همین یک ماه پیش دوستدارانش ۹۶ سالگی او را جشن گرفتند. حالا این آهنگساز عدالتخواهی که جهان وطن بود دیگر در میان ما نیست. میکیس تئودوراکیس، موسیقیدان سرشناس یونانی، آهنگسازی که جهان او را با شاهکارهای «زد»، «زوربای یونانی»، «حکومت نظامی»، «الکترا» و «سرپیکو» و البته مبارزات سیاسی اش در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی به یاد می آورد، روز پنجشنبه ۱۱ شهریور در ۹۶سالگی درگذشت.
به بهانه تولد ۹۶ سالگی میکیس تئودوراکیس سایت “صبا” نوشت: میکیس تئودوراکیس ۲۹ جولای ۱۹۲۵ در جزیره خیوس به دنیا آمد. او زمانی درباره آغاز علاقه مندی اش به موسیقی جایی چنین گفته بود: «وقتی فیلم زندگی بتهوون را به همراه پدرم دیدم، از او که برای کار به شهر آتن می‌رفت، خواستم هر چیزی را که در پایتخت به موسیقی ربط دارد برای من بیاورد. این گونه بود که همه چیز آغاز شد.»
تئودراکیس اما مبارزات سیاسی را همواره بر کار موسیقی ارجح می دانست. او در دوران جنگ جهانی دوم به گروه مقاومت کمونیست‌ها پیوست و در دوران جنگ داخلی یونان بین سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۹ نیز از چپ‌های کشورش حمایت کرد.
این آهنگساز افسانه ای یونانی در اواسط دهه ۶۰ با ساخت موسیقی متن فیلم «زوربای یونانی» با بازی آنتونی کویین و آلن بیتس نامی برای خود دست و پا کرد.
موسیقی «زوربای یونانی» و آن تم رقص جاودانه اش (رقص سیرتاکی) خیلی زود تبدیل به یک پدیده فرهنگی در کشور یونان شد. آن سال ها که کشور یونان با حکومت دیکتاتوری دست به گریبان بود، موسیقی «زوربای یونانی» تئودوراکیس برای مردم یونان به نوعی نقش سرود ملی مخفی کشورشان را یافته بود.
تئودوراکیس آن سال ها از شهرت خود برای حمایت از مردمش در برابر دیکتاتوری استفاده می کرد و این اقدامات موزیسین مطرح، موجب شد کارهای او از سوی حکومت با ممنوعیت مواجه شود. البته ممنوعیت کارهای تئودراکیس بعدها شکل و شمایل شدیدتری گرفت و این آهنگساز از سوی حکومت وقت دستگیر شد، با این حال دستگیری تئودراکیس چندان برای حاکمان یونان بی هزینه نبود زیرا سر و صداهای بین المللی موجب شد این آهنگساز تبعید شود.
تئودوراکیس اما تبعید خود را تبدیل به یک فرصت استثنایی کرد! او در آن دوران با رهبران مشهور دنیا از جمله فیدل کاسترو دیدار کرد و وضعیت تاسف آور کشورش را به تیتر یک خبرهای دنیا آورد. در همان سال ها چنان شهرت تئودوراکیس گسترده شده بود که در کشور ما نیز محبوبیت بسیاری به دست آورده بود. یکی از مشهورترین حمایت ها از تئودوراکیس در ایران به شعر موسوم به «شعر یونانی» اثر سیاوش کسرایی برمی گردد؛ شعری وطن پرستانه که کسرایی آن را به میکیس تئودوراکیس آهنگساز تقدیم می کند.
از این آهنگساز بزرگ یونانی در دوران تبعید موسیقی جاودانه «زد» اثر کوستا گاوراس منتشر شد. او بعدها در دهه ۷۰ میلادی دو موسیقی درخشان دیگر یکی «حکومت نظامی» و دیگری «سرپیکو» را ساخت.
امروزه شاید در کشور ما قطعه «پائولا» موسیقی متن فیلم «حکومت نظامی» شناخته شده ترین کار تئودوراکیس در دنیای سینما باشد.
زندگیِ در تبعید تئودوراکیس با سقوط حکومت سرهنگ ها در سال ۱۹۷۴ به پایان رسید. او در آن سال با استقبالی باشکوه به کشورش برگشت و فعالیت موسیقی خود را در یونان ادامه داد و البته در آثار بعدی اش هیچگاه نتوانست شور و حال کارهای دوران گذشته اش را تکرار کند. میکیس تئودرواکیس در دهه‌‌های ۶۰ و ۸۰ میلادی به عضویت مجلس یونان درآمد و سپس سمت وزارت را عهده‌دار شد. از او دعوت کردند تا سمت ریاست‌جمهوری یونان را نیز عهده‌دار شود، ولی او این خواسته را به علت کهولت سن رد کرد.
این آهنگساز افسانه ای یونانی با این که دیگر نمی توانست در انظار عمومی ظاهر شود، با این حال تا آخرین لحظه زندگی هیچگاه مسئولیت اجتماعی خود را فراموش نکرد. تئودوراکیس در همین یک سال و نیم گذشته با وجود کهولت سن به مسائل مختلفی واکنش نشان داده که از جمله آن ها می توان به انتقادش از دولت یونان، بابت ندادن یارانه به موزیسین های از کار بی کار شده در دوران کرونا اشاره کرد.
آذر ماه سال گذشته دختر میکیس تئودوراکیس با انتشار متنی در اینستا گرام آشکارا از بی توجهی دولت به وضعیت زندگی و معیشت آهنگساز اسطوره ای یونانی اشاره کرد و از مشکلات اقتصادی خانواده شان پرده برداشت.
مارگریتا تئودوراکیس از حکومت یونان بابت شرایط هولناک اقتصادی که گریبان بسیاری از مردم این کشور از جمله خانواده تئودارکیس را گرفته انتقاد کرد.
مارگریتا تئودوراکیس در یک پست اینستاگرامی درباره وضعیت اقتصادی خود ابراز نگرانی کرد و گفت که مقروض است و احتمال دارد خانه اش را از دست بدهد.
با انتشار خبر درگذشت تئودور راکیس دولتمردان تازه متوجه شدند که قلب مردم یونان با این فرزندشان می تپد و نه با آنان. به گزارش خبرگزاری رویترز، با انتشار خبر درگذشت این آهنگساز، پارلمان یونان یک دقیقه سکوت در سراسر کشور اعلام کرد.
لینا مندونی، وزیر فرهنگ یونان، در این باره گفت: «ما امروز بخشی از روح یونان را از دست دادیم. میکیس تئودوراکیس، میکیس آموزگار، روشنفکر و انقلابی، میکیس ما درگذشته است».
میکیس در آثار به جا مانده از او و در قلب همه ی مبارزان راه آزادی و عدالت زنده است.
قطعه «پائولا» موسیقی متن فیلم «حکومت نظامی»
