و آرامش، بخودی خود بوجود نمی آیند.
نیاز به شهروند بودن؛ در سرنوشت خویش شرکت نمودن مان؛
و منافع شخصی را در منافع جمعی و ملی دانستن مان؛ می باشد.
امیرحسین لادن
دوشنبه هجده فروردین ۱۳۹۹
