از انتخابات پارلمانی زودهنگام عراق دو هفته سپری شده و آرای صندوق ها چند بار بازشماری شده اند اما از نظر جریان نوری المالکی و حامیان او همچنان برنده انتخابات ناروشن است و اختلاف رقبا به حدی بالا گرفته که در بغداد به سفارتخانه ها و دیپلمات ها هشدار داده شده خود را برای شرایط اضطراری و درگیری مسلحانه بین شاخه های نظامی نیروهای سیاسی آماده کنند.
روز یکشنبه ۲۵ مهر؛ جمعی از نیروهای احزاب و گروههای مسلح شیعه عراقی نزدیک به جمهوری اسلامی ایران با مسدود کردن برخی از جاده ها، برپایی تجمع و اعتراض خیابانی در بغداد، موصل، بصره و برخی از مناطق کشور نشان دادند که برای حفظ موقعیت خود و عدم پذیرش نتایج باز شماری انتخابات، آماده ی اقدام عملی هستند.
جنگ قدرت در عراق بین مقتدی صدر و نوری المالکی نخست وزیر سابق متمرکز شده و گروهای شرکت کننده در انتخابات با توجه به منافع و دوری یا نزدیکی به تهران، ریاض و واشنگتن پشت سر این دو نفر صف آرایی کرده اند. مقتدی صدر با توجه به نتایج آرا و همینطور بازشماری آن خود را صاحب اکثریت و برنده انتخابات می داند و نوری المالکی اگرچه رای کمتری دارد اما با اتکا به احتمال بسیج اکثریت آرا در مجلس در حال رایزنی و تدارک دولت است. هر دوی اینها در تلاشاند با تشکیل فراکسیون بزرگتر، نقش ویژهتری را برای انتخاب رئیسجمهوری و از آن مهمتر تعیین نخستوزیر آینده عراق بازی کنند.
در ریاض و تهران کشمکش نوری المالکی و صدر با حساسیت دنبال می شود و طرفین به طروق مختلف برای رساندن چهره مطلوب خود به کرسی نخست وزیری تلاش می کنند. جمهوری اسلامی اگرچه آشکارا و به نام به حمایت از کسی اظهار نظر نکرده است اما با توجه به پیشنه ی مناسبات و دیدارهایی که قاآنی فرمانده سپاه قدس در فضای انتخابات با رهبران گروهای عراقی داشته به روشنی قابل مشاهده است که نگران تحمل ضربات بیشتر می باشد و تلاش می کند نوری المالکی و حامیان او بیش از این از کانون قدرت و پست نخست وزیری دور نشوند. جریان صدر و رهبر آن علیرغم ارتباط با جمهوری اسلامی، با ریاض، تهران، قاهره چنان رابطه ی نزدیکی دارد که در صورت گرفتن قدرت، توازن نفوذ نیروهای خارجی در سیاست عراق را به زیان تهران به هم خواهد خورد.
درارتباط با حضور جانشین قاسم سلیمانی در عراق گزارشگر رویترز نوشت: یک دیپلمات غربی گفت که یکی از چهرههای بانفوذ ایران وقتی که نتایج اولیه اعلام شد، در بغداد حضور داشت. وی هنوز به دنبال راهی برای حفظ متحدان تهران در قدرت است.
بر اساس اطلاعات ما، او در روز انتخابات در جلسهای با احزاب شبه نظامیان شیعه شرکت کرد. آنها هر کاری که بتوانند برای سازماندهی بزرگترین بلوک در عراق انجام میدهند، اگرچه این کار با قدرت گرفتن صدر بسیار دشوار خواهد بود. تهران و بغداد هر دو علناً حضور او در عراق را تکذیب کردند، اما دو منبع ایرانی در تماس با رویترز آن را تایید کردند.
اعتراض نیروهای نزدیک به جمهوری اسلامی به نتایج اعلام شده
نیروهای نزدیک به جمهوری اسلامی در صحنه سیاسی عراق، برای رسیدن به هدف همزمان با پشتیبانی از نوری المالکی، نتایج انتخابات را هم زیر سوال می برند تا در صورت عدم دسترسی به کرسی نخست وزیری، حداقل دست مقتدی صدر را هم از قدرت دور کنند.
بنا بر گزارش میدل ایست نیوز، نیروهای نزدیک به جمهوری اسلامی درانتخابات پارلمانی عراق کرسی قابل توجه ای کسب نکردند به گونه ای که طبق نتایج اولیه ۱۴ کرسی نصیب ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری شده بود اما با شمارش تمام آرا، تعداد این کرسی ها تنها به ۱۷ کرسی افزایش یافت.
ائتلاف فتح مخالفت خود با نتایج را اعلام کرد و شب گذشته نیز «چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعی» معروف به بیت شیعی پس از نشست در منزل «سید عمار الحکیم»، رهبر جریان حکمت ملی عراق با صدور بیانیه ای مخالفت خود را اعلام کردند.
چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعی شامل حزب الدعوه، مجلس اعلی اسلامی، سازمان بدر، حزب فضیلت، فراکسیون صادقون، عطا، سند، ائتلاف نصر و جریان حکمت ملی عراق می شود.
در بیانیه بیت شیعی آمده است: از کمیساریای انتخابات انتظار داشتیم بی نظمی های گسترده در حین و پس از شمارش آرا و اعلام نتایج را اصلاح کند.
چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعی در ادامه بیانیه اشاره کرد که پس از اصرار کمیساریای انتخابات بر نتایج مورد اعتراض، مخالفت کامل خود نسبت به این نتایج را اعلام می کند.
چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعی در پایان مسئولیت کامل ناکامی در انتخابات و سوء مدیریت آن را که تاثیر منفی بر دموکراسی و انسجام اجتماعی داشته، متوجه کمیساریای انتخابات دانست.
بیانیه شدید نیروهای سیاسی شیعی که اکثرشان شاخه نظامی دارند، موجب نگرانی دولت عراق شد و به گفته یک مسئول امنیتی بلندپایه، تدابیر امنیتی در ساعات پایان شب گذشته در بغداد و استان های جنوبی تشدید شد.
این مسئول امنیتی بلندپایه در گفت وگویی با پایگاه خبری العربی الجدید گفت که تشدید تدابیر امنیتی به خصوص در مناطق مهم از جمله منطقه الخضراء تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد داشت.
مسئول مذکور تاکید کرد که احتمال می رود این نیروها تظاهراتی اعتراضی در اعتراض به نتایج انتخابات راه بیاندازند و برای تحت تاثیر قراردادن ثبات امنیتی مجددا به منافع امریکا و کاروان های ائتلاف بین المللی حمله کنند.
تدارک نخست وزیری نوری المالکی
یکی از اعضای حزب الدعوه در نخستین موضعگیری سیاسی از سوی نزدیکان نوری المالکی گفت فراکسیون جدید تا چند روز آینده نهایی میشود و همه تشکلهای شیعی بهجز جریان صدر در آن حضور خواهند داشت.
به گفته او، المالکی برای تشکیل ائتلافی بزرگ از دستکم شش نیروی سیاسی برای ایجاد فراکسیون اکثریت و تصاحب قدرت کمک میگیرد. طبق گزارشها، المالکی میکوشد با ایجاد ائتلافی از ائتلاف دولت قانون (۳۸ کرسی)، فتح (۲۰ کرسی)، العقد الوطنی (فالح الفیاض، شش کرسی)، نیروهای حکومت ملی (شش کرسی)، بابلیون (چهار کرسی) و چند تشکل سیاسی دیگر که هرکدام یک یا دو کرسی به دست آوردهاند، فراکسیونی از ۹۰ کرسی تشکیل دهد. این منبع سیاسی ناشناس در ادامه میگوید تماسهایی از کشورهای همسایه عراق نیز برای کمک به پیشبرد این طرح انجام شده و نامزد پیشنهادی این فراکسیون برای نخستوزیری، شخص نوری المالکی است.
واکنش تند مقتدی صدر
پس از اعلام نتایج نهایی غیر قطعی انتخابات عراق، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر، با انتشار بیانیه ای ضمن اعلام پذیرش نتایج انتخابات جریان صدر را «فراکسیون بزرگ مجلس» و در نتیجه برخوردار از حق تشکیل دولت جدید دانست.
او در این بیانیه تأکید کرد که از هماکنون دیگر مطلقا نباید انتخابات و نتایج آن و ائتلافهای برآمده از آن محل اختلاف و نزاع و درگیریها باشد و بلکه «باید گفت که چنین نزاعهایی ممنوع و درگیری مسلحانه و بر هم زدن امنیت و آسیب زدن به ملت و امنیت و رزق و کرامت و سلامت آنها حرام است».
صدر افزود که روند دموکراتیک باید با پذیرش طرفهای دیگر و نیز پذیرش نتایج انتخابات همراه باشد». وی تأکید کرد که در این راستا نتایج اعلامشده توسط کمیساریا را هرچه باشد کاملا میپذیرد.
صدر همچنین گفت که اکنون مشخص شده که «فراکسیون صدری» «فراکسیون بزرگ تر» به لحاظ انتخاباتی است.
مقتدی صدر دولت مورد نظرش را «پدری فناشده در میهن» خواند و تأکید کرد که مطلقا اجازه تشکیل دولتی جز این را نخواهد داد.
صدر همچنین از «برخورد و تنبیه تحت چارچوب قانون و عرفهای اجتماعی برای هر کسی که کوتاهی کند به خصوص اگر وابسته به ما باشد» سخن گفت و تأکید کرد که «دنیاپرستان و سرسپردگان به بیرون و کسانی که در برابر فساد چشم خود را میبندند و منافع ملت را کنار میگذارند از ما نیستند.»
رویترز در گزارش خود در باره ی مقتدی صدر نوشته: او پوپولیستی است که خود را در صحنه سیاسی عراق به عنوان مخالف سرسخت جمهوری اسلامی و ایالات متحده معرفی کرده است.
جریان صدر در پنجمین دور انتخابات پارلمان عراق با ۷۳ کرسی، هنوز برای تشکیل دولت جدید، نیازمند همپیمانی با سایر گروههای پارلمانی است و به همین دلیل، مشابه اقدام نوری المالکی، رایزنیها و اقدامات اولیه برای ایجاد فراکسیون از پنجشنبه پیش آغاز کرد و از تشکیل کمیته ویژه چهار نفره برای مذاکره با طرفهای سیاسی به منظور ایجاد ائتلافهای پارلمانی و زمینهسازی برای تشکیل دولت جدید در عراق خبر داد.
انتخابات عادی عراق قرار بود سال ۲ ۲ ۲۰، برگزار شود اما در سال ۲۰۱۹ صدها هزار نفر از جوانان عراقی به خیابانها آمدند تا علیه فساد، بیکاری و نفوذ خارجی اعتراض کنند. نیروهای امنیتی و شبه نظامیان ۶۰۰ نفر از آنها را به ضرب گلوله کشتند. نخست وزیر نزدیک به ایران مجبور به استعفا شد و راه را برای انتخابات زودهنگام بدون چشم انداز تغییر سازنده هموار کرد.
انتخابات ۱۰ اکتبر شاهدی بر بیتفاوتی و دلسردی گسترده رأیدهندگان نسل جوان بود. طبق برآوردهای غیررسمی، جوانان عراقی تقریبا ۷۰ درصد از جمعیت ۴۰ میلیون نفری این کشور را تشکیل میدهند و اکثریت این گروه سنی مخالف رأیدادن بودند و در انتخابات فقط کمی بیش از ۹ میلیون نفر از ۲۵ میلیون عراقی دارنده حق رای شرکت کردند.
حالا عراق بعد از انتخابات، با مشکلی افزون بر بحران پیش از انتخابات مواجه است. بلاتکلیفی سرنوشت دولت و خطر درگیری مسلحانه داخلی. وضعیتی که احتمال توسل به ادامه ی نخست وزیری مصطفی الکاظمی را بیشتر تقویت می کند.