از فرانسه به فارسی
پیش از متن:
رُنِه گُسنی (۱۹۷۷-۱۹۲۶) ویراستار، نویسنده ،طنز پرداز و سناریست مجلّه ی داستانهای کارتونی (Bande Dessinee) بود . وی برای شخصیّت های متفاوتی در مجلّات کارتون ،سناریو و دیالُگ نوشته، امّا یکی از اصلی ترین آثار وی داستانهایی است از زبان کودکی که نامش هست Le Petit Nicola . شاید معادل (نیکلا جیقیل یا نیکلا فسقلی )که من هنوز همان عنوان اصلی را – پُتی نیکلا – بهتر دوست می دارم، صرف نظر از اینکه در مجموع فقط اسمی است برای کسی و نیازی هم به ترجمه ندارد -معمولن- برای من صمیمی تر و دلپذیر تر است. همکار وی در این مجموعه داستانها نقاّش و طرّاح طنز پرداز فرانسوی ژان ژاک سآمپه (1932- عمرش دراز باد)میباشد که بدون اغراق یکی از قهّار ترین طراحان چندین دهه ی گذشته ی فرانسه است و در این زمینه آثار بسیاری دارد که یکی از بهترین هایش Un Peu De Paris et D’ailleurs چاپ سال ۲۰۱۱ انتشارات Martine Gossieaux میباشد. در این داستانها همه وقایع آنگونه که پُتی نیکلا می بیند و درک میکند گزارش میشود. پُتی نیکلا و هم سن و سالهایش بیانگر برداشتهای کودکان هستند از رفتار و کردار بزرگسالان و زبان ِروایت نیز زبان و اصطلاحات رایج بین آنان است. تمام زیبایی این مجموعه در ترسیم و جان بخشیدن به زندگی طبقه ی متوّسط روزگاری است که این قصّه ها نوشته شده. خواسته ها و دل بستگیهای مردمی از آن قبیل ،امکانات موجود، کژی ها وکاستی ها، و نکات ِ مفید و مثبت ِ زمان این قصّه ها بیشتر بازگو کننده ی دلمشغولی ها و درگیرهای زندگی بطور عام است و پاکی و سادگی کودکانه نیز دستخوش گرفتاریها و قید و بند های اغلب نا لازم ِ بزرگسالان قرار میگیرد.
******************************************************************
ساعت ِ جغرافی خانوم معّلم منو صدا کرد پای تخته و پرسید ، مرکز Pas -de-Calais (پاد کَلِه) کجاس. من که بَلَد نبودم، Geoffroy که همون ردیف اوّل نشسته بود یواشکی ندا داد ” Marseille” منم گفت مارسِی، ولی اینکه جوابِ دُرُسی نبود، پس خانوم معلم یه صفر برام گُذاش.
وقتی از مدرسه اومدیم بیرون من کیف ِ ژُفروا رُ گرفتم و نیگرِش داشتم ، رفیقامون دورمون جمع شدَن. من به ژُفروا گفتم ” واسه چی اَلَکی ندا دادی؟ ” ژُفروا گُف واسه اینکه بخندیم، اخه وختی خانوم معلم بِهِت صفر داد قیافَت خیلی خنده دار بود” .Alceste گفت ” کار خوبی نیست ها که وختِ نداد دادن به رفیقت مسخره بازی دَر آری، دُرُس به همون بدیه که خوراکی ِ رفیقِتُو کِش بری” ” نه اصن خوب نیس !” اینو Joachim گُف. ” ژُفروا داد زد ولم کنین ، اوَلَن هَمَتون خِنگین، بعدشم بابای من تنهایی از بابا هایِ همه ی شما پولدار تره ، خلاصه ش من ازتون نمیترسم و شوخی ام ندارم” اینو گفت و رَف.
ما م اصن خوشمون نیومد . من پرسیدم ” باهاش چیکار کنیم؟” Maixent گفت ” راسته ها، این یکی دیگه داره اعصاب میزنه!” ” ژواکیم گُف دُرُسّه یه دَفَه م تیله های منو برده” Eudes گُف چطوره فردا زنگ تفریح بریزیم سرش و دماغشو مشت بارون کنیم؟” من گفتم ” نه واسه اینکه اونوَخ Boullion مارو تنبیه میکنه” Rufus گفت ” من یه فکری دارم ، چطوره بذاریمش تو قرنظینه؟” . این یه فکر خوبی بود نمیدونم شما میدونین قرنطینه ینی چی، بعله قرنطینه واسه اینکه به رفیقتون بفهمونین ازش دلخورین و دیگه باهاش حرف نزنین . دیگه نه باهاش حرف میزنیم نه باهاش بازی میکنیم ، انگار که اصن اون اونجا نیس ، واین واسه ژُفروا بهترین چیزه و واسش یه درسه، دَسِه آخری دُرُس میگم نه. همگی با این حرف موافق بودیم ، بخصوص Clotaire . آخه اگه قرار باشه رفیقا ندایِ عوضی بِدَن اونَو خ دیگه غیر درس خوندن و یاد گرفتن چاره ی دیگه یی باقی نمیمونه.
اونروز صُب من واسه اینکه با ژُفروا حرف نَزَنَم، بطور عجیبی بی صبرانه خودمو رسوندم مدرسه . همه ی رفقا جمع بودیم و منتظر که اون بیاد، و دیدیم که ژُفروا داره میاد و یه بسته م زیر بَغَلِشه. ” گفتم ، ژُفروا رفقا تو رو گذاشتن تو قرنطینه” کلُتِر گف ” فک کردم قرار بود کسی با اون حرف نَزَنه” من گفتم ” لازم بود که من با اون حرف بزنم بِهِش بگم که دیگه کسی باهاش حرف نمیزنه” . بعدشم روفو گفت ” زنگ ِ تفریح م نیمزاریم با ما بازی کُنَی” ژُفروا گفت ” باشه ، چه بهتر من خودم تنهایی با چیزی که تو پاکت با خودم آوردم سرگرم میشم ” آلسِست گفت ” اون چیه؟ ” گفتم ” آلسِست دیگه کسی با اون حرف نمیزنه !” اُد گُف ” بَ ع لِه اولین کسی که با اون حرف بزنه من با مشت میزنم تو دماغِش!” کلُتِر گفت ” بَ ع ل—–ه ”
سرِ کلاس اینطوری شروع شد و خیلی م با حال بود . ژُفروا خواس مداد تراشِ اُدُ که شکل ِ یه هواپیما ی کوچیکه قرض کُنه اونَم بدون اینکه اصن به ژُفروا محل بزاره شروع کرد با مداد تراش بازی کردن و صدای (رررررررر) در آوردن و آوردِش پایین گذاش رو میز. هرچند که خانوم معلم اُد رُ بخاطر این کار جریمه کرد که صد دفه بنویسه ” من نباس با مداد تراشم تو کلاس ِ حساب بازی کنم واسه اینکه باعث میشه من از درس عقب بمونم و حواس رفیقامم پرت کنم و اونام بخاطر بازیگوشی تنبیه بشن” ولی ما از کاری که با ژُفروا کرد خیلی خوشمون اومد .
بعدش زنگ تفریح به صدا در اومد و ما رفتیم پایین تو حیاط و همگی داد میزدیم ” بازی یا لا ، یا لا ” و همگی نیگا میکردیم که ژُفروا تنهایی داره قوقو میکنه . ژُفروا که تنها با پاکَتِش اومده بود پایین اونوُ وا کرد و از توش یه ماشین آتیش نشانی قرمزُ که یه نردِبون داشت و یه زنگوله در آورد. ما همگی با خوشحالی داد و فریاد و بدو بدو میکردیم ، واسه اینکه رفقای خوب همیشه باهم حال میکنن . یه مرتبه ، آلسِست رفت که ماشین ژُفروا رو نیگا کنه . ” روفو گُف ” اُ آلسِست داری چیکار میکنی تو؟” آلسِست گُف ” خُب دارم ماشین ژُفروا رو نیگا میکنم” روفو گفت ” لازم نیس ماشین ِ ژُفروا رو نیگا کنی، کسی ژُفروا رو نمیشناسه ! ” آلسِست گُف ” احمق من با ا ون حرف نمیزنم دارم ماشینشو نیگا میکنم تازه واسه نیگا کردن ماشین مگه باس از تو اجازه بگیرم ،نه؟ ” ” روفو گفت اگه اونجا وایسی تو رَم قرنطینه میکنیم !”
” آلسِست داد زد” توخیال میکنی کی هستی ، نه تو خیال میکنی کی هستی ؟ ” روفو گفت ” بچّه ها آلسِستم قرنطینه شد” . این منو ناراحت کرد واسه اینکه آلسِست رفیقَمِه و اگه نتونَم باهاش حرف بزنم که خوب نیس. آلسِست در حالیکه یکی از سه تا نون کره یی رو که واسه زنگ اوّل آورده بود داش میخورد همینطور ماشین ژفروا را نیگا میکرد. کلُتِر رَف پیش آلسِست و از ش پرسید ” این نردبون تکونم میخوره ؟ ” رفو داد کشید ” کلُتِرِ م قرنطینه “. کلُتِر گُف ” تو یه خورده خُل نیستی؟ ” . اُد گُف ” بَع لِه روفو ،اگه من و کلُتِر دلمون بخواد ماشین ِ ژُفروا رو نیگا کنیم تو نمیتونی چیزی بگی ” . روفو گُف ” خیله خُب خیله خُب ، همه ی اونایی که میرن اونطرف قرنطینه میشن. دُرُسّه رفقا؟ ”
رفقا عبارت بود از من و ژواکیم و مگزان . ما گفتیم حق با روفو س و اونای دیگه رفیق ما نیستَن و شروع کردیم به بازی دزد و ژاندارم ، ولی این بازی سه نفری حال نمیده. چرا ما سه نفر بودیم واسه اینکه مگزان رف قاطی ِ اونا ی دیگه که ببینه ژفروا با ماشینش چطوری بازی میکنه. جالب این بود که چراغای ماشینه عین چراغای ماشین بابا روشن میشد و زنگوله رَم تا دَس میزدی دینگ دینگ میکرد. روفو دادزد هی نیکلا برگرد بیا اینجا با هم بازی کنیم وگرنه تو اَم قرنطینه میشی… اُ اینجارُو جالِبهِ این ماشینه تند میره ها! ” و روفو سَرَک کشید تا ماشین ُ تو حال دور زدن ببینه. تنها کسی که قرنطینه نشده بود ژواکیم بود. اون تنها تو حیاط مدرسه میدوید وداد میزد ” بچه ها منو بگیرین، منو بگیرین ! ” که اونم بالاخره از بازی دزد و ژاندارم به تنهایی خسته شد و اومد قاطیِ ما . همه مون دور ِ ماشین ژُفروا جمع شده بودیم، من با خودم میگفتم ما یه کمی در مورد ژُفروا بد جنسی کردیم هرچی نباشه اون رفیقِمونه . ” من گفتم ، ژُفروا من تو رو می بخشم . تو دیگه قرنطینه نیستی . تو می تونی با ما بازی کنی … من میرم اونجا وایمیسَم اونَخ تو ماشینو ُ بفرِس طرفِ من …” آلسِست گُف ” منم کاری میکنم که ینی آتیش سوزی شده…” روفو گُف ” منَم نردِبونوُ میبرم بالا… ” اُد بلند گفت ” یا لا یا لا الان زنگ تفریح تموم میشه…”
آخرش چی، نشد که با ماشین ژُفروا بازی کنیم و این همه رَ قَم عادلانه نیس. ژُفروا همه ی ما روُ قرنطینه کرد.
***
مرجع:Histoires inedites du Petit Nicola -IMVA edition V1 2004صص۱۶۰-۱۵۶
دهم اوت کُرُنایی 2020-مریلند.
