روز جهانی مبارزه با کار کودکان هر ساله در ۱۲ژوئن، (۲۲خرداد ۱۴۰۲) برگزار می شود. شعار امسال تاکید بر پیوند عدالت اجتماعی و کار کودکان دارد. بیست ویک سال پیش سازمان جهانی کار (ILO) این روز را برای مبارزه با کار کودکان و بر جسته کردن مشکلات کودکان کار نامگذاری کرد.
کار کودکان یعنی استثمار آنها از طریق هر نوع کاری، کاری که کودکان را از دوران کودکی، مدرسه رفتن و یا اختلال در آن تهدید می کند و ضررهای جبران ناپذیر روحی، جسمی، اجتماعی و اخلاقی را بر آنان تحمیل می کند. شاید در قوانین اینگونه بهره بری و استثمار کودکان منع شده باشد اما در واقعیت جهان سرمایه داری پایان دادن به آن امکان ناپذیر و غیرممکن است.
از تجارب بدست آمده و بررسی عوامل کار کودکان، نبود عدالت اجتماعی است که با بر قرار کردن آن می توان به کار کردن کودکان پایان داد و آنچه مسلم است لغو و پایان دادن به کار کودکان یکی از پایه های عدالت اجتماعی است،
تلاش ما و جنبش‌های مبارزاتی علیه کار کودکان بایستی در اجرا و تقویت اقدامات در سطح ملی و جهانی برای دست یابی به عدالت اجتماعی برای همه و از بین بردن فقر و محرومیت باشد.
جنبش های مخالف کار کودکان در دو دههٔ گذشته تلاش‌هایی برای پایان دادن به کار کودکان انجام داده اند اما نه تنها نتوانستند به کار کودکان پایان دهند بلکه به دلیل بحران های اقتصادی، جنگ ها و همه گیری کرونا Covid ۱۹ در طی چند سال گذشته خانواده های بیشتری را فقیر کرده و میلیون ها کودک مجبور به کار شدند.
طبق آمار ارائه شدهٔ توسط سازمان ملل بیش از ۱۶۰ میلیون کودک کار در جهان مشغول به کارند. قاره آفریقا به تنهایی یک پنجم این رقم را در بر می گیرد یعنی ۷۲میلیون کودک کار، در نواحی آسیا و اقیانوسیه ۶۲ میلیون کودک کار، قارهٔ امریکا ۱۱میلیون کودک کار ، اروپا و آسیای مرکزی ۶ میلیون کودک کار و در کشورهای عربی حوزهٔ خلیج فارس ۱ میلیون کودک به کار مشغولند.
و اما در ایران طبق مادهٔ ۷۹ قانون کار اشتغال به کار کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است!
ما با آمار بسیار هولناکی از کودکان کار و کودکان خیابانی روبرو هستیم که ناشی از فقر و نبود عدالت اجتماعی در جامعه است که تبلور آن همانا کودکان کار و خیابان هستند. بحران های اقتصادی، تحریم، همه گیری کرونا، نبود عدالت اجتماعی و سومدیریت باعث شده اند به تعداد کودکان کار و خیابان هر روز افزوده شود.
طبق تعاریف بهزیستی هر کودک زیر ۱۲ سال که در خیابان ها شغل کاذب داشته باشد و از این طریق کمک خانواده باشد، کودک کار نامیده می شود.
سازمان بهزیستی کشور مسئولیت حمایت از کودکان کار و خیابانی را بر عهده دارد، این سازمان در سراسر ایران برای حمایت از کودکان کار و خیابان برای پیشگیری، کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی آنان فعال است، گزارش دفتر آسیب دیدگان اجتماعی می گوید: کودکان کار نه تنها در تهران و شهرهای بزرگ، بلکه در سایر استان ها و شهرهای کشور وجود دارند و بهزیستی نیازمند کمک وزارت کشور و شهرداری هاست.
سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی اعلام می کند که بودجهٔ امسال (۱۴۰۲) برای حمایت و کمک خانواده ها که کودکان آنان کار می کنند بسیار کم است و کفاف حمایت از آنان را نمی دهد به همین دلیل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی از نمایندگان مجلس تقاضا دارند بودجه را به حدی برسانند تا بتوانند برای پیشگیری از کار کودکان برای تامین حداقل زندگی به خانواده های آنان کمک کنند.
سیستم های حمایت اجتماعی دولتی برای مبارزه با فقر، ریشه کن کردن آسیب های اجتماعی و جلوگیری از کار کودکان ضروریست، حمایت اجتماعی یک حق انسانی است برای جلو گیری از کار کودکان.
از آنجا که ایران یکی از اعضای سازمان بین المللی کار (ILO) هست باید با رعایت قوانین بین المللل و همسو با تلاش‌های جهانی گامهای مستحکمی برای منع کار کودکان عملاً بردارد و اقدامات جدی برای رسیدگی و اجرای آن در چهار چوب قوانین منطبق بر استانداردهای بین المللی کار، آموزش، فراهم کردن حمایت های اجتماعی، کاهش فقر و نابرابری و نامنی اقتصادی که معضل چندین دههٔ جامعهٔ ماست و موجب فقر خانواده و کودکان کار می شود را متعهدانه وظیفه خود بداند و موجب تغییر در راستای منع کار کودکان باشد.
امسال یک صدویازدهمین نشست کنفرانس بین المللی کار (۲۰۲۳) با اعلام شعار عدالت اجتماعی و حذف کار کودکان، به مبارزه با کار کودکان خواهد پرداخت.
جهان بهتری را برای کودکان بسازیم.
