مرگ یا شکوه در روسیه – اسلاوی ژیژک، برگردان: بابک احمدی

جنون ایدئولوژیک دولت روسیه و بازگشت به جنگ سالاری توسط یک بنیادگرایی مذهبی که آشکارا مرگ را به نام دستیابی به جایگاهی خداگونه جشن می‌گیرد پشتیبانی می شود. همان طور که مبلغان ولادیمیر پوتین به روس‌ها می‌گویند: «برای زندگی بیش از اندازه اهمیت قائل شده‌اند»

اکنون که جنگ تجاوزکارانه پوتین در اوکراین به طرز فاجعه‌باری اشتباه پیش رفته است، شایعات در مورد شوخی‌های پنهان در داخل روسیه در مورد اینکه چه کسی جایگزین رئیس جمهور ولادیمیر پوتین خواهد شد، شنیده می‌شود. چنین مبارزه ای می تواند آسیب شناسی های بیمارگونه سیاست روسیه را آشکار کند. بازیگران اصلی، احزاب سیاسی سازمان یافته نیستند، بلکه باندهای الیگارشی هستند که سرنخ های مختلف غیررسمی قدرت را در دست دارند.

این وضعیت توضیح می‌دهد که چرا گروه مزدور واگنر موثرترین نیروی نظامی روسیه در خط مقدم اوکراین حتی بخشی از ارتش روسیه نیست. روسیه اکنون سرزمین جنگ سالاران است چیزی که معمولا با کشور‌های سرکش و شکست خورده مرتبط است. رهبران فعلی و مشتاق آن در حال قاچاق رویا‌های تب دار شکوه میدان نبرد هستند. در این فرهنگ رزمی دیدگاه هابزی از مفهوم زندگی به معنی تنهایی، فقیر، بد، بیرحمانه، و کوتاه مدت و به طور فزاینده‌ای کم ارزش است.

ظهور ارتش‌های خصوصی در روسیه و پیرامون آن به برخی از تحولات خنده دار منجر شده است. برای مثال، سال گذشته اعضای سابق ارتش ایالات متحده و سایر نیرو‌های مسلح غربی یک واحد نظامی داوطلبانه را برای جنگ در طرف اوکراین سازماندهی کردند. با کنایه‌ای بی‌نقص آنان خود را گروه موتزارت می‌خوانند – واکنشی مستقیم به مزدوران واگنر (هر دو نام آهنگسازان آلمانی هستند). تنها می‌توان امیدوار بود که آنان مواضع ارتش روسیه را با تسلیحاتی قوی‌تر از گلوله های شکلات موتزارت بمباران کنند!

اما طنز به همین جا ختم می شود. بازگشت آشکار روسیه به جنگ سالاری با نوعی از بنیادگرایی مذهبی روسی که آشکارا مرگ را گرامی می‌دارند و از آن استقبال می‌کنند پشتیبانی می‌شود. برخی از روحانیون روسی به جمعیت هواداران خود می‌گویند تنها از طریق عمل کشتن می‌توانند به خویشتن حقیقی‌شان تبدیل شوند. به آنان گفته می‌شود که «عملیات نظامی ویژه» در اوکراین مبارزه‌ای برای «همه مخلوقات خدا» است. همان طور که «ولادیمیر سولوویف» یکی از مبلغان اصلی پوتین در پیامی به مناسبت سال نو در تلویزیون روسیه گفت: «در بیان اهمیت زندگی بیش از اندازه زیاده روی شده است. چرا از چیزی که اجتناب ناپذیر است می‌ترسیم؟ مخصوصا زمانی که به بهشت می‌رویم. مرگ پایان یک راه زمینی و آغاز راه دیگری است. اجازه ندهید ترس از مرگ بر تصمیم گیری‌ها تاثیر بگذارد. تنها ارزش دارد برای چیزی زندگی کنید که بتوانید برایش بمیرید این گونه باید باشد. ما در حال جنگ علیه شیطان پرستان هستیم این یک جنگ مقدس است و ما باید در آن پیروز شویم».

به همین ترتیب «ماگومد خیتانایف» الهیات‌دان چچنی و از فرماندهان ارتش روسیه از اوکراین به عنوان «سدوم» و «گومورا» (Sodom und Gomorrha در تورات از این دو شهر به عنوان شهر‌هایی یاد می‌شود که به دلیل گناه مردمان‌اش توسط فرستادگان یهوه نابود می‌شوند) در آخرالزمان یاد می‌کند. او می‌گوید: «ما می‌پرسیم: اوکراینی‌ها چرا به رژه همجنسگرایان در کیف، خارکف و اودسا اجازه برگزاری دادید؟ چرا اجازه دادید؟ چرا علیه آنان، علیه حکومت خود که فاشیست‌ها بر آن مسلط شده بودند بیرون نریختید و به خیابان‌ها نیامدید؟ مردم بدون آن که در پیشگاه خدا شرم کنند، آشکارا پلیدی خود را منتشر می‌کنند».

برای درک ایدئولوژیست‌های معاصر روسی مانند ولادیمیر سولوویف Solovyov «مجری تلویزیونی طرفدار پوتین و» الکساندر دوگین Aleksandr Dugin «به اصطلاح فیلسوف درباری» پوتین باید سنت کیهان گرایی روسی را بررسی کرد؛ جنبشی فلسفی که با “نیکلای فدوروف” معلم قرن نوزدهم آغاز شد. همانطور که «ژول ایوانز» فیلسوف دانشگاه کوئین مریلندن می‌نویسد فدوروف به دلیل عادات زاهدانه و فلسفه رادیکال خود به عنوان سقراط مسکو لقب گرفت. او یک هدف فراگیر داشت: “دستیابی به جاودانگی و رستاخیز مردگان”.

در میان پیروان قرن بیستم فدوروف نام‌هایی مانند Konstantin Tsiolkovsky «کنستانتین تسیولکوفسکی» دانشمند موشکی شوروی (کسی که در مورد سفر فضایی نظریه‌پردازی کرد)، الکساندر بوگدانوف (که معتقد بود می‌توان از طریق انتقال خون عمر خود را طولانی کرد) و «ولادیمیر سولوویف» فیلسوف به چشم می‌خورند. به گفته ایوانز از دید «ولادیمیر سولوویف» فیلسوف «یک حکومت دینی جهانی» تحت فرمانروایی تزار روسیه برای تسریع در «گذر طولانی و دشوار بشر از حیوان -انسان به خدا – انسان» ضروری است. پس از این مرحله پیروان این ایمان به موجودات روحانی جاودانه تبدیل خواهند شد و تنها مسیح تاکنون به این مرحله دست یافته است و تمام بشریت به زودی از او پیروی خواهد کرد. علیرغم آن که سولوویوف معتقد بود که این تکامل را می‌توان با جادو پیش برد، خود فدوروف از بهره گیری ابزار‌های علمی دفاع می‌کرد. با این وجود، هر دو در نهایت «موافق بودند که بشریت توسط تئوکراسی (دین سالاری) روسیه نجات خواهد یافت».

«دنیس سلطان علی اُف» از دانشگاه تارتو پیوند فکری دو سولوویوف را بررسی کرده و تبار روشنی را از کیهان گرایی روسی در هر دو شکل عرفانی و علمی آن کشف کرده است. یک خط مستقیم از گفتمان مسلط کیهان گرایی در دهه نخست اتحاد جماهیر شوروی تا نیهیلیسم و پرتو‌های هسته‌ای که امروزه در زمان پوتین به نمایش گذاشته می‌شود وجود دارد. اعتقاد به رستاخیز و زندگی جاودانه در این بستر نکته‌ای کلیدی است.

با این وجود، کیهان گرایی تنها می‌تواند در نسخه ارتدوکس روسی مسیحیت ظهور کند که فرمول اصلی آن این است که «خدا انسان شد تا انسان خدا شود». کیهان‌ گرا ها ظهور مسیح خدا – انسان را این گونه تفسیر می‌کنند: به عنوان الگویی برای آن چه همه بشریت باید دنبال کند. در مقابل، مارتین لوتر انسان را فضولات خدا می‌دید – چیزی که از مقعد خدا بیرون می‌افتد.

در حالی که ما جنون ایدئولوژیک را در روسیه مشاهده می‌کنیم باید به وجود ریشه‌های آن در ارتدکس روسی آگاه باشیم. اکنون بسیاری در غرب آن سنت را پادزهری برابر انحطاط لیبرالی می‌دانند که ظاهرا پای پروتستانیسم غربی باز کرد و به راه انداخت. به شیوه‌ای گستاخانه و گمراه کننده حق با آنان است: مرگ تمام مشکلات را حل می‌کند.

منبع: پروژه سندیکایی

چاپ کن