معرفی یک پژوهش
مجلە : مجلەی بریتانیاییِ مطالعات خاورمیانە British Journal of Middle Eastern Studies
زبان؛انگلیسی
نویسندە: معروف کعبی (دکترا در تاریخ)
همزمان با جنگ ایران و عراق، سراسر سال‌های دهەی ١٩٨٠/١٣۶٠ شاهد جنگ مسلحانە در کردستان نیز بود کە بعد از اشغال دوبارە‌ی شهرهای کردستان بە دنبال انقلاب فرهنگیِ خمینی و بنی‌صدر، توسط نیروهای جمهوری اسلامی در بهار ١٣۵٩ گسترش یافت. بە گفتەی نویسندەی این مقالە، علیرغم اهمیت این دورە و پیامدهای آن، این موضوع تاکنون مورد یک بررسی و تحقیق جامع قرار نگرفتە است. تحقیقات تاریخی بە زبانهای انگلیسی یا دیگر زبانهای رایج اروپا در بارە‌ی انقلاب ١٣۵٧ و پیامدهای آن – و این شامل مطالعات کُردی هم می‌شود – یا اصلاً بە این موضوعات نپرداختەاند یا اطلاعات ناکافی و حتی نادرست را به کار برده اند. در نتیجە، جامعەی کردستان ایران جامعەای راکد معرفی می شود و بە نظر می‌رسد دورە‌ی مورد بحث، دورەای فراموش‌شدە در تاریخ و تاریخ‌نگاری باشد.
نویسندە اگرچە بە ویژگی‌های آن سال‌ها مثلاً فقدان وسایل ارتباط صوتی و تصویری اشارە می‌کند، اما دلیل اصلی نادیدە گرفتن چنین موضوعاتی را در حاشیەایی بودن موضوعات مربوط بە جوامع در حاشیەقرارگرفتە در ایران می‌داند. این جایگاە حاشیەای است کە کمبود تحقیق در چنین موضوعاتی را تداوم بخشیدە است. بنابراین، بە عنوان گام نخست برای رفع این کمبود، نویسندە نە تنها چگونگی گسترش مبارزەی مسلحانە در کردستان و برخی از جوانب آن را توضیح می‌دهد، آن مبارزە را بە عنوان فضایی برای تدوام جنبش سیاسی و فرهنگی کردستان تعریف می‌کند. از نظر او، مبارزە مسلحانە، برخلاف گفتمان‌های غالب و پیش‌فرض‌های رایج، پدیدەای ذاتی در جنبش کردستان نیست؛ بلکە پاسخی بە سرکوب خود-حکومتیِ یا خودمختاری و مقابله با دیکتاتوری است تا بقای جنبش کردستان را حفظ کند. مقالە بە سە قسمت تقسیم شدە است. بخش نخست، این ادعا کە مبارزە مسلحانە در کردستان فضایی برای بقاء است را بررسی می‌کند و آن را با شیوەهای مبارزە مسلحانە در کشورهای دیگر جهان مقایسە می‌کند تا نشان دهد کە مبارزە مسلحانە برای این جنبش هیچ‌گاە بە عنوان استراتژی تعریف نشدە است. در بخش دوم، روایتی از وقایع آن دهە ارائە دادە می‌شود. اگرچە نویسندە واقف است کە این روایت نمی‌تواند همە‌ی آن دهە را بە تصویر بکشد، اما بە جنبەهای مهمی از آن دورە می‌پردازد. در این بخش نە تنها بە نیروهای اصلی در کردستان، بلکە بە بسیاری از سازمان‌های دیگر ایرانی (سراسری) نیز اشارە می‌شود کە در این مبارزە سهم مهمی ایفا کردند و تعداد قابل‌توجهی از اعضایشان جان خود را از دست دادند. در ادامە، مقالە بە اهمیت این مبارزە برای حفظ هویت، ادبیات و فرهنگ کُردی اشارە می‌کند و اینکە چگونە شعر و ادبیات و موسیقی بە شکوفایی خود ادامە دادند. این بخش بە اهمیت کردستان بە عنوان فضایی برای سازمان‌های دیگر ایرانی اشارە می‌کند و سهم آنها را با جدیت خاصی بە رسمیت می‌شناسد. اهمیت رادیوهای سازمان‌ها کە در خفقان آن سال‌ها روزانە چند ساعتی برنامە پخش می‌کردند، مورد توجە قرار گرفتە است. همچنین بە گسترش جنبش سوسیالیستی زنان در کردستان اشارە می‌شود کە در بطن فضایی کە آن مبارز بە وجود آوردە بود، توانست جنبش زنان را پیش ببرد و ایدە‌ی برابری جنسیتی را در جامعەی کردستان نهادینە کند. مقالە اشارە می‌کند کە وجود آن جنبش بود کە مثلاً جایگاە زن را در شعرکُردی دگرگون ساخت . فعالیت‌های دیگر آموزشی، پزشکی و روشنگرانە توسط پیشمرگان در مناطق آزاد یا حومە. کە هنوز اشغال نشدە بودند. و یا بعداً بە شیوەی سیار صورت می‌گرفتند، از جمله موضوعات دیگری هستند کە بە آنها پرداختە شدە است، مقالە دو مسئلەی دیگر را بررسی می‌کند کە عبارت‌اند از برخورد بە اسیران جنگ و تنش‌هایی کە در بین احزاب اتفاق افتاد. قسمت پایانی این مقالە، نظامی‌کردن جامعە و حذف کانال‌های مدنی را آن شرایطی می‌داند کە مبارزەی مسلحانە را، علیرغم سرشت خشونت‌آمیز آن، بە اصلی‌ترین شیوەی مبارزە و مقاومت تبدیل می‌کند.
منابع اولیە‌ی این مقالە عبارت اند از تعداد بی‌شماری از نشریات، خاطرات، نوشتەها و آمارهای رسمی و آرشیوها کە بە مقالە وسعت دید و عمق خاصی بخشیدە‌اند.
لینک مقالە:
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13530194.2022.2057280?src
*از آثار اخیر نویسندە کە برخی مجلەها و انتشارات آکادمیک معتبر به چاپ رسانده اند :
ریشەها و پیامدهای انقلاب ایران از نگاە کردستان
https://doi.org/10.1080/00263206.2020.1722651
دوگانگی رسمی و محلی در ایران معاصر
https://doi.org/10.1080/00263206.2021.1891892
نام و لینک کتاب اخیر نویسندە:
جامعە معاصر کردستان در ایران : مدرنیتە، نوسازی و تغییر اجتماعی
https://www.bloomsbury.com/uk/formation-of-modern-kurdish-society-in-iran-9780755642243/
