مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، با سفر به نیویورک رسما شکایت کشورش مبنی بر «تخلف» ایران از توافق هسته‌ای (برجام) را به ریاست دوره‌ای شورای امنیت که بر عهده اندونزیست تسلیم کرده است.
به گزارش بی بی سی کلی کرافت، نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد روز پنجشنبه (۲۰ اوت) گفت با ارائه سند مذکور مکانیسم موسوم به ماشه برای بازگرداندن همه تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای سازمان ملل متحد علیه ایران رسما فعال شده است.
به این ترتیب، شورای امنیت ۳۰ روز وقت خواهد داشت قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم‌های هسته ای تصویب کند، در غیر این صورت، تحریم‌ها خود به خود بازخواهد گشت.
بریتانیا، فرانسه و آلمان در واکنش به این اقدام آمریکا اعلام کردند نمی توانند از اقدام آمریکا حمایت کنند چون با تلاش ها برای حفظ توافق هسته ای ایران، برجام، ناسازگار است.
این سه کشور اروپایی گفتند آمریکا از حق قانونی برای فعال کردن این مکانیسم برخوردار نیست چون از توافق خارج شده است.
آنها در بیانیه مشترکی نوشتند: “برای حفظ آن توافق، ما ایران را ترغیب می کنیم کلیه تدابیر ناسازگار با تعهدات هسته ای را کنار بگذارد و بدون تاخیر تعهداتش را به طور کامل اجرا کند.”
پومپئو متحدان اروپایی آمریکا را به “جانبداری از آیت الله ها” متهم کرد.
پومپئو گفت: “هیچ کشوری به جز ایالات متحده جرات و باور لازم را برای طرح یک قطعنامه نداشت. آنها در عوض تصمیم گرفتند از آیت الله ها جانبداری کنند.”
در پی خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ ایران چند تعهد از جمله در زمینه حجم اورانیوم غنی شده را زیر پا گذاشته است.
پومپئو ساعتی بعد گفت تمدید نکردن تحریم تسلیحاتی علیه ایران “اشتباه خیلی بزرگی” خواهد بود و افزود که آمریکا هرگز اجازه نخواهد داد ایران آزادانه اقدام به خرید و فروش سلاح های متعارف مثل تانک کند.
آمریکا هفته پیش در تصویب پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران ناکام ماند.
تحریم تسلیحاتی ایران قرار است براساس قطعنامه ۲۲۳۱ که در تایید برجام تصویب شد در ماه اکتبر منقضی شود.
همزمان خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلمات ها گزارش می دهد روسیه خواستار جلسه ای در روز جمعه در این باره شده است.
نماینده روسیه پیشتر قصد آمریکا برای فعال کردن این سازوکار را رد کرد و گفت فقط کشورهایی می توانند چنین کنند که همچنان بخشی از توافق سال ۲۰۱۵ باشند.
واسیلی نبنزیا سفیر روسیه در سازمان ملل گفت: “ما این را به عنوان مکانیسم ماشه قبول نمی کنیم. او (پومپئو) مکانیسم ماشه را فعال نمی کند. این مکانیسم را فقط کشورهای مشارکت کننده در برجام می توانند فعال کنند، اما آمریکا دیگر جزو برجام نیست.”
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، اقدام آمریکا را ستایش کرده و از جهان خواسته در این زمینه از آمریکا حمایت کنند. اسرائیل از ابتدا با توافق هسته ای ایران مخالف بود.
نتانیاهو گفت: “کشورهایی که احساس مسئولیت می کنند باید از تلاش آمریکا در زمینه یافتن یک راه حل واقعی حمایت کنند، راه حلی که مانع ساختن سلاح های اتمی توسط ایران خواهد شد.”
ایران تلاش برای ساخت بمب اتمی را رد می کند.
در آستانه اقدام آمریکا، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، با ارسال نامه‌ای به دیان دجانی نماینده دائم اندونزی در سازمان ملل متحد که رئیس دوره ای شورای امنیت است «اقدام غیرقانونی ایالات متحده برای سو استفاده از ساز و کارهای مندرج در توافق هسته‌ای برای احیای تحریم ها» را رد کرد.
به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا)، آقای ظریف در نامه خود گفته جمهوری اسلامی بر این عقیده است که «ایالات متحده از هیچ حقی برای اعمال دوباره بندهای قطعنامه‌های لغو شده برخوردار نیست.»
در ادامه این نامه آمده است: «مقام‌های آمریکایی در موارد متعددی به پایان مشارکت این کشور در برجام اشاره کردند که از جمله آن رئیس جمهوری ایالات متحده در فرمان اجرایی خود بارها به تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای ایران اشاره کرده است که این کشور در هشت مه ۲۰۱۸ مشارکت ایالات متحده در برجام را متوقف کرده است.»
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، روز چهارشنبه گفت مکانیسم ماشه را فعال خواهد کرد.
چین و روسیه در کنار ایران می گویند آمریکا به خاطر آن که برجام را ترک کرده است اجازه استناد به آن برای توسل به مکانیسم ماشه را ندارد اما آمریکا این استدلال را رد می کند.
دیپلمات ها در سازمان ملل متحد گفته اند که با توجه به خروج آمریکا از برجام بازگرداندن تحریم ها براساس مکانیسم ماشه دشوار و پرهرج و مرج خواهد بود چون روسیه، چین و سایر کشورها قانونی بودن اقدام آمریکا را زیر سوال می برند.
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی دولت ترامپ، اخیرا در مصاحبه ای با بی بی سی فارسی گفت که براساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اگر کشوری بخواهد مکانیز ماشه را فعال کند باید “درحال حاضر” عضو شرکت کننده در برجام باشد. آن قطعنامه در سال ۲۰۱۵ برای تایید برجام تصویب شد.
اتحادیه اروپا هم گفته است که آمریکا را فاقد حق فعال کردن مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم های بین المللی علیه ایران می داند. یکی از سخنگویان جوسپ بورل، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز ۱۶ اوت گفت “آمریکا به خاطر خروج از توافق هسته ای از چنین حقی برخوردار نیست.”
اما آمریکا به عنوان یکی از کشورهایی که قطعنامه ۲۲۳۱ را تایید کرده اند می گوید حق استفاده از مکانیزم ماشه را دارد.
وزارت خارجه آمریکا در بیانیه روز چهارشنبه خود نوشت گام تازه در پی “ناکامی غیرقابل توجیه” هفته پیش در تمدید تحریم های ایران “بزرگترین دولت حامی تروریسم و یهودستیز” صورت می گیرد.
آمریکا در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و تحریم‌های شدید و وسیعی را در راستای سیاست “فشار حداکثری” به اجرا گذاشت.
ایران یک سال بعد از خروج آمریکا، تعهدهای برجامی خود را در پنج مرحله کنار گذاشت و فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر گرفت.
آمریکا بیش از یک سال است در صدد تمدید این تحریم هاست و می‌گوید لغو تحریم تسلیحاتی ایران باعث افزایش درگیری در خاورمیانه می‌شود.
