تعداد شهرهای دچار تنش آب شرب در ایران دوباره رکورد میزند و براساس محاسبات مرکز پژوهشهای مجلس ، دستکم ۲۸ شهر ایران در سال ۱۴۰۰با بحران تنش آب شرب مواجه شدهاند. این، بالاترین میزان در ۳ سال اخیر است که نشان میدهد ایران دوباره به عصر خشکسالی و تنش آبی وارد شده است
به گزارش همشهری، مرکز پژوهشهای مجلس در تحلیل وضعیت شهرهای دچار تنش آبی میگوید: تنش آب شرب را بهطور کامل نمیتوان با کاهش بارندگی مرتبط دانست، زیرا در سالهایی که بارندگی بیش از نرمال بوده است مانند سالهای ۹۸ و ۹۹ شهرهای متعددی تحت تنش آب شرب قرار داشتهاند که نشان از چالش در زیرساختهای تامین آب شرب و مدیریت آنها دارد؛ بهگونهای که مطلوب بودن بارندگی ها و پربودن مخازن سدها لزوماً به معنی وضعیت مطلوب تأمین آب شرب در کشور نخواهد بود زیرا علاوه بر موجودیت آب، وجود زیرساخت های مربوط ازجمله خطوط آبرسانی و انتقال، مخازن، تصفیه خانهها و بهطورکلی شبکه توزیع مناسب در تأمین آب شرب مؤثر بوده و وجود مشکلاتی در زیرساختها، تأمین آب شرب با کیفیت مناسب را با محدودیت مواجه خواهد ساخت.
این گزارش میافزاید: کمتر از ۵۴درصد جمعیت شهری ایران تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند و به بیان دیگر نیمی از جمعیت ساکن شهرهای ایران از خدمات دفع فاضلاب محروم هستند که در این مناطق دفع فاضلاب عمدتا توسط چاههای جذبی صورت میگیرد که همین مسئله در شهرهایی که آب شرب آنها از منابع آب زیرزمینی استفاده میشود، مشکلساز شده است. از سوی دیگر میزان بهرهمندی جمعیت روستایی ایران از شبکه دفع فاضلاب صفر درصد یعنی هیچ برآورد شده که همین مسئله خطر جدی برای تامین آب شرب روستاها در آینده خواهد بود.
مرکز پژوهشهای مجلس از پشت صحنه کسری منابع مالی برای اجرای طرحهای امنیت پایدار آب شرب مردم گزارش داده و فاش میسازد که تکلیف قانون ششم توسعه کشور مبنی بر تامین حداقل ۳۰ درصد آب آشامیدنی مناطق جنوبی کشور از طریق شیرینسازی آب دریا هم پیشرفت کافی نداشته تا جایی که حداقل معادل ۷۰ درصد آبشیرینکن های مورد نیاز در شهرهای حوزه خلیجفارس و دریای عمان محقق نشده است. چالش دیگر به کلنگ زدنهای بدون بودجه یا بودجهریزی بدون در اختیار داشتن منابع کافی مربوط میشود که بهگفته کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس حجم زیاد پروژههای ارتقای کمی و کیفی آب در مناطق مختلف کشور متناسب با اعتبارات تخصیص داده شده با این موضوع نیست و درنهایت به اضافهشدن پروژههای نیمه تمام عمرانی بخش آب منجر شده است.
بازوی تحقیقاتی در گزارش جدید خود نسبت به پیامدهای احتمالی مرتبط با بحران تامین آب شرب در ایران هشدار داده است. ازجمله موارد مطرح در گزارش این مرکز میتوان بهاحتمال تنشهای اجتماعی مرتبط با کمبود آب، در سراسر کشور بهویژه در فصل تابستان، تهدید امنیتی ناشی از منابع آب حوضههای خارج از کشور، خطر تنش های اجتماعی و امنیتی مرتبط با رقابت در مصرف آب بین بخشهای کشاورزی و شرب بهویژه در انتقال آب میانحوضهای، احتمال درگیری اجتماعی بین شهروندان اصفهان و چهارمحال و بختیاری و همچنین رقابتی شدن برداشت از رودخانه در حد فاصل سد تا آبگیر اصفهان و یزد توسط باغداران اشاره کرد. افزون بر این نباید از بروز تنش در اجرای پروژههای تأمین آب در استانها ازجمله ممانعت از حفر و تجهیز چاهها توسط کشاورزان و ذینفعان در بسیاری از نقاط کشور، تغییر در الگوی اسکان جمعیت و اقتصاد منطقهای مانند تخلیه روستاها و مهاجرت به شهرها، رها شدن اراضی کشاورزی و تبدیل جمعیت مهاجر به مصرف کننده و حاشیهنشین، تخلیه مناطق دوردست و مرزی و افزایش ظرفیتهای تهدید و بروز تنش اجتماعی ناشی از کمبود آب بهدلیل برداشتهای غیرمجاز از سامانههای انتقال آب میانحوضهای غافل شد.