درگیریها میان نیروهای اوکراینی و روسی به خارج از خاک اوکراین و مناطقی کشیده شده، که روسیه آنها را به خاک خود الحاق کرده است، طی این درگیریها در کمتر از یک هفته، هزاران شهروند روسی آواره شدهاند.
اهداف دقیق این عملیات که بزرگترین حمله برون مرزی نیرهای ارتش اوکراین پس از آغاز تهاجم روسیه در سال ۲۰۲۲ به شمار میرود هنوز به طور دقیق مشخص نیست. مقامات نظامی اوکراین در این خصوص تاکنون سیاست سکوت پیشه کردهاند که احتمالا بخشی از راهبرد این عملیات برای تضمین موفقیت آن بوده است.
براساس گزارش پولیتیکو، پیشروی اوکراین در روزهای بعد از آغاز حمله ادامه داشت و تا صبح روز شنبه ۱۰ آگوست نیروهای اوکراین توانسته بودند حدود ۴۰ کیلومتر درون روسیه پیشروی کنند.
تعدادی از بلاگرهای نظامی روس میگویند که نیروهای اوکراینی سعی دارند تا به پیشروی از طریق بزرگراه سودژا – کورنووو ادامه دهند. به گفته آنها در حال حاضر نبرد در حومه کورنووو (در جهت شمال غربی) و سودژا (در جهت جنوب شرقی) ادامه دارد و اوکراینیها موفق شدهاند پاسگاه سودژا و ایستگاه گاز سودژا را به تصرف خود دربیاورند. منطقه کورسک در ۵۳۰ کیلومتری جنوب مسکو واقع شده است و با منطقه سومی در شمال شرق اوکراین هممرز است. برخی تصاویر و ویدئوهای تأییدنشده حکایت از این دارد که نیروهای اوکراینی از یک محور دیگر (بلگورود) نیز حمله به درون مرزهای روسیه را آغاز کردهاند.
در پی نفوذ گروههای اوکراینی به قلمروی روسیه و تداوم درگیریها برای چندمین روز پیاپی و وارد آمدن خساراتی به روسها «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهور روسیه روز دوشنبه نشستی را برای بررسی تحولات منطقه کورسک تشکیل داد.
براساس گزارش تاس، پوتین ریاست جلسه ای را برای بررسی وضعیت مناطق هم مرز با اوکراین بر عهده دارد و او خواستار حل فوری مسائل در منطقه کورسک شد و تاکید کرد که مسئله کلیدی این است که وزارت دفاع باید دشمن را از منطقه بیرون کند.
رئیسجمهور روسیه افزود: «نهادهای مدنی موظف به اطمینان از تامین هر چیزی که لازم است در منطقه کورسک در اختیار آژانسهای مجری قانون باشد، هستند.»
پوتین با اشاره به عملیات اوکراینیها در خاک روسیه که تلفات سنگینی بر دوش کییف گذاشته است، گفت: «وضعیت در منطقه کورسک نشان میدهد که رژیم کییف پیشنهادهای صلح مسکو و میانجیها را رد میکند.»
پوتین تاکید کرد: «مهمترین چیز در حال حاضر حل مشکلات فوری در منطقه کورسک است؛ اینکه وزارت دفاع باید دشمن را از قلمرو منطقه بیرون کند. کییف از طریق اقدامات خود در منطقه کورسک در تلاش است تا مواضع مذاکره خود را در آینده بهبود بخشد. وضعیت منطقه نشان میدهد که چرا رژیم کییف پیشنهادهای صلح مسکو و میانجیها را رد کرد. اقدام کییف در منطقه کورسک یک هدف نظامی برای متوقف کردن پیشروی نیروهای روسیه را دنبال میکند.»
رئیسجمهور روسیه همچنین وعده داد که ارزیابی از رویدادهای جاری در مناطق کورسک، بلگورود و بریانسک ارائه خواهد شد.
پوتین گفت، علیرغم تحریکات کییف، نیروهای روسی در تمام خط تماس رزمی پیشروی میکنند. به گفته رئیسجمهور روسیه، سرعت حمله در کل خط تماس پس از حوادث منطقه کورسک نه تنها کاهش نیافته، بلکه ۱.۵ برابر افزایش یافته است.
به گفته رهبر کرملین، وضعیت نسبی آرام در منطقه بریانسک امروز تضمین نمیکند که این وضع ادامه خواهد داشت، «ما باید برای سناریوهای مختلف آماده شویم.» رئیسجمهور روسیه معتقد است کییف به تلاشهای خود برای بیثبات کردن مناطق مرزی روسیه از جمله منطقه بریانسک ادامه خواهد داد.
پوتین در مورد گفتوگوهای احتمالی با کییف تاکید کرد: «با کسانی که غیرنظامیان را هدف قرار میدهند، نمیتوان گفتوگو کرد.»
ولادیمیر پوتین تاکید کرد: «دشمن پاسخ مناسب را خواهد گرفت و تمام اهداف روسیه محقق خواهد شد.»
پوتین گفت: «هیچ چیزی وجود ندارد که بشود درباره آن با کییف مذاکره و گفتوگو کرد چراکه کییف غیرنظامیان و تأسیسات هستهای را هدف قرار میدهد. کییف خواسته اربابان خود در غرب را اجرا میکند که با دستان اوکراین علیه روسیه میجنگند. کییف از طریق اقدامات خود در کورسک برای بهبود موضع آینده خود در مذاکرات تلاش میکند. دشمن پاسخ مناسبی را به اقدامات خود دریافت خواهد کرد و تمام اهداف عملیات ویژه نظامی محقق خواهد شد. باید با گروههای خرابکار در چارچوب عملیات ضد تروریسم در مناطق مرزی، جنگی فعال داشت.»
به گزارش اسپوتنیک، ولادیمیر پوتین افزود: «ظاهرا دشمن با کمک اربابان غربی خود، در خدمت منافع آنهاست. ظاهرا دشمن در تلاش است تا مواضع مذاکرهای خود را در آینده بهبود بخشد، اما با افرادی که غیرنظامیان، زیرساختهای غیرنظامی را هدف قرار میدهند یا میخواهند تأسیسات انرژی هستهای را تهدید کنند، میتوان از چه نوع مذاکراتی صحبت کرد؟ آیا امکان صحبت با آنها وجود دارد؟ رهبران رژیم کییف اساسا راه نابودی مردم اوکراین را در پیش گرفتهاند؛
تلفات در میان آنها به طور چشمگیری افزایش مییابد. رهبران رژیم کییف نه تنها علیه مردم روسیه مرتکب جنایت میشوند، بلکه در واقع مسیر نابودی خود اوکراینیها را در پیش گرفتهاند؛ آن اوکراینیهایی که به نظر میرسد دیگر مردم آنها محسوب نمیشوند.»
رئیسجمهور روسیه خاطرنشان کرد که تلفات نیروهای مسلح اوکراین به طرز چشمگیری برای آنها افزایش مییابد، از جمله آمادهترین یگانهایی که نیروهای مسلح اوکراین در حال انتقال آنها به مرز روسیه هستند.
اظهارت پوتین در خصوص تحولات میدانی و نفوذ روسیه به قلمروی فدراسیون روسیه در شرایطی مطرح میشود که سرپرست فرمانداری کورسک وضعیت منطقه را دشوار خواند و گفت ۲۸ شهرک تحت کنترل دشمن است. سرپرست فرمانداری منطقه کورسک افزود، مقامات از سرنوشت حدود ۲۰۰۰ نفر که در ۲۸ شهرک تحت کنترل دشمن هستند، اطلاعی ندارند.
سرپرست فرمانداری منطقه کورسک میگوید که طی حملات اوکراین به خاک روسیه، ۱۲ غیرنظامی در منطقه کشته شدند و ۱۲۱ نفر از جمله ۱۰ کودک زخمی شدهاند.
اولین و بزرگترین در نوع خود
ورود نیروهای نظامی اوکراین به داخل مرزهای روسیه اتفاقی نادر از زمان آغاز حمله تمامعیار روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ محسوب میشود.
پیشتر حملاتی به مرزهای روسیه صورت گرفته و روستاهایی در مرز به تصرف مهاجمان در آمده بود اما آن حملات عمدتاً یا از طریق گروههایی نیابتی صورت میگرفت که خود را «اهل روسیه» معرفی میکردند یا از طریق گروههایی که خود را نیروهای «مقاومت مردم اوکراین» میخواندند. متیو ساویل، تحلیلگر مسائل نظامی در این باره مینویسد: «این حمله از نظر ابعاد هم بزرگترین در نوع خود بود و نیروهای نظامی اوکراین مستقیماً و با تمام توان در آن مشارکت داشتند.»
مسکو تایمز نوشته است اوکراینیها در این حمله از نیروی هوایی، نیروهای پیاده و نیروهای زرهی بهره بردهاند و ابزارهای جنگ الکترونیک و پهپادهای FPV کمک بسیار زیادی به آنها برای حمله به مواضع روسیه کرده است.
به نوشته ساویل، حملات کوچک قبلی توانسته بود نقاط ضعف نیروهای نظامی روسیه در مرز را آشکار سازد و این بار نیروهای اوکراینی با استفاده از همین نقاط ضعف آشکارشده توانستند پیشرویهایی داشته باشند.
اخیراً روسیه بخشی از نیروهای مرزی خود را برای تقویت عملیات حمله به خارکیف از مرز به خطوط مقدم منتقل کرده بود. کارشناسان نظامی میگویند مشخص نیست که اهداف نظامی اوکراین در این حمله دقیقاً چه اهدافی هستند اما این حمله سیگنالی به متحدان و حامیان بینالمللی اوکراین بود که کییف همچنان میتواند بجنگد و پیروزیهایی داشته باشد.
نیکو لانگ، رئیس پیشین ستاد کل نیروهای مسلح آلمان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «همچنان اخبار اصلی پیرامون وضعیت حمله از زبان اوکراینیها و از منابع اوکراینی منتشر میشود و اوکراین کنترل روایت حمله را در اختیار دارد اما به نظر نمیرسد که نیروهای اوکراینی بتوانند برای طولانیمدت بخشی از خاک روسیه را (هرچند کوچک) در کنترل خود نگه دارند.» به نوشته او، «اوکراین احتمالاً میخواهد وضعیت بهتری در مذاکرات داشته باشد و وضعیت نیروهای خود را در خطوط مقدم بهویژه در خارکیف بهبود بخشد.»
انگیزههای اوکراین برای ورود به خاک روسیه
کارشناسان نظامی دلایل سیاسی و نظامی متعددی را برای حمله غافلگیرانه اوکراین به خاک روسیه مطرح میکنند. برخی کارشناسان در داخل اوکراین مدعی هستند که کییف میخواهد تا جایی که میتواند به پیشروی و اشغال خاک روسیه ادامه دهد تا بتواند جایگاه خود را در مذاکره احتمالی ارتقا داده و در ازای رها کردن مناطقی که اشغال کرده، زمینهای خود را از روسیه پس بگیرد. به گفته آنها، از نظر استراتژیک، چنین حملاتی میتواند فضایی را ایجاد کند که غیرنظامیان اوکراینی از حملات روسها در امان بمانند.
حمله اوکراین به خاک روسیه همچنین میتواند باعث شود فرماندهان ارشد روس مجبور شوند بخشی از نیروهایشان را از خطوط مقدم فرابخوانند و تمرکز خود را بر بیرون راندن نیروهای اوکراین از مرزهای روسیه معطوف کنند. این موضوع میتواند توان مقاومت اوکراین در خطوط مقدم را بهویژه در شرق و شمال شرق این کشور افزایش دهد. روزنامه واشنگتنپست در تحلیلی پیرامون این حمله نوشته است: «حمله غافلگیرانه اوکراین طراحی شده است تا جنگ را به درون مرزهای روسیه بکشاند. درحالیکه بسیاری از شهرها و روستاهای اوکراین ویران شده، روسها تحت تأثیر مستقیم جنگ و تبعات آن قرار نگرفتهاند و این حمله میتواند ویرانیهایی را برای آنها به ارمغان بیاورد که با معنای واقعی جنگ آشنا شوند.»
نیویورکتایمز نیز با اشاره به اینکه طی ماههای گذشته وضعیت جبهههای جنگ به نفع روسیه بوده و اوکراین مرتباً مجبور به عقبنشینی از مناطق مختلف در دونباس و خارکیف شده است، نوشت که این حمله میتواند روند پیشروی روسیه را متوقف کرده و شرایط جدیدی را در جبههها پدید بیاورد. یکی از مشاوران ارشد ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین، روز پنجشنبه گفت که حملات در مناطق مرزی باعث میشود روسیه این واقعیت را درک کند که جنگ به آرامی داخل خاک روسیه میشود. میخایلو پودولیاک همچنین گفت که موفقیت حمله به کورسک موقعیت کییف در مذاکره احتمالی با مسکو را بهبود میبخشد.
براساس گزارش الجزیره، تحلیلگران میگویند این اقدام غیرمنتظرهترین تحول نظامی امسال است، اما اهمیت استراتژیک چندانی ندارد. ژنرال ایگور روماننکو، معاون سابق رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین گفت: «نتایج نشان خواهد داد که این حمله خوب است یا بد». او افزود: «از نظر تاکتیکی، تدارکات و نیروهای ذخیره روسیه به خاطر این حمله منحرف میشوند.»
ناظر دیگری گفت که با وجود تلفات سنگین، این حمله ممکن است راه را برای یک حمله بزرگتر در این منطقه جنگلی و باتلاقی هموار سازد. نیکولای میتروخین، محقق دانشگاه برمن آلمان گفت: «تاکنون عملیاتهای شناسایی تا حدودی نتیجهبخش بودهاند». او افزود: «باید ببینیم چه میشود. اما اوایل آگوست مناسبترین زمان برای پیشروی در زمین باتلاقی و بسیار صعبالعبور است.» هرچند بیشتر کارشناسان و تحلیلگران اوکراینی و غربی نگاه مثبتی به این حمله دارند اما در واقعیت این حمله ریسک بزرگی برای اوکراین محسوب میشود.
نیروهای نظامی اوکراین از دو جنبه تجهیزات و نیروی انسانی دچار کمبود هستند و با اعزام نیروهای کمکی و تجهیزات از سوی روسیه به کورسک ممکن است ضمن تحمل شکست سخت و بازگشتن به مرزهای اوکراین، نیروی انسانی و تجهیزاتی را از دست بدهند که برای تداوم مقاومت آنها در برابر حملات روسیه حیاتی به نظر میرسند. از سوی دیگر، ضعیف بودن دفاع روسیه در این مناطق و عدم پیشبینی حمله اوکراین که یک شکست بزرگ اطلاعاتی برای مسکو محسوب میشود، به معنای آن نیست که روسیه دیگر قادر به دفاع نخواهد بود بلکه مسکو احتمالاً با تغییر برخی اولویتها میتواند این مناطق را از اوکراین پس بگیرد و این یعنی اوکراین نمیتواند این فشار بر روسیه را برای مدتی طولانی حفظ کند.
تغییر بزرگ در سیاست غرب
حمله اوکراین و ابعاد گسترده آن که برای بسیاری از تحلیلگران شوکهکننده بود، از نظر ابعاد و اهداف به نظر نمیرسد که بتواند «تغییردهنده بازی» یا «Game Changer» باشد اما نشانهای آشکار از تغییر سیاست غرب در قبال جنگ اوکراین است؛ تغییر سیاستی که میتواند به تشدید تنشها میان مسکو و غرب منجر شود.
براساس گزارش منابع متعدد خبری از جمله واشنگتنپست و پولیتیکو، نیروهای اوکراینی در حمله اخیر خود به درون مرزهای روسیه از تجهیزات غربی از جمله خودروهای زرهی آمریکایی و آلمانی بهره بردهاند.
آلمان از جمله کشورهای ناتو و حامی اوکراین است که در ابتدای جنگ از جمله مخالفان جدی استفاده از تجهیزات غربی برای حمله به خاک روسیه (چه حمله موشکی و چه حمله زمینی) به شمار میرفت اما به مرور زمان و با گستردهتر شدن ابعاد جنگ نظر خود را تغییر داد. این تغییر نظر ابتدا در صدور مجوز استفاده از موشکهای دوربرد و حالا در عدم مخالفت با حمله زمینی اوکراین به خاک روسیه با استفاده از تجهیزات غربی نمود یافته است. وزارت امور خارجه آلمان روز پنجشنبه در پاسخ به سوال رسانهها در خصوص حمله اخیر اوکراین به خاک روسیه در بیانیهای اعلام کرد: «اوکراین حق دارد بر مبنای قوانین بینالمللی از خود دفاع کند و این دفاع به خاک خود اوکراین محدود نمیشود.» سخنگوی وزارت دفاع آلمان نیز موضع مشابهی را اتخاذ کرد: «زمانی که آنها میبینند به خاکشان حمله شده باید توانایی دفاع از خود را داشته باشند و اوکراین براساس قوانین بینالمللی حق دارد از خود دفاع کند.» دولت ایالات متحده هم موضعی حمایتی نسبت به حمله اوکراین اتخاذ کرده است. کاخ سفید روز پنجشنبه در بیانیهای گفت که عملیات اخیر را «استفاده قابل قبول از تجهیزات نظامی آمریکا برای حمله به داخل روسیه» ارزیابی میکند.
متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این خصوص اظهار کرد: «روسیه از منطقه کورسک حملات زیادی را علیه اوکراین انجام میداد و ایالات متحده از حق اوکراین برای دفاع از خود حمایت میکند. منطقهای که امروز هدف عملیات اوکراین است، از جمله مناطقی بود که روسیه از آنجا حملات زیادی را علیه اوکراین انجام میداد.» روسیه پیشتر هشدار داده بود که حمله با تجهیزات غربی به خاک خود را دشمنی آشکار غرب علیه روسیه میداند. دمیتری مدودف، معاون شورای امنیت ملی روسیه روز پنجشنبه اقدام اخیر اوکراین را «یک نمایش از بقایای نیروهای رو به کاهش اوکراین برای اربابان خود به منظور دریافت پول و سلاح بیشتر» توصیف کرد.
چند ماه قبل ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه به غرب هشدار داد که «اعضای ناتو در اروپا با پیشنهاد اجازه دادن به اوکراین برای استفاده از سلاحهای غربی برای حمله به عمق خاک روسیه که قابلیت تبدیل شدن به درگیری جهانی را دارد، در حقیقت بازی با آتش است.» پوتین افزود: «سخت است پاسخ این سوال را بگوییم اما آیا آنها خواهان جنگ جهانی هستند؟ تشدید مداوم تنش میتواند عواقب جدی در بر داشته باشد. حال اگر این پیامدهای جدی در اروپا رخ دهد، آن وقت با توجه به برابری ما در تسلیحات استراتژیک [هستهای]، ایالات متحده چگونه پاسخ خواهد داد؟ سخت است پاسخ این سوال را بگوییم اما آیا آنها خواهان جنگ جهانی هستند؟»
جملات آشنایی به چشم می خورد،، اوکراین مناطق غیر نظامی و نیروگاه هسته ای را مورد حمله قرار می دهد،، و جملات قابل توجه،، نیروهای اوکراینی خودشان را محور مقاومت روسی معرفی می کنند.،،به اسارت در آمدن نیروهای مرزبانی ، سوای اینکه به شدت حمله اوکراین وغافلگیری بستگی دارد، حکایت دیگری هم دارد،عدم انگیزه سربازان روسی برای جنگ.به امید پایان یافتن این جنگ ویرانگر.