آقای خانلر کوشکی نگاهی انداخته است به یادداشت هایم پیرامون گذشتۀ ناتمام. من نوشتار او را در صفحۀ «تریبون آزاد» اخبار روز دیدم و با علاقه خواندم. این اولین بار بود که نوشته ای از آقای کوشکی می خواندم، با نام و شخص ایشان هم هیچ آشنائی نداشته ام، اما نوشتارش را که می خواندم، در هر سطرش عِطر آشنائی در مشامم می ریخت.
دیدم نظیر گزارش هائی است که از پایین تشکیلات نوشته و فرستاده می‌شد و من در بعضی جلسات هیات دبیران در دست دبیر شعبه مرکزی تشکیلات می‌دیدم که صاحب اختیار، نگاهی می انداخت به آنها و مثل همیشه بی بها فرو میکرد در کیسۀ خریدش، لابد برای اینکه جای مطمئنی سر به نیست کند یا در خانه بسوزاند!
باری! هروقت تکه کاغذی دست او می دیدم، می قاپیدم و می‌خواندم چون می‌دانستم گزارش بچه‌های پایین تشکیلات است. هیچ وقت ندیدم که از میان دبیران این گزارش ها خواننده‌ای داشته باشد، گزارش «کاظم» از کادرهای تشکیلات تبریز را هم همین‌طوری بود که در جلسه دبیران در تاشکند شوروی دیدم، قاپیدم و خواندم! آنطور که در یادم مانده؛ کاظم از تبریز فرستاده و در تکه کاغذ بسیار نازکی برمز و بسیار ریز؛ نوشته و پرسیده بود: «اینکه هر بار معلوم می‌شود سیاست ما غلط بوده، شاید به خاطر غلط بودن تئوری‌های ماست! مثلن راه رشد غیر سرمایه داری…!؟»
دوست دارم بیشتر در مورد رفقائی مثل رفیق خانلر بنویسم، اما می‌ترسم خیالاتی شده باشم! چون ۳۰ – ۴۰ سال است خبری از این بچه‌ها ندارم. این‌ها سنگ تۀ جوبند! سالیان با بار حوادث خونین و تلخ، مثل آب جو، می‌آید و می گذرد، اما اینان باقی می مانند! ببین چه واقع‌بین و مخلص و خالص نوشته، مرا به آن سال ها می برد! گزیده ای از نظرات او را که در نگاهم بغایت واقعبینانه می نماید، نقل می کنم:
**
…
این نوشته گامی است اندک در شناخت بود و باش سازمان. … بیان مواضع … همراه با اندیشه و توضیح نظری، به عنوان سند توان تئوریک وسیاست ورزی، می تواند مفید باشد. راه دیگر بررسی گذشته، واکاوی هستی شناسی سازمان است. باید دید درآن زمان سازمان چگونه بود ، چه جایگاه و موقعیت سیاسی داشت، چه حدی از توان تئوریک و ظرفیت های لازم در تحلیل رخدادهای سریع آن زمان وتدوین برنامه سیاسی عملی روز، برخوردار بود.
حاصل این شناخت باید بتواند خطوط کلی ضعف ها را روشن کند وراهنمایی باشد برای نسل آینده وکمکی به نسل گذشته. صرف بیان افسوس وشرمندگی کمکی به درک مشکل نمی کند.
…سازمان نقشی در برآمد وجهت گیری حرکت مردم نداشت. حد تاثیرگذاری سازمان بخشی از روشنفکران و دانشجویان بود. نیروهای تشکیل دهنده سازمان افرادی رنج دیده، ستم کشیده، عدالت طلب و آرمانخواه بودند. ازاین رو جایی درکنارمردم داشتند. همین موضوع باعث می شد که تحت تاثیرشوروهیجان انقلابی مردم باشد. ضعف تئوریک نیز به این تاثیرپذیری کمک می کرد. سالها مبارزه جدا از مردم، از نظر احساسی به عنوان جبران گذشته و خرسندی از در کنار مردم بودن، کششی زیاد در دنباله روی از مردم داشت.
…توان تئوریک سازمان
ضعف و فقر بنیان های نظری؛ نیروها و کادر رهبری از این لحاظ به شدت در رنج بودند. … وسعت مطالعاتی و دسترسی به منابع محدود بود، حد توانایی تئوریک اکثرافراد اطلاع ازچند نقل و قول بود. اگرشناختی هم وجود داشت عمیق نبود. رهبران اولیه بدنبال فهم آنچه در آثار بزرگان روزگار وجود داشت نبودند ، آنها در پی کشف و تدوین نظریه ای نو بودند، با توجه به توان نظری و تجربی خود آثاری حاصل شد که راهنمای بی راهه گشت.
کیفیت تشکیلات و کادررهبری
… درمقطع انقلاب رهبری ازدو گروه تشکیل شده بود. گروه باقی مانده ازضربات و گروه دیگر کسانی که از زندان آزاد شده و به سازمان پیوسته بودند.
ترکیبی بود ناهماهنگ از لحاظ نظری و عمل. درون مبارزه سیاسی بر بستردمکراسی و گفتمان انتقادی رشد نکرده بود. هر کس نظرات خود را داشت. گرچه اندوخته های نظری محدود و سطحی بود ولی حول همین اندک جزئیات بسیارساخته شده بود. هر چند نفری بخشی از این جزئیات را بر دوش کشیده و در آن آشفته بازارسیاست فریاد می کردند.
عنصر رفاقت بیش از هر عاملی در نزدیکی افراد وتشکیل محفل های ظاهرآ هم نظر نقش داشت. ازلحاظ روان شناسی گروه، خصلت های فردی ناشی از مشی چریکی قوی بود. باور لازم به گفتمان دمکراتیک وجود نداشت، حرص رهبری طلبی آشکارا دیده می شد.
فقر تئوریک عمومی موجب گردید تعداد کمی که اندوخته نظری اندک بیشتری داشتند موقعیت عمل بیشتری داشته باشند. نقش شخصیت مهم شد، تک و توکی بخوبی تک روی کردند، هنوز چوب آن را می خورند . دیگران نیز در این شخصیت پروری سهم داشتند.
روان شناسی زیست
…محدودیت تحرک چریک شهری، گفتمان اندک، برنامه روزانه و منضبط، ترس ونگرانی از اطراف و هر جنبنده ای، دلهره و عشق طبیعی یک انسان برای بقا و اینکه می داند عمرش چه کوتاه خواهد بود و… انسانی خاص پرورش می دهد. این انسان با همه دلیری و شجاعت و از خود گذشتگی و عشق به عدالت و آزادی برای دیگران، خود نیز انسانی است با میل به بودن.
روزی این انسان از درون فضای تنگ و کشنده خانه تیمی رها گشت، خود را آزاد یافت، هنوز نفسی به راحتی نکشیده بود که بار سنگین پیشرو واقعی و عملی بر دوشش افتاد. زمان لازم داشت که خود را بازیابد و کار گروهی در شرایط نو را تجربه کند. ولی خصوصیات شکل گرفته قوی و مانع بود. این خود عامل مهمی بود در گروه گرایی و دگم اندیشی که حاصل آن انشعابات پی در پی بود.
نتیجه کلی موارد مختصر بر شمرده بالا ایجاد سازمانی با اندیشه و فکری خاص و بسته بود. تعصب شدید بر این اندوخته وجود داشت، قدرت فرا رفتن و دریدن این قالب تنگ بسیار ضعیف بود.
…
سازمان چون کودکی تازه پا بود که جنبش توده ای او را وادار به دویدن کرد، توان او اندک بود. زمان لازم داشت که تجربه کرد و فهمید. سازمان کنجکاو و با هوش و با انگیزه بود. شور و شوق یاد گیری داشت، می خواست یافته ها و مشق شب خود را حتی در مناظره نشان دهد که متاسفانه چه فقیرانه بود.
سازمان با این مشخصات وارد سختترین شرایط حیات که یک سازمان سیاسی می تواند با آن روبرو شود گردید. انقلابی عظیم که همه را به خیابان کشیده بود. انتظارات از او بسیار زیاد بود. توانست بخش وسیعی از روشنفکران و زحمت کشان را به پشتوانه حیثیت بی نظیر خود که حاصل صدافت و از خود گذشتگی اش بود در سراسر کشور بسوی خود جلب کند. تشکیلات و گروهای سیاسی زیادی وارد صحنه شدند، با سابقه یا خلق الساعه، سازمان نیروی برتر نبود. بخش روحانیت به پشتوانه حمایت مردمی و تشکیلات سننتی حاکمیت را بدست گرفت.
اوضاع سیاسی بسیار آشفته بود، رخدادهای سیاسی فراوان روزانه فرصت تفکر و تحلیل شرایط را از هر سازمانی گرفنه بود. سازمان در تلاشهای سیاسی کوتاهی نکرد، ساکت ننشست، نظاره گر نبود، …. در حد اندوخته سیاسی اش نظرات خود را بیان کرد. مسلما اشتباه داشت، بعضی از اشتباهات کوچک نبود؛ صدمات زیادی به بار آورد.
…
سازمان محصول زمان خود بود، محصول خاکی که بیش از این باروری نداشت.
مهاجرت
کادر رهبری سازمان پس از مهاجرت به باز نگری خود پرداخت. با استقلال نظر، صداقت و شجاعت صادقانه آنچه را در گذشته اشتباه تشخیص داد بیان کرد. با تلاشی سخت و پی گیر به تصیح دیدگاهای خود پرداخت و راه پیشرفت نظری را هموار کرد.
گذشته را نباید یکسره سیاه یا سفید کرد. … نقد گذشته در این زمان با تکیه بر اندوخته تجربی و نظری پس از این راه دراز و ناهموار، نباید هستی گذشته سازمان را نفی کند.
…
سازمان دردنباله دیدگاه انتقادی ورو به پیش خود شکل نوین “حزب چپ” برپایه دیدگاهای جدید ومتناسب با احزاب دمکراتیک به خود گرفت. این حزب راه درازی را تا تبدیل شدن به یک حزب فراگیر در پیش دارد.
و… به این زودی و زیست برون مرزی درمان نمی گردد.
… این پیکر پیر و خسته و وفادار، برای گذر به مرحله بعد نیاز به “روح” تازه، جوان، شاداب و بروز دارد. این “روح” از درون جامعه پدیدار خواهد شد و آن چنان توان دارد که آن را دگرگون خواهد کرد.
این مهم تحقق نخواهد یافت مگر با تغییرات بنیادی در جامعه، برقراری دمکراسی و امکان فعالیت آزاد سازمان های سیاسی.
خانلر کوشکی – فروردین ۱۴۰۱ *
* خانلر کوشکی- (تریبون آزاد) – اخبار روز – پنج‌شنبه ۱۱ فروردین
سرافراز کردید ما پایینی ها را.
ماندن خاطره چنین شیرینی از ما پایینی ها در شما بالایی ها از نوادر است.
من که از خوشحالی دارم پر میگیرم.
یک بالایی یاد ما پایینی ها افتاده! 😀😃🙃
با اینکه به هیچوجه نمی توانم با نوشته های آقای طاهری پور ارتباط برقرار کنم و لفاظیهای بی مورد او حتی مرا عصبی می کند، با اینحال می خوانم شاید چیزکی دستگیرم شود.
اما اینبار در رابطه با نوشته-ی خوب آقای کوشکی، من اصلاً سر در نمی آورم برای چه این دو سه جمله و سپس نوشته آقای کوشکی را آورده است! شاید خیال می کند ما نوشته-ی آقای کوشکی را نخوانده ایم یا اگر اشاره ای میکرد، ما آنرا در آرشیو نمی یافتیم، خلاصه ساده نیست فهمیدن آقای طاهری پور را. نمیدانم!
هرچه هست برای او آرزوی سلامت، شادی و کمی ساده تر نویسی می کنم.
سانسور نا مردی است.
شما را به خیر رفیق بازی کاسبکارانه
و ما را به تلاش و مبارزه بیشتر
خیر پیش
این مدل را تا حالا ندیده بودیم که جناب طاهری این را هم ابداع کردند. بعنی چهار خط خاطره نوشتند که فروتنانه! ” من” خود را مطرح نمایند و بعد هم مقاله فرد دیگر را عینا کپی کنند.
این هم راهیست برای مطرح شدن بدون هزینه.
اخبار روز عزیز هم انگار تازگیها فقط به نام نویسنده نگاه می کند و مطالب را جایگذاری و منتشر می کند. این برخورد سطح سایت را پایین می آورد
مطلبی خوب.
” محصول خاکی که بیش از این باروری نداشت. ”
آگاهی ،تشکل ، همبستگی و فهم یگدیگر این خاک را بارور می کند.