پیکار از دو سو؛ مختصری در مسئله‌ی پوشش – یاسر عزیزی

به درستی که کارکرد چنین کنش‌گرانی در عمل، تنها معطوف به منافع حقیر خودشان بوده است و نه مردم. کسانی که ساده‌انگارانه آزادی پوشش پیش از انقلاب را به تصویر ناب آزادی در عصر پهلوی تبدیل کرده‌اند، به همان سادگی گمان می‌کنند با کمک به سخت‌گیری‌های رژیم علیه مردم و به‌طور خاص زنان، قادرند خواست پوشش آزاد را به امکانی برای براندازی تبدیل نمایند. گمانی که نه‌تنها ساده‌لوحانه، بلکه خطرناک نیز هست

امارت اسلامی ایران میل عجیبی دارد که جامعه را به سمت خشونت سوق دهد. هرچقدر همتای افغانستانی آن ولو در ظاهر و با هدف مشروعیت یافتن و پذیرش جهانی، در صدد است تصویر بیرونیِ آشتی‌جویانه‌تری از خود نمایش دهد، نسخه‌ی ایرانی امارت اسلامی اما در پی آن است خشونت‌ورزی، بازی با روان جامعه و دائمی کردن رنج مردم را به استراتژی اصلی، اکنونی و اصیل خود تبدیل نماید و از نمایش عریان این استراتژی نیر ابایی ندارد.

در شرایطی که فشارِ تنگناهای اقتصادی و معیشتی روز به روز بیشتر می‌شود، این استراتژی امنیتی چهره‌ی خشن‌تری به خود گرفته است و در موضوع پوشش و برخورد با آنچه «بدحجابی یا بی‌حجابی» می‌خواند، شمشیر را از رو بسته است. اگر مُصِر نباشیم چنین رویه‌ای را جهت‌دهی همان لایه‌ی نفوذی موساد در دستگاه‌های امنیتی و تصمیم‌گیری حکومت اسلامی بدانیم، وجه دیگر این برخوردها را باید در راستای ایجاد اغتشاش ذهنی برای جامعه به منظور انحراف از مشکلات و مسائل بنیادین اقتصادی، سیاسی و اجتماعی یافت‌.

موضوع پوشش و سرکوب‌هایی که رژیم می‌تواند به بهانه‌ی آن اعمال کند، اگرچه قادر است بسیج ایدئولوژیک بخش‌هایی ولو اندک از مردم را در حمایت از آن موجب شود، اما تردیدی نیست سران و تصمیم‌سازان حکومت اسلامی خوب می‌دانند چنین مسئله‌‌ای هرگز قادر نخواهد بود ثبات و یا بقای ایشان را به خطر بیندازد. بنابراین به عنوان ناظر صحنه‌ی موجود می‌توان گفت جهت انحراف ذهن عمومی و ایجاد آشفتگی در مردم، به‌ویژه در شرایطی که پتانسیل‌های عمیق و گسترده‌ی اعتراضی وجود دارد، تصمیمِ تصمیم‌سازان سرکوب و مهندسی رنج‌های مردم به خوبی عمل کرده و تا حدودی نیز به اهداف خود رسیده‌ است. می‌ماند همکاران ناخواسته‌ی ایشان به‌ویژه در بیرون مرزهای سرزمینی که از این آب گل‌آلود، چند صباحی است ماهی‌ خود را می‌گیرند و البته در مواردی خاص مانند مورد «مسیح علی‌نژاد»، خوب می‌دانند این چاه اگر برای مردم آب نداشته باشد، برای آنان نان خوبی دارد. کسانی که وقتی ایران بودند باز هم برای تضمین نان‌شان نه‌تنها روسری از سر برنداشتند، حتا با مقنعه نیز بیگانه نبودند و حالا اما زنان داخل کشور را به شورش پوشش فرامی‌خوانند.

واقعیت این است که موضوع مقابله با الگوی پوشش رسمی، عمری به طول حیات حکومت اسلامی دارد. در تمام سه‌ دهه‌ی اخیرِ پس از جنگ، همه‌ی مردم و به‌ویژه زنان، در متن و بطن زندگی خود بدون نمایش‌های رسانه‌ای و یاری رساندن به دم‌ و دستگاه سرکوب، آرام آرام مدل فرهنگی و پوشش رسمی را عقب زدند. پوشش امروز زنان ما، فاصله‌ی کیلومتری با پوشش رایج و ترس‌خورده‌ی سه دهه پیش دارد و این همه را بدون توسل و مدد از دم مسیحاییِ علی‌نژادها به دست آورده‌اند. رفتار سال‌های اخیر سوءاستفاده‌گران از مسئله‌ی پوشش، تنها در آنچه «آصف بیات» از آن به «پیشروی آرام مردم» تعبیر می‌کند مانع ایجاد کرده است* و برای رژیم بهانه‌ای برای منحرف کردن مردم از مشکلات بنیادی‌تر آن‌ها.(این ادعا البته نافی آن نیست که «اجبار در پوشش» را مشکلی جدی و مهم و حتا اساسی بدانیم، اما چنان که گفته شد، از دسته‌ی مشکلاتی دانسته نمی‌شود که حتا عمده شدن آن بقای رژیم را به خطر بیندازد.)

به درستی که کارکرد چنین کنش‌گرانی در عمل، تنها معطوف به منافع حقیر خودشان بوده است و نه مردم. کسانی که ساده‌انگارانه آزادی پوشش پیش از انقلاب را به تصویر ناب آزادی در عصر پهلوی تبدیل کرده‌اند، به همان سادگی گمان می‌کنند با کمک به سخت‌گیری‌های رژیم علیه مردم و به‌طور خاص زنان، قادرند خواست پوشش آزاد را به امکانی برای براندازی تبدیل نمایند. گمانی که نه‌تنها ساده‌لوحانه، بلکه خطرناک نیز هست. شاید به‌طور دقیق نتوان تمیز داد که این پاس‌کاری از طرف کدام یک از طرفین آغاز شد، اما به دقت می‌توان گفت هردوی این دو سر(نهادهای امنیتی حاکم و اپوزیسیون دوزیستِ بحران‌طلب) در این قبیل موضوعات مردم را به یکدیگر پاس می‌دهند و بیچاره مردم که نمی‌دانند قبای ژنده‌ی خود را به کجای این شب تیره بیاویزند.

___

* من در یکی از شهرستان‌های استان فارس زندگی می‌کنم. تا پیش از غوغاسالاری‌های مشکوک و مهوعِ سال‌های اخیر امثال مسیح علی‌نژاد، چنین برخوردهای شدید و عریانی را در بیست ساله‌ی اخیر به یاد ندارم. حالا اما در خودروها نیز موضوع پوشش از رصد دم و دستگاه سرکوب در امان نیست، چرا که گمان دارند ذیل پروژه‌ی پر دلارِ «آزادی‌های یواشکی» روسری از سر افتاده است. در همین راستا خودروی نگارنده تاکنون دو بار حکم توقیف دریافت کرده است، چیزی که پیش‌تر در شهر کوچک ما دور از انتظار بود. در واقع بر آنم که چنین غوغاسالاری‌هایی در راستای بهبود وضع آزادی پوشش نبوده و حتا آن را به دشواری بیشتری دچار کرده است.

چاپ کن