ششمین نشست عمومی نوزدهمین دوره کمیته مرکزی حزب کمونیست چین روز دوشنبه ۱۷ آبان در پکن آغاز شد. در این جلسات که تا روز پنجشنبه ۲۰ آبان ادامه دارد، پیش نویس سومین قطعنامه ی تاریخی ۱۰۰ سال فعالیت حزب به تصویب خواهد رسید. اهمیت این قطعنامه در آن است که در طول صد سال فعالیت حزب پیش از این فقط دو قطعنامه منتشر شده است. قطعنامه اول در سال ۱۹۴۵ در زمان رهبری مائوتسه دونگ و چهار سال قبل از روی کار آمدن کمونیست ها در چین و دومی در آغاز دهه ی هشتاد دورانی که دنگ َشیائو پینگ دبیرکل حزب بود.
در ششمین نشست عمومی کمیته مرکزی حزب کمونیست، رئیس جمهور شی جین پینگ و رهبران ارشد دیگر به همراه بیش از ۳۰۰ نفر از مقامات بلند پایه حزب حضور دارند.
در روز دوشنبه ۱۷ آبان در آغاز پلنوم، شی جین پینگ، دبیر کل کمیته مرکزی حزب، گزارشی از کار خود را به نمایندگی از دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین ارائه کرد و توضیحاتی را در مورد پیش نویس قطعنامه جدید درباره دستاوردهای عمده و تجربه تاریخی صد ساله تلاش حزب کمونیست چین ارائه کرد. آنچه دراین چند روز تصویب می شود برای بررسی و تصمیم نهایی به کنگره حزب کمونیست چین که قرار است سال آینده برگزار شود ، ارائه می شود.
این قطعنامه قرار است به رویدادهای کلیدی در تاریخ ۱۰۰ ساله حزب بپردازد، جهت گیری حزب را برای آینده مشخص کند، وحدت درون حزب را محکم ترسازد و اقتدار و رهبری کمیته مرکزی حزب کمونیست چین با محوریت شی جین پینگ را تقویت کند..
“پی پلز دیلی” روز یکشنبه با انتشار پوستری به اهمیت ششمین جلسه عمومی کمیته مرکزی پرداخت و در ارتباط با پیش نویس سند تاریخی حزب کمونیست چین نوشت این قطعنامه به دو سوال کلیدی پاسخ خواهد داد: «چرا ما در گذشته موفق بودیم؟ چگونه می توانیم در آینده به موفقیت ادامه دهیم؟»
اینها نقل قول هایی از سخنرانی اصلی شی جین پینگ در روز اول ژوئیه سال جاری در مراسم جشن صدمین سالگرد حزب کمونیست چین است که در میدان تیان آن من برگزار شد. شی جین پینگ در این سخنرانی گفت: «با نگاهی به تاریخ ۱۰۰ ساله حزب، می‌توانیم ببینیم که چرا در گذشته موفق بوده‌ایم و چگونه می‌توانیم در آینده به موفقیت ادامه دهیم. وفادار ماندن به مأموریت بنیانگذار خود و دنبال کردن آینده ای بهتر در سفر جدیدی که پیش روی ما قرار دارد.»
کارشناسان چینی در مورد تاریخ و سیاست حزب می گویند که زمان برگزاری ششمین جلسه عمومی نوزدهمین کمیته مرکزی حزب کمونیست چین بسیار مهم است، زیرا این اولین رویداد سیاسی مهم حزب پس از صدمین سالگرد تأسیس آن و قطعنامه ای است که در این مقطع تاریخی ارائه خواهد شد. این سند که قرار است راهنمای عمل آتی حزب باشد تاثیر عمیقی بر چین و حتی جهان خواهد داشت.
حزب کمونیست چین قصد دارد از طریق دو گام به جوان سازی ملی دست یابد. خبرگزاری شین هوا در مقاله ای با عنوان “شی جین پینگ، مردی که حزب کمونیست چین” را در سفری جدید رهبری می کند” نوشت: طی نه سال گذشته، «شی به عنوان ارشدترین رهبر حزب، کشور را در تکمیل گام اول (تحقق یک جامعه نسبتاً مرفه از همه جهات) رهبری کرده و ریاست طراحی گام دوم این طرح تاریخی را بر عهده داشته است.
برای تحقق گام دوم جوان‌سازی ملی، «اول، مدرن‌سازی سوسیالیستی باید تا سال ۲۰۳۵ اساساً تحقق یابد، و ثانیاً، چین باید در یک کشور سوسیالیستی مدرن بزرگ ساخته شود که مرفه، قوی، دموکراتیک، از نظر فرهنگی پیشرفته و هماهنگ باشد.
به نوشته شین هوا، چین پس از تحقق جامعه ای نسبتاً مرفه از همه لحاظ در سال جاری، آماده است تا یک شتاب دیگر به سوی هدف تاریخی خود یعنی جوان سازی بردارد. کارشناسان می گویند در شرایط کنونی مردم چین بالاترین اعتماد و تایید را در ۱۰۰ سال گذشته در هر دو زمینه نظام سیاسی چین و تاریخ و فرهنگ سنتی چین دارند.
این امر به ویژه در سال های اخیر، با مدیریت موفقیت آمیز برخورد این کشور با همه گیری کووید-۱۹، واکنش در قبال یک سری اقدامات تحریک آمیز و تهاجمی که به طور یکجانبه توسط ایالات متحده در زمینه های تجاری، ژئوپلیتیک و فناوری پیشرفته مشاهده شده است. ناظران می گویند با توجه به عملکرد ضعیف کشورهای بزرگ غربی در برخورد با چالش‌های جهانی و مشکلات داخلی، اعتماد مردم چین به کشور و حزب در بالاترین نقطه قرار دارد.
در بیانیه ای که ۲۶ مهرماه در آستانه برگزاری جشن صدمین سال فعالیت حزب کمونیست، دفتر سیاسی حزب منتشر کرد بر همین موضوع اعتماد مردم به سیاست های جاری و چشم انداز آن تاکید شد. در این بیانیه گفته شد: «ملت چین در مسیر مدرنیزاسیون در همه جبهه ها پیش می رود و سوسیالیسم مسیر موفقیت آمیزی را در پرجمعیت ترین کشور جهان طی کرده است. چین برای همگام شدن با زمان گام بر می دارد و ملت چین چشم انداز روشنی برای جوان سازی ملی دارد. کمونیست های چینی به رهبری مائو تسه دونگ، دنگ شیائوپینگ، جیانگ زمین و هوجین تائو، کل حزب و مردم همه اقوام را به پیشرفت های قاطع در انقلاب، سازندگی و اصلاحات هدایت کرده و تجربیات ارزشمندی در این فرآیند به دست آورده اند.
سوسیالیسم به سبک چینی سرزندگی قوی خود را نشان داده است. حزب، ارتش و مردم بیش از هر زمان دیگری متحد شده اند. چین موقعیت بین المللی خود را بیشتر تثبیت کرده است.
در بیانیه آمده است که همه این عوامل باعث شده اند که جوان سازی ملی با نهادهای قوی تر، پایه های مادی قوی تر و منبع الهام برای یک ابتکار بزرگتر باشد.
در این بیانیه تاکید شده که حزب و مردم چین از طریق مبارزات سخت خود به جهان نشان دادند که ملت چین تغییر و تحولات عظیمی را پشت سر گذاشته اند و جوان سازی ملی چین به یک امر اجتناب ناپذیر تاریخی تبدیل شده است.
به گزارش منابع چینی در تنظیم سومین قطعنامه ی تاریخی حزب کمونیست این کشور، نظرات و پیشنهادات از داخل و خارج حزب گردآوری شده است. شی جین پینگ رهبر حزب همچنین ریاست سمپوزیومی را بر عهده داشت که در آن روسای کمیته‌های مرکزی نهادهای غیرکمونیستی، رئیس انجمن صنعت و تجارت سراسر چین و اعضای غیرحزبی نظر خود را بیان کردند. این پیش نویس به طور گسترده در مناطق، ادارات و احزاب مختلف و همچنین در میان نمایندگان در نوزدهمین کنگره حزب تائید شد.
از نگاه ناظران، قطعنامه سوم برای موقعیت شی جین پینگ ، نقش حزب کمونیست در جامعه و همچنین سمت گیری فعلی و تحولات سیاسی و اقتصادی آتی چین اهمیت اساسی دارد.
متن پیش نویس قطعنامه ی سوم هنوز انتشار عمومی پیدا نکرده و فعلا به جز برخی از رسانه های مهم بین المللی، اکثر خبرنگاران از جزئیات محتوی آن اطلاع ندارند. گفته می شود این سند حدود پانصد و سی صفحه است. برخی روزنامه نگاران که مسایل چین را از نزدیک پیگیری می کنند در باره تفاوت قطعنامه اخیر با دو سند پیشین می گویند محور قطعنامه های قبلی عمدتا نقد عملکرد رهبری، حزب و جمع بندی تجربیات آن در دوره مورد بررسی بود. تمجید از خدمات رهبری در دو قطعنامه پیشین خیلی کم رنگ بود اما قطعنامه سوم اساسا تمجید از رهبری و تاکید بر نقش ویژه شی جین پینگ در رساندن چین به سطح پیشرفت کنونی است.
یانگ شائو هوی یکی از کارشناسان سیاسی در دانشگاه “بای دا” پکن به گزارشگر تلویوزیون شبکه اول آلمان گفته است در قطعنامه ای که پیش نویس آن در دست بررسی است تمرکز روی دستاوردها و موفقیت حزب است. قرار است این جمع بندی ارائه شود که مردم و حزب با رهبری شی جین پینگ به چه موفقیت هایی دست یافته اند.
آدام نی، یکی دیگر از تحلیل گران خبرنامه انگلیسی زبان “Niacin”می گوید در این قطعنامه رهبری حزب سعی کرده تاریخ چین مدرن را به سه حوزه و یا دوره تقسیم کند. دوران انقلاب با رهبری مائوتسه دونگ، دوران اصلاحات با رهبری دنگ شیائوپینگ و در تداوم آن شی جین پینگ این دو دوران را درهم آمیخته و “روح سرخ” را با ظرافت می سازد.
به گفته نی: این قطعنامه علیرغم کلمه «تاریخی» درباره تاریخ نیست، بلکه در مورد زمان حال و چگونگی توسعه چین در آینده است.
ارزیابی نیویورک تایمز در باره پلنوم اخیر و قطعنامه تاریخی حزب
نیویورک تایمز در گزارش خود با عنوان ” راه هموار شی جین پینگ برای آغاز دوره سوم رهبری”، در باره پلنوم کمیته مرکزی چین و محتوی پیش نویس قطعنامه آن نوشته است:
کمیته مرکزی حزب کمونیست چین در نشست هفته آینده با تصویب یک «قطعنامه تاریخی» زمینه را برای دوره سوم ریاست‌جمهوری «شی جین‌پینگ» فراهم خواهد کرد. هیچ یک از رهبران چین در زمان‌های اخیر به اندازه شی جین‌پینگ به تاریخ و جایگاه خود در آن توجه نداشته‌اند و شی با نزدیک شدن به مقطعی حیاتی در حکومتش، اکنون این مشغولیت به گذشته را در دستور کار سیاسی خود قرار داده است.
نیویورک‌تایمز با اشاره به پلنوم حزب نوشت: در این نشست قطعنامه‌ای صادر خواهد شد که به‌طور رسمی دستور ارزیابی مجدد تاریخ صدساله اخیر چین را صادر می‌کند. اقدامی که به احتمال زیاد موقعیت شی جین‌پینگ را به عنوان یکی از رهبران برجسته چین در کنار مائو تسه دونگ و دنگ شیائوپنگ تثبیت خواهد کرد. اگرچه این نشست به ظاهر درباره مسائل تاریخی است اما این‌طور به نظر می‌رسد که این قطعنامه در دهه‌های آینده، متنی مقدس برای مقامات و ساختار سیاسی اجتماعی این کشور به حساب خواهد آمد. این سند مهم درباره گذشته حزب کمونیست که تنها سومین از نوع خود در چین محسوب می‌شود، قرار است در آینده مرکز ثقل دکترین‌های چین باشد.»
نیویورک تایمز همچنین نوشت: نکته جالب این است که در این سند ۵۳۰ صفحه ای، بیش از صد صفحه به دوران زمامداری شی جین‌پینگ اختصاص یافته است. حتی در چین، در کشوری که قدرت حزب کمونیست بی‌چون و چراست، باز هم این سند به مقامات و شهروندان چینی یادآوری می‌کند که این شی جین‌پینگ است که زمانه را برای‌شان تعریف کرده و وفاداری‌شان را طلب می‌کند. جرمی بارمه، مورخ و کارشناس مسائل چین معتقد است: «این سند با هدف ایجاد دورنمایی جدید برای چین و حزب کمونیست تهیه شده که در آن این شی جین‌پینگ است که امواج را به سمت آینده به حرکت درمی‌آورد. این قطعنامه در واقع درباره تاریخ نیست، بلکه این قطعنامه درباره آینده رهبری چین است.» تجلیل از رهبری شی جین‌پینگ به این صورت، جایگاه او را در آستانه برگزاری کنگره حزب کمونیست چین که قرار است سال آینده برگزار شود، تقویت کرده و به او اطمینان خواهد داد که ۵ سال دیگر زمامداری این کشور را در دست خواهد داشت. تحسین‌هایی که از این سند تاریخی به عمل آمده موجب می‌شود که هیچ کسی در چین جرات نکند عملکرد گذشته شی جین‌پینگ را مورد سوال قرار دهد.»
شی جین‌پینگ ۶۸ ساله قدرتمندترین رهبر چین طی دهه‌های اخیر به حساب می‌آید. او در مبارزه گسترده با فساد از حمایت عمومی برخوردار شد، فقر را کاهش داد و قدرت چین در سراسر جهان را به رخ کشید. با این حال هنوز هستند کسانی در داخل حزب کمونیست چین که تمایل دارند عملکرد شی در رابطه با مدیریت شیوع ویروس کرونا و سرشاخ شدنش با امریکا طی سال‌های اخیر را مورد سوال قرار دهند. اما بدیهی است که پس از انتشار این سند تاریخی، چنین انتقادی یک بدعت محسوب خواهد شد.
در آستانه برگزاری نشست پیش‌رو، مقاله‌ای در روزنامه حزب کمونیست چین منتشر شد که در آن از شی جین‌پینگ تجلیل و از رهبری او به عنوان عامل اصلی کنترل بحران کرونا و دیگر بحران‌ها یاد شده است. در بسیاری از تحلیل‌هایی که در رسانه‌های چینی منتشر شده از شی جین‌پینگ به عنوان تنها رهبری یاد شده است که می‌تواند چین را از گردنه مشکلات اقتصاد داخلی و رویارویی سیاسی و اقتصادی با ایالات متحده امریکا و دیگر قدرت‌ها غربی عبور دهد. در مقاله‌ای که در خبرگزاری شینهوا منتشر شده، آمده است: «بدون شک شی جین‌پینگ اصلی‌ترین شخصیتی است که جریان تسلط بر تاریخ را رهبری می‌کند.»
این‌طور برآورد می‌شود که در این قطعنامه گزارشی از چین مدرن ارایه و در این گزارش سیاست‌های شی جین‌پینگ به عنوان محور اصلی موفقیت‌های چین برجسته شود. در اسناد حزب کمونیست چین در شرح مرحله به مرحله ظهور چین مدرن آمده است که مائو کشور را علیه ظلم و ستم رهبری کرد، دنگ برای چین رفاه به ارمغان آورد و حالا شی جین‌پینگ، چین را به عصر جدیدی از قدرت ملی هدایت می‌کند. انتظار می‌رود این نگرش درونمایه قطعنامه جدید حزب کمونیست چین باشد. طی سال‌های آینده شی جین‌پینگ در نظر دارد همه توجه خود بر مسائلی نظیر کاهش نابرابری اقتصادی در داخل از طریق اجرای برنامه رفاه همگانی، کاهش وابستگی چین به واردات تکنولوژی و تداوم مدرن‌سازی ارتش چین و آمادگی برای رویارویی احتمالی معطوف کند.
کوین راد، نخست وزیر سابق استرالیا که به زبان چینی مسلط است و ملاقات‌هایی طولانی با شی داشته است، می‌گوید: « قرائت آقای شی از تاریخ چارچوب ایدئولوژیکی است که سطوح بیشتر و بیشتر مداخله حزب کمونیست در سیاست، اقتصاد و سیاست خارجی را توجیه می‌کند». از نظر شی دفاع از میراث انقلابی حزب کمونیست چین یک وظیفه است. او بارها ابراز نگرانی کرده است که با فاصله گرفتن چین از ریشه‌های انقلابی خود، مقامات و شهروندان در معرض خطر فزاینده از دست دادن ایمان به حزب قرار می‌گیرند. شی در یکی از سخنرانی‌های خود با نقل قولی از کنفوسیوس، فیلسوف چینی سده نوزدهم گفت: «برای نابود کردن یک کشور، ابتدا باید تاریخش را نابود کنید.» شی جین‌پینگ بارها از سرنوشت اتحاد جماهیر شوروی به عنوان هشداری برای چین یاد کرده و گفته است که یکی از دلایل فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این بود که رهبرانش در نابودی نهیلیسم تاریخی، آزار و اذیت سیاسی و گام‌های نادرستی که ایمان به آرمان کمونیستی را خدشه‌دار می‌کرد، شکست خوردند.
قرار است قطعنامه جدید حزب کمونیست چین این خط دفاعی را در حزب تقویت کند. در حالی که در عناوین دو قطعنامه تاریخی قبلی حزب کمونیست چین کلماتی نظیر «مشکلات» و «موضوعات» آمده بود، به نظر می‌رسد که این بار قرار است در عنوان این قطعنامه از دستاوردهای بزرگ و تجربیات تاریخی حزب کمونیست سخن به میان بیاید. براساس مقالاتی که در رسانه‌های حزب درباره این قطعنامه منتشر شده، قرار است این قطعنامه تاریخ ۱۰۰ ساله حزب را به عنوان داستانی از فداکاری‌ها و موفقیت‌های قهرمانانه تصویر کند و دوران سیاه تاریخ چین مانند قحطی و پاکسازی بیشتر در پس‌زمینه قرار خواهند گرفت. جوزف توریگیان، استادیار دانشگاه امریکا که زندگی شی جین‌پینگ و پدرش را مورد مطالعه قرار داده، معتقد است که از نظر شی جین‌پینگ، تاریخ ابزاری است که می‌توان از آن علیه بزرگ‌ترین تهدید‌هایی که متوجه حاکمیت حزب کمونیست است، استفاده کرد. توریگیان می‌گوید: «شی جین‌پینگ شخصیتی است که اعتقاد دارد روایت‌های متفاوت از تاریخ خطرناک است و تنها باید یک روایت از تاریخ وجود داشته باشد.» شی جین‌پینگ در تهیه قطعنامه تاریخی حزب کمونیست چین از دو تن از قدرتمندترین رهبران پیشین چین پیروی می‌کند. مائو در سال ۱۹۴۵ قطعنامه تاریخی خود را در حزب به تصویب رساند و دنگ نیز در سال ۱۹۸۱ بر صدور قطعنامه دوم نظارت کرد که در آن سال‌های تاریک بعد از مائو تایید شد اما در عین حال از مائو به عنوان بنیانگذار جمهوری خلق چین یاد شد و نکته جالب اینکه هر دو قطعنامه در دوران خود موجب شدند که شکاف‌های سیاسی و بی‌ثباتی در چین کاهش یابد.
به قول دانیل لیس، استاد تاریخ دانشگاه فرایبورگ، هر دو قطعنامه در زمان‌های خود یک چارچوب و چشم‌انداز مشترک از گذشته و آینده در میان نخبگان حزب تصویر کردند. اگر نتوانید ذهن افراد حلقه نخست قدرت را درباره گذشته سامان دهید، در آینده هماهنگی با این افراد بسیار دشوار خواهد بود.»
آیا رهبری چین در کنگره آتی جوانتر می شود و سهم زنان افزایش می یابد
حزب کمونیست چین در ماه جولای سال جاری صدمین سال تاسیس خود را پشت سر گذاشت. حالا پلنوم ششم به عنوان فرصتی برای ایجاد زمینه ای جهت انتخاب مجدد رئیس جمهوری شی در کنگره حزب در سال آینده میلادی برای سومین دوره در نظر گرفته می شود.
حزب کمونیست چین حدود دو هزار ۲۸۰ نماینده دارد، این افراد، ۲۰۴ عضو قدرتمند کمیته مرکزی حزب کمونیست چین را انتخاب می‌کنند. کمیته مرکزی هم ۲۵ عضو دفتر سیاسی را انتخاب می‌کند که از میان این افراد کمیته دایمی دفتر سیاسی حزب برگزیده می‌شوند. اعضای این کمیته معمولا بین ۵ تا ۹ نفر هستند و در حال حاضر ۷ عضو دارد.
بر اساس یک قانون نانوشته، حزب کمونیست چین برای برخی سمت‌ها محدودیت سنی گذاشته است. انتظار می‌رود تعدادی از اعضای دفتر سیاسی حزب به دلیل رسیدن به ۶۸ سالگی از منصب خود کناره‌گیری کنند.
یک سنت طولانی در رابطه با کادر رهبری عالی چین وجود دارد. این قانون به عنوان قاعده «چی شانگ، با شیا» (به معنای “هفت بالا، هشت پایین” شناخته می شود) به این موضوع اشاره می کند که اگر یکی از اعضای کمیته دائمی دفتر سیاسی در زمان برگزاری کنگره حزب کمونیست، ۶۸ سال یا بیشتر داشته باشد او باید بازنشسته شود، اما اگر ۶۷ سال یا کمتر باشد، ممکن است همچنان در کمیته بماند.
بر اساس این قانون نانوشته، تا دهه ۱۹۹۰، اعضای کمیته دفتر سیاسی که در زمان برگزاری کنگره حزب ۶۸ سال یا بیشتر داشته اند، بدون استثنا بازنشسته شده اند. اکنون هم ۱۱ نفر از ۲۵ عضو دفتر سیاسی حزب کمونیست چین در بیستمین کنگره این حزب که سال ۲۰۲۲ برگزار می شود بازنشسته می شوند، زیرا تغییر در قانون نانوشته سن بازنشستگی ممنوع است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا رئیس جمهوری شی جین پینگ، که به عنوان رئیس حزب و فرمانده کل قوا فعالیت می کند، قانون «هفت به بالا، هشت به پایین» را لغو خواهد کرد یا خیر. در حالی که طبق قانون باید اعضای دارای ۶۸ سال یا بیشتر رد صلاحیت شوند.
نقش زنان در سیاست چین
یکی از مباحث مهم در چین، به کارگیری زنان در پست ها و مناصب بالا است. گزارش ها حاکی است بیش از ۲ میلیون و ۶۲۰ هزار نماینده زن در مجالس سطوح مختلف چین حضور دارند و تعداد آنها نیز همچنان رو به افزایش است. در سیزدهمین مجلس ملی نمایندگان خلق چین که سال گذشته برگزار شد ۷۴۲ نماینده زن حضور داشتند که یک چهارم اعضای کل مجلس را تشکیل می‌دهند.
علاوه بر این، تعداد مدیران زن شرکت های مختلف در چین نیز افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۹، نسبت مدیران و ناظران زن در شرکت های چینی به ترتیب به ۳۳.۴ و ۳۶.۴ درصد از مجموع کل مدیران کشور رسیده بود.
مائو، بنیانگذار جمهوری خلق چین زمانی گفته بود که نیمی از آسمان روی دست زنان ایستاده است اما به نظر می رسد زنان چین هنوز نتوانسته اند در کسب مناصب بالاتر و حساس تر، همپای مردان گام بردارند. کمیته مرکزی نوزدهم حزب کمونیست چین دارای ۲۰۴ عضو است اما تنها ۱۰ نفر از آنها زن هستند. با این حال باید دید هنگامی که حزب کمونیست چین (CPC) در جریان بیستمین کنگره خود در اواخر ۲۰۲۲ دستخوش تغییراتی در رهبری می شود، اوضاع چگونه خواهد بود؟ آیا مردان جوانتر باورمند به سوسیالیسم و زنان بیشتری به مناصب بالاتر خواهند رسید.
