برای شخص من برخی مشاهدات این روزها آموزنده است. در این روزهای سخت نیاز به هم داریم. وقتی با کسی گفتگو می کنیم که همدرد است، از او امید می گیریم. از این رو با خود گفتم شاید از طریق مکتوب کردن برخی اندیشه های پراکنده که جرقه آنها را بحران کورونا زده است، همدرد و هم سخن بیابم.
آسودگی خیال امثال خامنه ای
خامنه ای گفته است از این بحران بدتر هم دیده ایم. من از او جوانترم و از این بحران بدتر به یاد ندارم. به یاد ندارم که در عرض چند هفته کل جهان چنین آشفته شود. اما خامنه ای لااقل در ظاهر، پیام آسودگی خیال می دهد. نمی دانم در درونش چه می گذرد. اما برایم کاملا قابل تصور است که بابت شخص خودش زیاد نگران نیست. حتما به او گفته اند که خطر کورونا بیش از هر چیز در عدم آمادگی سیستم درمانی کل جهان برای شمار زیاد نیازمندان به مراقبت ویژه است. و حتما می داند که در صورت مبتلا شدن، بهترین امکانات درمانی برای تنفس و ریه مصنوعی و غیره را برایش به کار خواهند گرفت.
در مورد ترامپ هم همین گونه است. بی خیال کورونا، با این و آن دست می دهد. می گوید بحران کورونا گذراست و جای نگرانی نیست. حتما مطمئن است که علم و صنعت پزشکی جهان اگر قرار باشد یک نفر از نسل بشر را از کام مرگ کورونایی نجات دهد، آن فرد کسی جز دونالد ترامپ نیست.
کورونا عادل نیست
تقریبا همه دولتهای جهان تلاش خود را بر این متمرکز کرده اند که مردم را به ماندن در خانه وادار کنند. در ایران این تلاش رنگ و بوی سرکوب هم دارد. رئیس ستاد نیروهای مسلح به دستور خامنه ای به میدان آمده تا خیابانها را خلوت کند. اما کسی می تواند در خانه بماند که غم نان ندارد. دولت آلمان برنامه وعده کمک اقتصادی فوق العاده به شرکتهای خصوصی داده است. از وزیر دارایی آلمان پرسیدند که تکلیف خرده پاها چیست. آقای وزیر که عضو حزب سوسیال دمکرات است پاسخ داد ما فعلا با بازوکا به میدان آمده ایم، سلاح های سبک می ماند برای بعد. کسی پیدا نشد به وزیر بگوید اتفاقا سلاح های سبک است که امروز ضرورت مبرم دارد. کمک مالی دولت به یک راننده تاکسی می تواند ماندن در خانه را برای او ممکن کند. بسیاری از مردم مشاغلی دارند که مستلزم حضور فیزیکی در میان دیگران است. ندیدم دولتی اولویت را برای کمک اقتصادی به این گونه کارکنان قائل شود.
تحقیر فرودستان
نقلی شنیده ام که بازگو می کنم. کسی که ساکن ایران است و از اقشار مرفه، به یکی از بستگانش گفته که جای نگرانی نیست و کورنا فقط اقشاری را تهدید می کند که فرهنگ نظافت ندارند. با خود گفتم وقتی زمامداران، آسودگی خیال خود را به همان راحتی که در امثال خامنه ای و ترامپ دیده ایم به نمایش می گذارند، شنیدن چنین سخنانی از آنها که در هرم اجتماعی مابین زمامداران و فرودستان قرار گرفته اند، شگفت انگیز نیست. و نکته تلخ اینجاست که تجربه هم به تحقیرکننده فرودستان حق خواهد داد. اکثر قربانیان از فرودستان خواهند بود. نه از آن رو که فرهنگ نظافت ندارند، بلکه به علل دیگر. به این علت که باید برای لقمه ای از خانه بیرون بزنند. به این علت که از ترس هزینه تا آستانه مرگ، جرأت نزدیک شدن به مراکز درمانی را ندارند. به این علل که سیستم ایمنی بدنشان در طول سالها از کار طاقت فرسا ضعیف شده است. بدین علت که وقت ورزش و امکانات زندگی سالم ندارند. به علت سوء تغذیه و هزار سیه روزی دیگر.
باغ گل سرخ یا لجن زار
روز جمعه ۲۳ اسفند برابر با ۱۳ مارس، ترامپ باغ گل سرخ کاخ سفید را لجن زار کرد. بوی تعفنش رسانه ها را درنوردید و بینی همه آنهایی را که زکام مجازی ندارند آزرد. ترامپ آمده بود تا برقراری وضعیت فوق العاده را اعلام کند. گروهی هم همراهش بودند. به غیر از معاونش و دو عضو جامعه علمی و پزشکی آمریکا، تقریبا همه کسان دیگری که ترامپ به آنها فرصت سخن گفتن داد از مدیران شرکتهای تجاری بودند. می آمدند و پیام های بازرگانی می خواندند. مثلا می گفتند شرکت من بزرگترین موسسه در فلان رشته است و بدین یا آن لحاظ بی نظیر است. بعد هم می افزودند که در برنامه راه اندازی مراکز تست کورونا شرکت خواهند کرد. ترامپ با اکثر آنها دست داد و به هر کدام از آنها جمله ای گفت با این مضمون که به به، چه شرکت محشری.
لازم به توضیح است که ویرانی سیستم درمانی آمریکا به دست حزب ترامپ، کار را بدانجا رسانده است که تا هنگام برگزاری مضحکه باغ گل سرخ کاخ سفید، در کل ایالات متحده تنها ۱۱ هزار تست کورونا انجام شده بود. مقایسه کنید با کره جنوبی که روزی ۱۰ هزار تست کورونا انجام می دهد.
ترامپ و کاسه لیسان دور و برش هر چه درباره کورونا می گویند فقط یک مضمون دارد: بلای کورونا برای دنیای خارج از آمریکاست که از داشتن رهبر هشیاری مانند ترامپ محروم است. آمریکا به برکت رئیس جمهورش بهترین کشور جهان است و به ریش کورونا خواهد خندید. روز ۱۳ مارس از ترامپ پرسیدند آمریکا از تجارب کشورهایی که کورونا زودتر به آنها رسید استفاده خواهد کرد یا نه. ترامپ جواب داد از آن کشورها مرتب تلفن می کنند و از آمریکا رهنمود می خواهند.
در همان روز خبرنگاری از ترامپ پرسید آیا مسئولیت منحل کردن ستاد پاندمی کاخ سفید و تبعات احتمالی آن در بحران جاری را می پذیرد یا نه. ترامپ گفت عجب پرسش خبیثانه ای، معلوم است که مسئولیت نمی پذیرم. افراد دستگاه من مرتب افراد را به صلاح دید خود اخراج می کنند، به من چه. بعد رویش را برگرداند به سمت دکتر فاوچی، ایمونولوژیستی که این روزها در ستاد آمریکا برای مقابله با کورونا فعال است، که یعنی این سئوال را تو جواب بده. فاوچی سری تکان داد به این معنی که اخراج کارکنان دستگاه رئیس جمهوری چه ربطی به من دارد. لازم به توضیح است که تا قبل از روی کار آمدن ترامپ، یک ستاد مقابله با بیماری ها در میان نهادهای زیر نظر کاخ سفید وجود داشت که در آن، اعضای جامعه علمی آمریکا حضور داشتند. این ستاد در دوره ترامپ منحل شد.
دارویی به نام همبستگی
برای حسن ختام و بدین منظور که تلخی های این نوشتار را کمی جبران کنم، قولی نقل می کنم از بخشدار هاینسبرگ آلمان که بیشترین مبتلایان به کورونا را در این کشور دارد. این مقام محلی چپ نیست و از حزب محافظه کار است. او گفته است موثرترین دارو در مقابله با کورونا همبستگی است، آن گونه همبستگی که مرز نشناسد، اشاره ای به سخنان ترامپ که ویروس کورونا را ویروس خارجی نامیده بود.
سپاس فراوان از سهراب مبشری گرامی برای تحلیل بسیار خوبش درباره ابعاد اجتماعی ویروس کرونا.
تقریبا همیشه نوشته های آقای مبشری را دوست داشته ام ,حتی وقتیکه با ایشان موافق نبوده ام.
آقای مبشریِ عزیز!