آلمان و اتحادیه اروپا نفوذ خود در آمریکای لاتین را به میزان بیشتری از دست خواهند داد. این نتیجه داده های اقتصادی و تحلیل اخیر بنیاد علم و سیاست برلین (SWP) است. بر این اساس، اتحادیه اروپا در حال حاضر «علیرغم حضور طولانی مدت در منطقه، در حال از دست دادن موقعیت خود در تجارت و سرمایه گذاری در آمریکای لاتین است.» در این منطقه وضعیت به طور قابل توجهی تغییر کرده است.
کارشناسان آمریکایی توضیح می‌دهند در حالی که ایالات متحده در ده ها و سال‌های اخیر به دلیل «بی‌تفاوتی» نسبت به بخش‌های وسیعی از منطقه در آنجا ضعیف شده، نفوذ چین به شدت افزایش یافته است. این امر به کشورهای مختلف آمریکای لاتین امکان می دهد سیاست خارجی مستقل تری در پیش بگیرند. جدیدترین نمونه آرژانتین است که اخیرا تایید کرده می خواهد به اتحاد بریکس بپیوندد که با هدف توانمند ساختن کشورهای نوظهور موقعیت خود را – علیرغم مقاومت قدرت های غربی – بهبود می بخشد. تغییرات در مناسبات قدرت ها اخیراً در جریان اختلاف بر سر آخرین نشست سران در آمریکا آشکار شد.
ابزار سیاست خارجی آمریکا
نقطه شروع تحلیلی که بنیاد علم و سیاست برلین اخیرا ارائه کرده است، نهمین اجلاس سران قاره آمریکا (Summit of the Americas/Cumbre de las Americas) است که از ۶ تا 10 ژوئن در لس آنجلس برگزار شد. سران کشورهای همه اعضای سازمان کشورهای آمریکایی (OAS) هر سه تا چهار سال یک بار در اجلاس سران آمریکا گرد هم می آیند. هدف اولیه این اجلاس ها، که اولین آن در سال ۱۹۹۴ برگزار شد، گسترش همکاری های قاره ای است. در ابتدا، توافقنامه تجارت آزاد ِ تماماً آمریکایی در دستور کار قرار گرفت، این توافقنامه محقق نشد و در سال ۲۰۰۵ لغو شد.
کارشناسان خاطرنشان می‌کنند ویژگی‌های نشست‌های آمریکا از ابتدا با «نابرابری‌های اقتصادی و جغرافیایی عمیق» همراه بود که «شناسایی منافع مشترک یا ایجاد اجماع» را به یک «چالش» تبدیل کرد. ۱ بنیاد علم و سیاست برلین تأیید می کند همیشه یک “عدم تقارن بزرگ بین واشنگتن و سایر شرکت کنندگان” وجود داشته است. اساساً، نشست‌های سران “به عنوان ابزار سیاست خارجی ایالات متحده بوده اند.” ۲
محرومیت و تحریم
نهمین اجلاس سران آمریکا تا حد زیادی بی نتیجه ماند. توافق هایی عمدتاً برای جلوگیری از پناهندگانی که سعی می‌کنند از آمریکای مرکزی یا از طریق آمریکای مرکزی به ایالات متحده بروند تا از خشونت و فقر در کشورهای خود فرار کنند، صورت گرفت. علاوه بر این، ایالات متحده آمریکا مشارکت آمریکا برای شکوفایی اقتصادی دیگر کشورها را مطرح کرد، نوعی هماهنگی اقتصادی، که تا کنون چیزی بیش از یک پیشنهاد برای بحث نبوده و در درجه اول به عنوان یک فریب مطرح شده است و تأثیر آن حداقلی است.
آنچه موج را برانگیخت تصمیم بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده مبنی بر خودداری از دعوت رهبران کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه به اجلاس بود. رهبران چند کشور دیگر، از جمله آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، رئیس‌جمهور مکزیک، به اعتراض، از حضور در اجلاس خودداری کردند. مکزیک یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین کشورها در آمریکای لاتین است. در نهایت، کاخ سفید مجبور شد اعلام کند از ۳۵ کشور قاره ی آمریکا و دریای کارائیب، تنها رهبران ۲۳ کشور در لس آنجلس حضور یافتند. اقدامات دولت بایدن مورد انتقاد شدید شرکت کنندگان در اجلاس سران آمریکا قرار گرفت.
آمریکای لاتین پس از آمریکا
با توجه به اختلافات و بی نتیجه ماندن اجلاس، کارشناسان به دو نکته اشاره می کنند. یک، همانطور که مجله آمریکایی فارین افرز اخیراً نوشته است، “چهره ایالات متحده” در سراسر آمریکای لاتین در طول دو دهه گذشته، “به ویژه به دلیل شکاف بزرگ بین ادعای واشنگتن برای رهبری و همزمان، بی تفاوتی اسفناک آن نسبت به منطقه»، به طور قابل توجهی آسیب دیده است. ۳
علاوه بر این، نفوذ چین به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۱، حجم تجارت بین جمهوری خلق چین و آمریکای لاتین به ۴۵۰ میلیارد دلار رسید. بر اساس برآوردها، تا سال ۲۰۳۵ این رقم می تواند به ۷۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد. ۴ چین اکنون بزرگترین شریک تجاری آمریکای جنوبی و دومین شریک بزرگ در کل آمریکای لاتین پس از ایالات متحده است. به گفته یک کارشناس در «بنیاد گتولیو وارگاس» در ریودوژانیرو، واشنگتن “باید یاد بگیرد با منطقه ای که کمتر از هر زمان دیگری در چند دهه ی گذشته به آمریکا وابسته است کار کند.” ۵ عبارت «آمریکای لاتین پس از آمریکا» اخیراً مناسبات خارجی ابداع شده است.
عدم تعهد
همانطور که بنیاد علم و سیاست در برلین اخیرا بیان کرده است، آمریکای لاتین به موازات ظهور آسیا، اهمیت خاص خود را از دست داده است. با این حال، این قاره اکنون برای دنبال کردن «یک سیاست روابط خارجی متنوع» در مواجهه با رقابت ژئوپلیتیکی فزاینده، به‌ویژه بین ایالات متحده، اتحادیه اروپا، چین و روسیه، فرصت دارد. از این نظر، «تجدید ساختار ژئوپلیتیکی سیاست بین‌الملل… توسط بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین کم و بیش به عنوان فرصتی برای دستیابی به استراتژی جدید ادغام اقیوس اطلس و جاده ی ابریشم تلقی می‌شود که با آن می‌توان بر ضعف‌های ساختاری منطقه در صحنه جهانی غلبه کرد».
صحبت از “عدم تعهد” است. تمایل آرژانتین برای پیوستن به اتحاد بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) را می توان با تمایل به استقلال بیشتر توضیح داد. سانتیاگو کافیرو، وزیر امور خارجه آرژانتین تقریباً دو هفته پیش اعلام کرد سه شریک تجاری از چهار شریک تجاری بزرگ این کشور متعلق به بریکس هستند. ۷
اروپا عقب افتاده است
بنیاد علم و سیاست در برلین هشدار می دهد در شرایط فعلی، اتحادیه اروپا باید تلاش کند تا بیش از این نفوذ خود را در آمریکای لاتین از دست ندهد. در حال حاضر، کشورهای اروپایی “با وجود حضور طولانی مدت در منطقه … از نظر تجارت و سرمایه گذاری متحمل زیان های قابل توجهی شده اند.” ۸
یکی از نمونه ها برزیل، مهم ترین شریک اقتصادی آلمان در آمریکای جنوبی است: در سال ۲۰۰۲ جمهوری فدرال آلمان با سهم ۹.۴ درصدی سومین شریک تجاری این کشور بود، سهم آن اکنون به ۵.۸ درصد کاهش یافته است. چین با ۲۲.۱ درصد از پائین به بالا جهش کرده است.
بنیاد علم و سیاست در برلین هشدار می دهد اگر آلمان و اتحادیه اروپا اقداماتی را برای کمک به روابط تجاری خود در آمریکای لاتین انجام ندهند، در خطر عقب افتادن بیشتر هستند. تلاش کشورهای اروپایی از آغاز جنگ اوکراین برای به دست آوردن مواد خام آمریکای لاتین به این موضوع کمکی نمی کند. بنیاد علم و سیاست در برلین می گوید در آمریکای مرکزی و جنوبی، “اروپایی ها زمانی که تقاضای واردات زغال سنگ از منطقه را مطرح می کنند و در عین حال خواهان کربن زدایی در آمریکای لاتین می شوند، نمایه ای ثابت از انتظارات ایجاد نمی کنند. اروپایی ها به مهارت بیشتری نیاز دارند.
منبع: تارنمای سیاست خارجی آلمان. این مقاله توسط سینا بهزادی برای اخبار روز ترجمه شده است.
۱. الیور استیونکل: نیمکره غربی تکه تکه شده، نفوذ ایالات متحده در حال کاهش. cfr.org 06/10/2022.
۲. گونتر میهولد: نشست آمریکا با واگرایی های نیمکره ای. چرا آمریکای لاتین از استقلال بانکداری دفاع می کند و این برای اروپا چه معنایی دارد. SWP-Aktuell 2022/A 42. برلین، ۷ ژوئیه ۲۰۲۲.
۳. مایکل شیفتر، برونو بینتی: سیاستی برای آمریکای لاتین پسامریکایی. Foreignaffairs.com 06/03/2022.
۴. دایانا روی: نفوذ رو به رشد چین در آمریکای لاتین. cfr.org 04/12/2022.
۵. الیور استیونکل: نیمکره غربی تکه تکه شده، نفوذ در حال کاهش ایالات متحده. cfr.org 06/10/2022.
۶. گونتر میهولد: نشست آمریکا با واگرایی های نیمکره ای. چرا آمریکای لاتین از استقلال بانکداری دفاع می کند و این برای اروپا چه معنایی دارد. SWP-Aktuell 2022/A 42. برلین، ۷ ژوئیه ۲۰۲۲.
۷. چین بار دیگر از پیوستن آرژانتین به بریکس حمایت کرد. en.mercopress.com 07.07.2022.
۸. گونتر میهولد: نشست آمریکا با واگرایی های نیمکره ای. چرا آمریکای لاتین از استقلال بانکداری دفاع می کند و این برای اروپا چه معنایی دارد. SWP-Aktuell 2022/A 42. برلین، ۷ ژوئیه ۲۰۲۲.
https://amerika21.de/analyse/259308/kraefteverschiebungen-lateinamerika
