خبرنگار آزاد محمود زهرایی: چهل و نهمین جشنواره بین المللی فیلم رتردام در تاریخ ۲۲ ژانویه با سخنرانی رئیس جشنواره آقای بایر و با نمایش فیلم “پشه” محصول مشترک پرتغال، فرانسه و برزیل، و با حضور شهردار رتردام و جمع کثیری از هنرمندان، فیلمسازان و خبرنگاران، از سرایر دنیا، افتتاح شد. فیلم فستیوال رتردام با حدود ۳۳۰،۰۰۰ تماشاگر و حضور بیش از ۳۰۰ فیلمساز و حدود ۲۵۰۰ خبرنگار و کارشناس حرفه ای سینما و با نمایش بیش از ۵۰۰ فیلم کوتاه و بلند از بیش از ۵۰ کشور مختلف، یکی از بزرگترین و با اهمیت ترین جشنواره فیلم اروپا و جهان است. جشواره امسال که همچون سالهای گذشته، با نظم و انضباط بی نظیر و در فضایی سرتاسر هنری و فرهنگی برگزار شده بود، در تاریخ شنبه ۱ فوریه، و با نمایش فیلم امریکایی “یک روز زیبا در محله’ ساخته ماریله هلر، به کار خود پایان داد.
در این دوره از جشنواره، فیلم “متری شیش و نیم” به کارگردانی سعید روستایی در بخش صداها و دو فیلم “فیلم فارسی” ساخته احسان خوشبخت و “زن به روایت مرد” از سعید نوری در بخش دیپ فوکس به نمایش گذاشته شدند. کارگردانان دو فیلم “زن به روایت مرد” و “فیلم فارسی” در جشنواره حضور داشتند و در اکران های مختلف فیلم، برای تماشاگران صحبت کردند و به سئوال های آنها پاسخ دادند.
فیلم “متری شیش و نیم” ساخته سعید روستایی، فیلمی پلیسی، اکشن و درام است.
نام فیلم برگرفته از خاطرهٔ ناصر خاکزاد، متهم پروندهٔ مواد مخدر است که در بخشی از سکانس دادگاه روایت میکند که کفن برادرش را متری شش و نیم خریدند.
سعید روستایی که بعد از ساخت فیلم “ابد و یک روز” توانست در میان سینماگران ایران، اسم و آوازه ای، به دست آورد، با فیلم “متری شیش و نیم” نتوانست، انتظار تماشاگران و منتقدین سینما را برآورده سازد.
“متری شیش و نیم” اولین نمایش بینالمللی خود را در جشنواره فیلم ونیز تجربه کرد و در ادامه با حضور در چندین جشنواره بینالمللی جوایزی از جمله بهترین کارگردانی و بازیگری جشنواره توکیو ژاپن را از آن خود کرد.
داستان این فیلم، داستان مأمورین پلیس مبارزه با مواد مخدر به فرماندهی صمد (با بازی پیمان معادی) است که به دنبال پیدا کردن فروشندهٔ بزرگ شیشه به نام ناصر خاکزاد (با بازی نوید محمدزاده)، هستند.
تیم مذکور بعد از جستجوهای خانه به خانه و با به دام انداختن فروشنده های کوچک، سرانجام توانست سرنخهایی از خاکزاد پیدا کند و سپس به کمک دوست دختر سابق او، به آدرس محل زندگیش دست یافت و در حالی اورا در خانه اش دستگیر کردند، که در اثر اقدام به خودکشی در حالت کما و بیهوشی بود.
فیلم در نشان دادن اعتیاد به عنوان معضل بزرگ جامعه ایران و در کنار آن فقر به عنوان یکی از بزرگترین عامل این ناهنجاری فراگیر، تا حدود زیادی موفق است، هرچند هیچ اشاره ای به نابسامانی سیستماتیک و ناتوانی و ناکارآمدی دولت، در مبارزه با بنیان های ناهنجاری ها نمیکند. فیلمساز نمیخواهد و یا نمیتواند رد پای بزرگترین قدرت نظامی حاکم را در نشر و گسترش این پدیده زشت و رو به گسترش، نشان دهد. اما سکانس های آخر فیلم، نشان دهنده تردید فیلمنامه نویس در موثر بودن، مبارزه خشن با قاچاقچیان و مصرف کنندگان مواد مخدر است. آنجا که صمد، فرمانده گروه تجسس مواد مخدر، با چهره ای غمگین و پرسشگر، از دور صحنه حلق آویز کردن خاکزاد و چند فروشنده مواد مخدر را نگاه می کند، و یا آنجا که همین شخص از پذیرفتن پست ریاست بخش مبارزه با مواد مخدر که برای رسیدن به آن، بسیار تلاش کرده بود و حتی به خاطر آن، دوست و همکارش را هم به زندان انداخته بود، سر باز میزند و در جواب اصرار همکارش به قبول این پست، می گوید؛ اینهمه دستگیری و اعدام کردیم تا آمار معتادان از یک میلیون به شش میلیون برسد؟
فیلم “متری شیش و نیم” با بازی های درخشان پیمان معادی و سعید محمدزاده، و از منظر فنی و کارگردانی، فیلمی زیبا و قابل تقدیر است، هرچند از دیدگاه تماشاگران فیلم فستیوال رتردام جایگاهی بهتر از ۲۵ مین از میان ۲۰۳ فیلم، نداشت.
کارگردانی در تهران ( سعید نوری) و کارگردانی در لندن (احسان خوشبخت) بدون آشنایی با هم و بدون آگاهی از ایده های همدیگر، دست به ساختن دو فیلم با ایده ای یکسان زده اند و هر دو فیلم در این جشنواره و در کنار هم به نمایش درآمدند. هر دو کارگردان سعی کرده اند با استفاده از فیلم های فارسی قبل از انقلاب ایده ها و برداشت های اجتماعی خود را به تماشاگر منتقل کنند. آقای سعید نوری تلاش نموده با استفاده از حدود ۱۲۰ فیلم فارسی قبل از انقلاب، روند رشد و تکامل اجتماعی زنان را در جامعه مردسالار ایران، از مقطع ۱۳۳۲ تا اواخر سال ۱۳۵۷، به نمایش بگذارد. هرچند کارگردان در نمایش این سیر و تحول و همچنین نمایش تضادها و درگیرهای فرهنگی و اعتقادی مردم با این تحولات، تا حدودی موفق بوده، اما وارد نشدن او به محدودیت ها و تحولات واپسگرایانه و رو به عقب زنان بعد از انفلاب، را می توان بزرگنرین نقص و چالش جدی این فیلم به شمار آورد. کارگردان در جواب پرسش تماشاگری در این رابطه، عدم امکان استفاده از فیلم های بعد از انقلاب به خاطر مانع کپی رایت را، علت این امر بیان کرد.
آقای خوشبخت با “فیلم فارسی” تلاش کرده، کل تحولات فرهنگی-اجتماعی جامعه ایران را از کودتای ۱۳۲۸ تا مقطع انقلاب، مورد بررسی و کند و کاو قرار دهد. هرچند دست این کارگردان به لحاظ محدودیت های جاری در ایران و در سینمای ایران، در انتخاب قسمت های مورد نیاز از فیلم ها، بازتر بوده، اما به نظر نمیرسد، توانسته باشد، همه زوایای این تحولات را آنگونه که در بستر حرکت اجتماعی، شکل گرفته، به نمایش بگذارد.
روز جمعه ۳۱ ژانویه، جوایز بخش های یازده گانه جشنواره و جایزه “انتخاب مردمی”، با حضور رئیس جشنواره، هیئت های ژوری و روزنامه نگاران و اصحاب رسانه، تقدیم این فیلمسازان شد.
جایزه ” انتخاب مردمی ” به فیلم کره ای “پارازیت” یا انگل، ساخته بونگ- جون- هو، رسید. این فیلم درام-کمدی که در بخش اصلی جشنواره کن ۲۰۱۹ نیز حضور داشت و صاحب نخل طلای جشنواره شده و در مراسم گلدن گلوب ۲۰۲۰، هم به عنوان بهترین فیلم خارجی، انتخاب شده بود، با استقبال وسیع تماشاگران جشنواره رتردام هم روبرو شد و جایزه ده هزار یورویی جشنواره را از آن خود کرد.
جایزه های اصلی جشنواره، یعنی “جایزه ببر” به فیلم کره ای “حیوانات چرنده در نیزار” ساخته کیم- یونگ- هو و فیلم چینی “ابر در اتاق مادام” ساخته زنگ- یو- ایگزین یوان، تعلق گرفت.
با تشکر از گزارش کامل و خواندنی شما آقای زهرایی. موفق و پیروز باشید
ممنون دکتر زهرایی از توضیحات و بررسیها. امیدواریم امسال هم وقتی پیدا کنید که همچون سال پیش در بکی از جلسات انجمن ما شرکت کنید.
روزها به کامتان باشد و تا دیدار
ایرج رضایی