جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

انفجار در بیروت: فاجعه در کشوری که در بحران و شورش است- ترجمه: پروین اشرفی

در صبح روزی که دو انفجار رخ داد، ده ها نفر در یک حرکت تقریبا نمادین دست به تظاهرات زده و کوشیدند در اعتراض به قطع مکرر برق و نوسانات آن که گاها ده ساعت در روز طول بطول می انجامد، وارد وزارت انرژی بشوند. شرکت ملی برق نمادی از ورشکستی اقتصادی لبنان بوده و منبع ۴۰درصد از بدهی های این کشور می باشد. بر بستر این چنین ویرانی ای بود که آن دو انفجار، بندر بیروت و شریان حیات اقتصادی کشور را تقریبا به کلی از بین برد. انهدام بندر در کشوری که "تقریبا هر آنچه که مصرف می نماید را وارد می کند" یک مصیبت است

در روز سه شنبه دو انفجار پایتخت لبنان را ویران کرد. این فاجعه، یک تراژدی در کشوری است که با بحران اقتصادی و سیاسی ای روبرو است که به مدت یکسال با بسیج های اعتراضی قابل توجهی همراه می باشد.     

بیروت در شوک است. بر اساس آمار و ارقام وزیر بهداشت لبنان، تاکنون ۱۵۸ نفر کشته، بیش از ۲۰ نفر مفقود و شش هزار نفر زخمی شده‌اند.* خسارات شدید بوده و کل ناحیه ویران شده است. روزنامه لوموند گزارش داده است که مروان عبود، شهردار بیروت تخمین می زند “نزدیک به نیمی از شهر داغون شده و آسیب دیده است” و اینکه بیش از ۳۰۰ هزار نفر می توانند خود را بی خانمان در خیابان ها بیابد.

علت انفجارها هنوز مشخص نیست، اما مقامات لبنان می گویند که این یک حادثه بوده است. بنا به گفته عباس ابراهیم، مقام امنیت داخلی لبنان، یک محموله ۲۷۵۰ تنی نیترات آمونیوم که دولت چندین سال پیش از یک کشتی مصادره کرده ، و در شش سال گذشته در بندر این شهر انبار شده بود، باعث این دو انفجار مهلک گردید. نیترات آمونیم عمدتا به عنوان جزئی از کودهای کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد، اما برای انفجار هم می تواند به کار برود. بنا بر گزارش الجزیره “مقامات لبنان بیش از شش سال است که می دانستند نیترات آمونیوم در انبار شماره ۱۲ بندر بیروت نگهداری می شود و هیچ اقدامی برای بی خطر کردن و یا بردن آن نکرده اند.”   

موج همبستگی بین المللی؟

در عرض چندین ساعت پس از فاجعه، کشورهای سراسر دنیا همبستگی خود را با لبنان نشان دادند.  وعده های کمک یکی پس از دیگری، از سوی فرانسه، ایران، ایالات متحده، روسیه، آلمان، کویت و بقیه کشورها اعلام شد. فرانسه دو هواپیمای نظامی گسیل داشت که حامل چندین تن از تجهیزات پزشکی و ۵۵ نفر از کارمندان مقابله با خطر، و همینطور پرسنل اورژانس بود. آنجلا مرکل صدراعظم آلمان به “پشتیبانی از لبنان” وعده داد و به دنبال آن انگلستان و کانادا.   

بنابراین به نظر می رسد که قدرت های امپریالیستی اکنون می خواهند بر زمینه ی یک تنش اقتصادی پاسخ بگویند، در حالی که همین چند روز پیش آنها خواهان اصلاحات شدیدی بودند. ژان-ایو لو دریان، وزیر امور اروپایی و خارجه فرانسه در آغاز ماه ژوئیه سفری به لبنان نمود و در آنجا از مقامات این کشور که یک بحران عمیق اقتصادی را از سر می گذرانند، خواست که برای دستیابی به حمایت های جامعه بین المللی، دست به اصلاحاتی بزنند. وی تأکید نمود که در صورت عدم توافق بین لبنان و صندوق بین المللی پول، کمکی هم پرداخت نخواهد شد (بخصوص کمک های ۱۱ میلیارد دلاری که در کنفرانس CEDRE در سال ۲۰۱۸ وعده داده شده بود). در حقیقت مذاکرات با صندوق بین المللی پول همچنان در جریان است، زیرا این نهاد کمک های خود را مشروط به یک سری از اصلاحات کرده بود.     

فاجعه عصر سه شنبه همچنین در یک فضای تنش امنیتی رخ داد، به ویژه به دلیل منازعات مکرر مرزی بین حزب الله و اسرائیل در جنوب لبنان. اسرائیل که اکنون چندین هفته است که یک وضع جنگ پنهان با حزب الله را از سر گرفته است، هرگونه مسئولیت در این فاجعه را رد کرده و گفته است که اسرائیل از زمانی که دو کشور رسما در جنگ هستند، کمک های خود را با استفاده از میانجی های بین المللی قبلا ارائه داده است.

کشورهای همسایه که نقش تعیین کننده ای در توازن قوا در لبنان دارند، از ایران که متحد اصلی حزب الله شیعه است تا قطر و عربستان سعودی که نفوذ بسیاری بر روی بخش سنی لبنان دارند نیز حمایت های خود را اعلام نمودند. ترکیب کمک های کشورهای متضاد دارای منافع مختلف در لبنان، یک چالش بزرگ خواهد بود. برای لبنان که تحت تأثیر نفوذ های بین المللی قرار دارد، این خطر وجود خواهد داشت که رقابت های بین المللی غرب، خواه امپریالیستی یا مذهبی، در مقابل کمک های آتی به لبنان به بازی گرفته شوند و آن هم به خرج کشوری که فشار مداخلات خارجی را قبلا متحمل شده است.

یک فاجعه در یک کشور بحران زده

این فاجعه به سیستم بهداشتی ای صدمه می زند که قبلا با همه گیری کرونا ویروس روبرو شده است. هفته پیش دولت لبنان مقررات ایمنی جدید و به ویژه سخت گیرانه ای را برای امنیت بهداشتی وضع کرده و مرزهای خود را پس از اوج جدید ابتلا به کووید بست. این وضعیت مدتی است که بیمارستان ها و پزشکان لبنان را فاقد تجهیزات مقابله با اوضاع اضطراری کرده است. یک مقام صلیب سرخ گفت که مجبور شدند برخی از زخمی ها را به بیمارستان های مناطق دیگر منتقل کنند، زیرا ظرفیت بیمارستان های بیروت کاملا پر بود. این در حالی است که بسیاری از بیمارستان های شهر، یعنی برخی از مهمترین آنها، با این انفجار تخریب شده و یا آسیب دیده است. با در نظر داشتن نرخ فعلی شیوع بیماری، سیستم بهداشتی کشور سریعا فرو خواهد ریخت. بیمارستان های عمومی کشور برای مقابله با آن، نه دارای تجهیزات و نه دارای کارمند می باشند.  

این فاجعه همچنین در حال ضربه به کشوری است که اقتصادش در حال فروباشی است. لبنان در وخیم ترین بحران اقتصادی خود در طی ده ها سال قرار دارد. ارزش پوند لبنان از ماه سپتامبر تقریبا ۸۰ درصد سقوط کرده است، در حالی که قیمت کالاهای مصرفی کنونی با یک تورم تقریبا ۹۰ درصدی به وضعیت انفجار رسیده است. نتایج فروپاشی مالی، اقتصاد کشور را فلج کرده، سبب افزایش تورم، بیکاری و فقر شدید شد. از هر دو نفر لبنانی، تقریبا یک نفر اکنون در زیر خط فقر در کشوری زندگی می کند که طبقه متوسط آن زمانی یکی از ثروتمندترین ها در دنیا محسوب می شد.  در روز دوشنبه ناصیف حتی ، وزیر امور خارجه لبنان استعفا داد و گفت دولت نمی تواند از ورشکستگی اجتناب ورزد. این بحران اقتصادی به تنزل شدید و گسترده ی استاندارهای زندگی مردم منجر خواهد شد. لوموند می نویسد ” طبقه متوسط لبنان که ثروتمندترین و تحصیل کرده ترین محسوب می شد، اینک بازنده بزرگ این بحران می باشد. یک استاد ۳۰ ساله دانشگاه که در سال پیش معادل ماهی ۴۰۰۰ دلار درآمد داشت، اکنون فقط ۸۰۰ دلار کسب می کند.”   

طبقه کارگر نیز در خط مقدم بحران است. روزنامه له زه اکو در ماه ژوئن می نویسد “پیامدهای اجتماعی این رکود بسیار سنگین است. بنا به گزارش سازمان بین المللی کار، ۳۷ درصد لبنانی ها در ماه آوریل بیکار بودند، و اکنون بنا به آمار دولت، ۴۸ درصد مردم زیر خط فقر زندگی می کنند. این رقم اما ۲۰۰ هزار کارگر خارجی را شامل نمی شود، از جمله کارگران اتیوپی و فیلیپین که در مشاغل خانگی بکار مشغول بوده و کارفرمایان آنها دیگر نمی توانند دستمزد آنها را به دلار بپردازند و برخی از آنها اکنون امیدوارند که به کشور خود باز گردانده شوند.”

در صبح روزی که دو انفجار رخ داد، ده ها نفر در یک حرکت تقریبا نمادین دست به تظاهرات زده و کوشیدند در اعتراض به قطع مکرر برق و نوسانات آن که گاها ده ساعت در روز طول بطول می انجامد، وارد وزارت انرژی بشوند. شرکت ملی برق نمادی از ورشکستی اقتصادی لبنان بوده و منبع ۴۰درصد از بدهی های این کشور می باشد.

بر بستر این چنین ویرانی ای بود که آن دو انفجار، بندر بیروت و شریان حیات اقتصادی کشور را تقریبا به کلی از بین برد. انهدام بندر در کشوری که “تقریبا هر آنچه که مصرف می نماید را وارد می کند” یک مصیبت است.

این فاجعه، یک سیستم درهم شکسته و فاقد نفس را بیشتر ضعیف می نماید. “بر بستر این چنین شرایط از پیش فاجعه آمیز، این دو انفجار خطر تقویت بحران های اجتماعی و سیاسی را سبب می گردد. برخی از اعضاء بلوک جنبلاط ، حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان – اپوزیسیون سوسیال دموکراتیک – دولت را به ویرانی بیروت متهم نمودند. امروز بنا به گزارش روزنامه فرانسه زبان له اورینت له جو ، مروان حماده، نماینده مجلس بطور رسمی استعفا داد و گفت که او “به نهادهای لبنان، بخصوص به مجلس، دیگر هیچ اعتمادی ندارد”. اندکی پیش یکی از دوستان او، هادی ابوالحسن “به یک رژیم سیاسی فاسد که فقط مصیبت و فاجعه به بار می آورد” حمله کرد و توضیح داد که او “به کمیسیون های داخلی تحقیق و بررسی متشکل از مقامات احمق و جنایتکار هیچ اعتمادی ندارد”، یعنی به همان مقاماتی که به انبار کردن محصولاتی به خطرناکی نیترات آمونیوم در یک بندر شهری صحه گذاشته بودند. در سطح رسانه های اجتماعی، اتهامات مفروضی نیز به اسرائیل یا به حزب الله زده شد که به نظر میرسد هیچ مدرکی آنرا “تأیید نمی کند”.  این بحران سیاسی، همچنین بحران الگوی دموکراسی فرقه ای – سهمیه ای و جامعه لبنان است که به دنبال توافق طائف در سال ۱۹۸۹ متولد شد تا به جنگ پایان دهد.   

در ضدیت با پیشینه این بحران است که بسیج های عمومی اعتراضی از ۲۰۱۹ صورت گرفته و فساد و سیستم حامی پروری را مورد توجه قرار میدهد. در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹ و به دنبال اعلام یک مالیات جدید از سوی دولت، یک جنبش اعتراضی، مشخصا با پیام رسانی فوری از طریق برنامه های کاربردی، و بر بستر یک بحران عمیق اقتصادی آغاز گردید که به استعفای نخست وزیر لبنان سعد حریری منجر شد. این جنبش نه تنها سیاست های نئولیبرالی و فساد دولت  را زیر سئوال برد، بلکه کل سیستم دموکراسی فرقه ای – سهمیه ای و بورژوایی لبنان را به چالش کشید.

در نوامبر سال گذشته جوزف ضاهر، سوریه ای – سوئیسی، فعال ضد سرمایه داری و پژوهشگر ویژه خاورمیانه و آفریقای شمالی ، به ویژگی استثنایی این جنبش و پتانسیل های آن اشاره داشت : “وسعت و عمیق اعتراضات عمومی کنونی بسیار بیشتر از اعتراضات پیشین است. اعتراضات نه تنها در پایتخت، بیروت، بلکه در سرتاسر کشور مشتعل شد، از جمله در طرابلس، نبتیه، طائر، بعلبک، زوک، صیدا و دیگر شهرها. در روز شنبه ۲۰ اکتبر، تقریبا یک و نیم میلیون نفر در بیروت گرد هم آمدند و بیش از دو میلیون نفر در سرتاسر کشور – یعنی در کشوری که شش میلیون نفر جمعیت دارد – دست به تظاهرات زدند….ترکیب اجتماعی این جنبش آن را از جنبش های اعتراضی پیشین متمایز می کند. این جنبش نسبت به تظاهرات های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ که طبقه متوسط نقش مهمی در آن ایفا می کرد، بیشتر در طبقه کارگر و زحمتکش ریشه داشت…. تظاهر کنندگان در خیابان های سرتاسر لبنان بسیج شدند تا مبانی سیستم اقتصادی و سیاسی را محکوم کنند. به نظر آنها کل احزاب مذهبی طبقه حاکم، مسئول وخیم شدن وضعیت اجتماعی اقتصادی آنها می باشند.”

همه احزاب فرقه ای- مذهبی سیاسی ، از جمله حزب الله مورد هدف قرار گرفتند. جوزف ضاهر گفت “دموکراسی فرقه ای – سهمیه ای باید به مثابه ابزار بورژوازی لبنان جهت دخالت ایدئولوژیک در مبارزه طبقاتی، حهت تقویت کنترل خود بر طبقات مردمی و حفظ آنها در یک وضعیت فرودست نسبت به رهبران فرقه ای خود، درک شود. دموکراسی فرقه ای – سهمیه ای یک مؤلفه و عنصر فعال اشکال کنونی قدرت دولتی و طبقاتی است. از همین منظر دموکراسی فرقه ای – سهمیه ای باید به مثابه محصول دوران مدرن تلقی شود و نه به عنوان سنتی از عهد کهن. در گذشته نخبگان حاکم بر لبنان قادر بودند جنبش های اعتراضی مردمی را با استفاده از انشقاق فرقه ای، پایان بخشیده یا آنها را در هم بشکنند….بنابراین خصیصه غیر فرقه ای جنبش از این منظر اهمیت بسیاری دارد.”

در ماه آوریل علیرغم اقدامات مهارکننده، تظاهرکنندگان بار دیگر به خیابان ها آمدند. کوکتل مولوتف به دست برای به آتش کشیدن بانک ها به هنگام “شورش های گرسنگان”. بنابراین فاجعه چهارم آگوست ۲۰۲۰ بطور وحشتناکی دردناک خواهد بود و به یک ساختمان از پیش در هم شکسته ضربه زده است. از همین منظر است که به نظر می رسد امکان یک تجدید حیات بسیج همگانی اعتراضی، در مرکز چشم انداز ضدیت با دولت و بحران وجود دارد.  درحالیکه پاندامی، نابرابری و تهیدستی را برجسته کرده است، در مواجهه با بحران و رکود اقتصادی، و در مواجهه با فساد، تنها پاسخ در لبنان، با ادامه بسیج همگانی اعتراضی سال ۲۰۱۹ و از پائین سر برخواهد آورد.

منبع : Left Voice

ششم آگوست ۲۰۲۰   

  • آمار کشته شدگان، مفقودی و زخمی شدگان انفجار در بیروت مربوط به روز یکشنبه ۱۹ مرداد است

https://akhbar-rooz.com/?p=42818 لينک کوتاه

0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها

خبر اول سايت

آخرين مطالب سايت

مطالب پربيننده روز


0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x