سازمان حقوق بشر ایران؛ ۵ اردیبهشت ۱۳۹۹: از ابتدای سال میلادی تا ۲۳ آوریل ۲۰۲۰، دستکم ۸۴ نفر در زندانهای مختلف ایران اعدام شدند. این آمار بالاتر از مدت زمان مشابه در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۱۸ محسوب میشود. پس از همه گیری ویروس کرونا تاکنون، حداقل ۳۳ نفر در شرایطی که حتی برگزاری مراسم عزاداری نیز برای خانواده اعدامشدگان میسر نیست اعدام شدهاند.
سازمان حقوق بشر ایران نسبت به موج جدید اعدامها در طی ماههای آینده هشدار میدهد .
محمود امیریمقدم، مدیر این سازمان در این خصوص گفت: «مقامات جمهوری اسلامی که نگران خشم فزاینده مردم بهدلیل وضع بد معیشتی، و ۴۰ سال سوء مدیریت و سرکوب توسط مسوولان بی کفایت و فساد هستند، اعدام را تنها چاره کار و اصلیترین ابزار خود برای سرکوب مطالبات مردم یافتهاند».
نگاهی اجمالی به اعدام در سال ۲۰۲۰ از اول ژانویه تا ۲۳ أوریل (۱۱ دی ۱۳۹۸ تا ۴ اردیبهشت ۱۳۹۹)
- دستکم ۸۴ نفر در ایران اعدام شدند
- از این میان تنها ۱۸ مورد (۲۱٪) رسمی هستند (توسط رسانههای داخل ایران و یا مقامات رسمی اعلان شدند)
- اعدام ۷۴ نفر با اتهام «قتل عمد» و با حکم (قصاص نفس) صورت گرفته است
- ۵ نفر با اتهامات مربوط به مواد مخدر اعدام شدهاند
- دستکم ۲ کودک-مجرم در بین اعدام شدگان وجود دارند و یک کودک-مجرم دیگر براثر ضرب و شتم و شکنجه جان خود را از دست داده است
- از بین اعدام شدگان ۴ نفر زن بودند
- دستکم ۳۳ اعدا پس از اعلام رسمی شیوع بیماری کرونا در ایران اجرا شده است
- حداقل دو اعدام مرتبط با شورشهای مرتبط با ویروس کرونا بوده است. در طی این شورشها زندانیان وحشت زده که غالبا در صف اعدام بودند، تلاش کردند از زندان فرار کنند.
براساس آمار سازمان حقوق بشر ایران، از ابتدای ژانویه تا ۲۳ آوریل ۲۰۲۰، دستکم ۸۴ نفر در ایران اعدام شدند. این میزان، بالاتر از مدت مشابه در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۱۸ به حساب میاید. در مدت مشابه سال ۲۰۱۹ و ۲۰۱۸ به ترتیب ۷۹ و ۶۴ نفر در ایران اعدام شدند.
نمودار اعدامهای چهار ماه نخست سال، در طی سه سال گذشته. آمار اعدام در سال ۲۰۲۰ از اول ژانویه تا ۲۳ آوریل است و اعدامهای مربوط به ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ از ۱ ژانویه تا ۳۰ آوریل.
اعدام کودک-مجرمان در سال ۲۰۲۰
دستکم دو کودک-مجرم در ماههای مارس و آوریل ۲۰۲۰ (فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹) اعدام شدند و یک کودک-مجرم دیگر نیز براثر ضرب و شتم و شکنجه نگهبانان زندان جان خود را از دست داد.
شایان سعیدپور، روز سهشنبه ۲۱ آوریل ۲۰۲۰ (۲ اردیبهشت ۱۳۹۹)، در زندان مرکزی سقز اعدام شد. شایان سعیدپور، متولد ۳۰ شهریور ماه ۱۳۷۶ بود و قتلی که وی به اتهام ارتکاب آن به اعدام محکوم شده بود، در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۹۴ اتفاق افتاده بود. اسناد هویت وی توسط سازمان حقوق بشر ایران رویت و منتشر شده است.
همچنین مجید اسماعیلزاده، روز شنبه ۱۸ آوریل ۲۰۲۰ (۳۰ فروردین ۱۳۹۹)، در زندان اردبیل اعدام شد. سازمان حقوق بشر ایران برای نخستین بار خبر اعدام وی را به عنوان کسی که احتمالا کودک-مجرم بوده است، منتشر کرد. پژوهشگران سازمان حقوق بشر ایران، هنوز به اسناد هویت مجید اسماعیلزاده دست پیدا نکردهاند. با این وجود طبق اظهارات چندین منبع مستقل، وی در زمان دستگیری، زیر ۱۸ سال سن داشته است.
علاوه بر این دو اعدام، یک کودک-مجرم به نام دانیال زینالعابدینی که به اعدام محکوم و حکمش توسط دیوان عالی کشور به تایید رسیده بود، بر اثر ضرب و شتم و شکنجه نگهبانان زندان جان خود را از دست داد. دانیال متولد ۹ اوت ۲۰۰۰ (۱۹ مرداد ۱۳۷۹) بود و زمانی که ۱۷ سال داشت، مرتکب قتل شده بود. پیکر دانیال در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۲۰ (۱۴ فروردین ماه ۱۳۹۹) به خانوادهاش تحویل داده شد.
اعدام های مربوط به مواد مخدر در سال ۲۰۲۰
از اول ژانویه تا ۲۳ آوریل ، دستکم ۵ زندانی با اتهامات مربوط به مواد مخدر در ایران اعدام شدند.
علی عشوری روز یکشنبه ۶ ژانویه (۱۶ دی) در زندان مرکزی اصفهان اعدام شد. وی از حدود ۱۱ سال پیش برای اتهامات مربوط به مواد مخدر و حمل سلاح گرم بازداشت و به اعدام محکوم شده بود. این درحالی است که علی عشوری همواره این اتهامات را رد کرده بود. یک منبع آگاه در خصوص پرونده وی به سازمان حقوق بشر ایران گفت: «این بار که در ماشین او بوده، برای خودش نبود و صاحب اصلی بار فرار کرد».
علاوه براین، نعیم زواره و علی دادخواه دو زندانی بودند که روز چهارشنبه ۱۲ فوریه ۲۰۲۰ (۲۳ بهمن ۱۳۹۸) در زندان مرکزی قم، اعدام شدند. این دو نیز با اتهامات مربوط به مواد مخدر به اعدام محکوم شده بودند. سازمان حقوق بشر ایران هرسه این اعدامها را برای نخستین بار گزارش داد و تا لحظه تنظیم این گزارش، رسانههای داخل ایران و مقامات رسمی در خصوص این اعدامها سکوت اختیار کرده اند.
مقامات ایران، دو اعدام دیگر در رابطه با مواد مخدر در شهر بندرعباس در جنوب ایران را بهطور رسمی اعلام کردند. این دو اعدام در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰ (۳ بهمن ۱۳۹۸) به اجرا درآمدهاند. منابع سازمان حقوق بشر ایران، هویت این دو زندانی را مسیح حاتمی و جواد علیلو عنوان کردند.
اعدام های در ملاء عام
در سال ۲۰۲۰ تا لحظه تنظیم این گزارش، هیچ اعدامی در ملاء عام گزارش نشده است. این اولین بار است که از سال ۲۰۱۶ تاکنون، در چهار ماه نخست سال، هیچ اعدام در ملاء عامی صورت نمیگیرد.
اعدامها با اتهام قتل عمد (قصاص)
بین ۱ ژانویه تا ۲۳ آوریل سال ۲۰۲۰ دستکم ۷۴ نفر با اتهام قتل عمد و با حکم «قصاص نفس» در ایران اعدام شدند. این آمار در زمان مشابه سال ۲۰۱۸ تعداد ۵۳ اعدام بود. مروری بر اعدامها با اتهام قتل عمد در چهار سال گذشته (از سال ۲۰۱۶) نشان میدهد که سال ۲۰۲۰ بیشترین تعداد اعدام برای قتل عمد در چهار ماه نخست را به خود اختصاص داده است.
یک پرونده اعدام با قسامه در سال ۲۰۲۰
چهارشنبه ۲۲ آوریل ۲۰۲۰ (۳ اردیبهشت ۱۳۹۹)، حکم اعدام دستکم ۷ زندانی در زندان رجایی شهر کرج به اجرا درآمد.
در میان آنها یک زندانی بهنام حمیدرضا اصغرپور ماسوله به اتهام قتل همسرش درحالی به اعدام محکوم شده بود که مکررا ارتکاب قتل را تکذیب کرده بود و هیچگونه مدرکی علیه وی وجود نداشت.
حمیدرضا توسط مراسم قسامه و تنها بر اساس سوگند کسانی که شاهد به حساب نمیامدند به اعدام محکوم شد.
قسامه یکی از ضعیفترین راههای اثبات قتل و جراحات و صدمات بر اعضاء بدن است که با وجود لوث (عبارت از ظن قاضی به راستگویی مدعی است) قابل اجرا است و آن به صورت ادای سوگند توسط «پنجاه» نفر از بستگان در قتل عمدی و «بیست و پنج» نفر در قتل شبه عمدی است.
لازم به ذکر است، افرادی که در قسامه سوگند یاد می کنند، شاهد مستقیم قتل نیستند. صدور حکم اعدام بدون شواهد و مدارک کافی و فقط به این دلیل که خانواده شاکی گمان میکنند فرد متهم مرتکب قتل شده، در سیستمهای قضایی مدرن قابل قبول نیست و باید أن را ناقض اعلامیه جهانی حقوق بشر، به ویژه ماده ۱۰ قلمداد کرد.
عدم شفافیت و اعدام های مخفیانه
در چهار ماه نخست سال جاری، تنها ۱۸ اعدام (۲۱٪) از ۸۴ اعدام گزارش شده، توسط مقامات و یا رسانههای داخل ایران اعلان شدهاند و سایر اعدامها توسط منابع سازمان حقوق بشر ایران به تایید رسیدهاند. بنابراین تعداد واقعی اعدامها میتواند بسیار بیشتر از چیزی باشد که تاکنون کشف شدهاند. در سال ۲۰۱۹ مقامات ۲۰٪ اعدامها را اعلام کردند.
اعدامها و وضعیت زندانهای ایران پس از همه گیری کوید-۱۹ (کرونا)
اعدامها در ایران، حتی پس از همه گیری ویروس کوید-۱۹ (کرونا) در کشور ادامه دارد. ایران اولین گزارش در خصوص بیماری کرونا را در تاریخ ۱۹ فوریه (۳۰ بهمن) تایید کرد. دستکم ۳۳ اعدام از این تاریخ تا ۲۳ آوریل اجرا شده است. از آنجا که دولت برای جلوگیری از تماس بدنی و حفظ فاصله اجتماعی، هرگونه تجمعی را ممنوع کرده است، برگزاری مراسم تشییع جنازه و ختم افراد اعدام شده برای خانواده عزادارشان میسر نیست.
با توجه به ازدحام بیش از حد زندانهای ایران، فقدان خدمات بهداشتی و درمانی مناسب و سوء تغذیه، جان بیشتر زندانیان در خطر است. مقامات ایران اعلام کردهاند که در یک اقدام اضطراری برای متوقف کردند شیوع کرونا، به یکصد هزار زندانی مرخصی داده اند. با این حال هنوز هم هزاران زندانی همچنان در معرض خطر جدی قرار دارند. این شامل چندین مدافع حقوق بشر که به زندانهای طولانی مدت محکوم شدهاند، از جمله آتنا دایمی، نرگس محمدی، امیرسالار داوودی، نسرین ستوده، آرش صادقی، گلرخ ابراهیمی ایرایی و بسیاری دیگر نیز میشود. سازمان حقوق بشر ایران بهشدت نسبت به سلامتی زندانیان در ایران نگران است و خواستار آزادی بیقید و شرط زندانیان عقیدتی و همچنین اقدامات ویژه برای مقابله با شیوع کرونا در زندانهای ایران شده است.
