دادگاه عالی آنتاریو در کانادا نتیجه گیری کرده است که شلیک به پرواز “پی اس ۷۵۲” اوکراین توسط ایران یک اقدام عمدی و براساس قوانین کیفری اقدام تروریستی بوده است.
پرواز ۷۵۲ خطوط بین المللی اوکراین در ژانویه ۲۰۲۰ هدف اصابت دو موشک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت که به مرگ ۱۷۶ نفر منجر شد.
به گزارش بی بی سی ادوارد بلوبابا قاضی این دادگاه در تصمیمی که روز پنجشنبه صادر شد نوشت: “با سبک سنگین کردن احتمالات دریافتم که حملات موشکی به پرواز ۷۵۲ عمدی بوده و مستقیما علت مرگ کلیه سرنشینان هواپیما بوده است.”
“من همچنین با سبک سنگین کردن احتمالات دریافتم که در زمان مورد بحث، مناقشه ای مسلحانه در منطقه در جریان نبود.”
قاضی بلوبابا در حکم خود نوشت: “شاکیان ثابت کرده اند که ساقط کردن پرواز ۷۵۲ توسط متهمان یک اقدام تروریستی بوده است.”
در شکایت خانواده های قربانیان از آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و سایرین نام برده شده بود.
فرانسوا فیلیپ شامپین، وزیر خارجه قبلی کانادا، در ماه دسامبر ۲۰۲۰ گفته بود که باور ندارد ساقط کردن آن پرواز ناشی از خطای انسانی بوده باشد.
کشورهای خارجی معمولا خارج از قلمرو قضایی دادگاه های کانادا هستند اما قانونی که در سال ۲۰۱۲ در این کشور تصویب شد این مصونیت را برای دسته ای که به عنوان “کشورهای خارجی حامی تروریسم” شناخته شده اند محدود می کرد.
به گزارش شبکه سی بی سی کانادا وکیل شاکیان پرونده در اطلاعیه ای گفت که جلسه دیگری در دادگاه برای تعیین غرامت تشکیل خواهد شد. شاکییان این پرونده که عزیزان خود را در آن پرواز از دست دادند خواستار ۱.۵ میلیارد دلار کانادا غرامت بودند.
مارک آرنولد قبلا گفته است که بهترین راه گرفتن غرامت برای خانواده های قربانیان متهم کردن دولت ایران به “ارتکاب عمل تروریستی است.”
او نماینده حقوقی شاکیانی است که نزدیکان خود را در آن پرواز از دست داده اند. دولت ایران علیرغم مطلع شدن از این اتهام از دفاع از خود در این دادگاه خودداری کرده است.
مارک و جونا آرنولد وکلای این پرونده نوشتند: “تصمیم دادگاه عالی عدالت در کانادا بی سابقه است. این از نظر تاثیر فوری بر اعضای خانواده های قربانیانی که به دنبال اجرای عدالت هستند حکمی قابل توجه است.”
کانادا با ایران روابط دیپلماتیک ندارد و تلاش برای گرفتن غرامت احتمالا طولانی و پیچیده خواهد بود.
به گزارش شبکه سی‌بی‌سی حبیب حق‌جو که دخترش شهناز حق‌جو و نوه هشت ساله‌اش السا جدیدی را در پرواز ۷۵۲ از دست داد گفت که این برای خانواده های طرح کننده شکایت یک موفقیت است.
او گفت: “خیلی خوشحالم و فکر می کنم که این یک گام بزرگ است.”
حدود ۱۳۸ نفر از ۱۷۶ مسافر این پرواز با کانادا ارتباط داشتند.
‘خلاف وجدان‘
مارک گارنو وزیر خارجه کانادا هفته پیش در پارلمان این کشور گفت که کانادا به زودی برای گرفتن غرامت برای خانواده های قربانیان با ایران وارد مذاکره خواهد شد.
انجمنی که خانواده های قربانیان را نمایندگی می کند بارها گفته است که خواهان پاسخ و عدالت در مورد سرنگونی پیش از هرگونه گفتگو درباره غرامت است.
آقای گارنو پنجشنبه هفته پیش در کمیته ای پارلمانی گفت: “باید صادقانه بگویم که رفتار دولت ایران در ۱۵ ماه گذشته خلاف وجدان بوده و ما آنها را رها نخواهیم کرد تا از پاسخگویی مطمئن شویم.”
او گفت که تهران تازه بعد از ماه ها فشار حاضر به تحویل دستگاه های ضبط داده های پرواز هواپیما برای تحلیل مستقل شد و افزود ایران هنوز توضیح نداده است که چرا آسمان خود را در شب حادثه نبسته بود.
خانواده های قربانیان به دولت کانادا فشار آورده اند سپاه پاسداران را یک گروه تروریستی شناسایی کند.
آقای گارنو گفت که کانادا نیروی قدس، واحد عملیات برون مرزی سپاه پاسداران، را یک نهاد تروریستی شناسایی کرده است. اما به گزارش سی بی سی خانواده های قربانیان می گویند این کافی نیست چون نیروی هوایی سپاه که مسئول سرنگونی هواپیماست مجزا از نیروی قدس است.
آقای گارنو همچنین گفت که دولت کانادا در هفته های آینده نتایج معاینات پزشکی قانونی از انهدام هواپیما را منتشر خواهد کرد.
پرواز ۷۵۲ روز ۸ ژانویه ۲۰۲۰ هدف اصابت دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت.
اوکراین و چهار کشور دیگر که شهروندان یا افراد مقیم در آنها در این حادثه کشته شدند – شامل کانادا، بریتانیا، افغانستان و سوئد – از ایران خواسته اند توضیحی کامل و جامع درباره سرنگونی هواپیما ارائه کند.
نیروهای مسلح ایران تا سه روز بعد از سرنگونی هرگونه مسئولیتی در آن را رد می کرد. مقام ها همچنین اجازه دادند دارایی های سرنشینان که در محل سقوط پراکنده بود غارت شود و بعد آنجا را با بولدوزر صاف کردند.
اما با انباشته شدن شواهد نیروی هوافضای سپاه پاسداران گفت که یک یگان ضدهوایی اش، این بوئینگ ۷۳۷-۸۰۰ را با یک موشک اشتباه گرفت.
در آن روز پدافند هوایی ایران به دلیل اقدام سپاه در موشک باران دو پایگاه عراقی که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود درحال آماده باش بود. ایران به تلافی کشته شدن قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس این پایگاه ها را هدف می گرفت.
سازمان هواپیمایی کشوری اخیرا در ماه مارس ۲۰۲۱ در گزارشی گفت یک اپراتور دفاع ضد هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هواپیما را “به اشتباه” نیروی متخاصم شناسایی و بدون اجازه فرماندهان موشک ها را شلیک کرده است.
طبق گزارش سازمان هواپیمایی کشوری ایران، ساقط کردن این هواپیما به دلیل “زنجیره ای از خطاهای انسانی” بوده که در روز فاجعه به وقوع پیوسته است.
اوکراین و کانادا آن گزارش را رد کردند.
در پی انتشار آن گزارش دیمیترو کولِبا، وزیر خارجه اوکراین، در پستی ویدئویی در فیسبوک تحقیقات ایران را “یک جانبه”، شواهد ارائه شده را “گزینشی” و نتیجه را “فریبکارانه” خواند.
مارک گارنو و عمر الغبرا وزرای خارجه و حمل و نقل کانادا هم در بیانیه ای گفتند که گزارش ایران “برای پاسخ دادن به سوالات اساسی درباره اینکه واقعا چه اتفاقی افتاد هیچ تلاشی نمی کند، ناقص به نظر می رسد و هیچ فاکت یا شواهد ملموسی در آن وجود ندارد.”
