از فرانسه به فارسی
پیش از متن:
رُنِه گُسنی (۱۹۷۷-۱۹۲۶) ویراستار، نویسنده ،طنز پرداز و سناریست مجلّه ی داستانهای کارتونی (Bande Dessinee) بود . وی برای شخصیّت های متفاوتی در مجلّات کارتون ،سناریو و دیالُگ نوشته، امّا یکی از اصلی ترین آثار وی داستانهایی است از زبان کودکی که نامش هست Le Petit Nicola . شاید معادل (نیکلا جیقیل یا نیکلا فسقلی )که من هنوز همان عنوان اصلی را – پُتی نیکلا – بهتر دوست می دارم، صرف نظر از اینکه در مجموع فقط اسمی است برای کسی و نیازی هم به ترجمه ندارد -معمولن- برای من صمیمی تر و دلپذیر تر است. همکار وی در این مجموعه داستانها نقاّش و طرّاح طنز پرداز فرانسوی ژان ژاک سآمپه (۱۹۳۲- عمرش دراز باد)میباشد که بدون اغراق یکی از قهّار ترین طراحان چندین دهه ی گذشته ی فرانسه است و در این زمینه آثار بسیاری دارد که یکی از بهترین هایش Un Peu De Paris et D’ailleurs چاپ سال ۲۰۱۱ انتشارات Martine Gossieaux میباشد. در این داستانها همه وقایع آنگونه که پُتی نیکلا می بیند و درک میکند گزارش میشود. پُتی نیکلا و هم سن و سالهایش بیانگر برداشتهای کودکان هستند از رفتار و کردار بزرگسالان و زبان ِروایت نیز زبان و اصطلاحات رایج بین آنان است. تمام زیبایی این مجموعه در ترسیم و جان بخشیدن به زندگی طبقه ی متوّسط روزگاری است که این قصّه ها نوشته شده. خواسته ها و دل بستگیهای مردمی از آن قبیل ،امکانات موجود، کژی ها وکاستی ها، و نکات ِ مفید و مثبت ِ زمان این قصّه ها بیشتر بازگو کننده ی دلمشغولی ها و درگیرهای زندگی بطور عام است و پاکی و سادگی کودکانه نیز دستخوش گرفتاریها و قید و بند های اغلب نا لازم ِ بزرگسالان قرار میگیرد.
***
من امروز باید با مادرم میرفتم یه چَن روزی روُ خونه ی مادرِ بزرگم، مادرِ مادرم، بگذرونیم. من یه جورایی خوشحال بودم، آخه مادر بزرگَموُ خیلی دوس دارم و بعدشم همیشه اِنقَد بِهِم کیک و آب نبات میده که مریض میشم. با حالِه ها!
بابام نمیتونس باهامون بیاد آخه خیلی کار داره. ولی من خودم فِک می کنم اومدن پیش مادر بزرگ واسه اون خیلی ام اهمیت نداره. اینِم بگم که مادر بزرگم خیلی به بابام سرکوفت میزنه و میگه که اون با شخصیت نیس و مادرِ من باهاش خیلی صبوره. بابام دوس نداره کسی از این حرفا بهش بزنه. بابام ماروُ آورد ایستگاه قطار که سوار سریع السیر بشیم که باید ماروُ تا خونه مادر بزرگ ببره. خونه ی مادر بزرگ خیلی دوره. با قطار چندین و چن ساعت وَخ لازمه ، واسه همینه که مامان همیشه تخم مرغ پخته و مُوز واسه تو راه با خودش میآره. یه دَفِه ما پنیر Camembert آوره بودیم که باعث درد سر ما و مردم داخلِ کوپه شد که میگفتن چیز ِ خوبی نیس. با همه ی اینا پنیر Camembert چیزه خوبیه ها.
داخل ِماشین بابا م خیلی سفارشا به ما میکرد، می گفت حواسمون به بیلیطامون باشه گم نکنیم ، مواظِب چَمِدونا مون باشیم و اینکه من با مادرم و مادر بزرگم مهربون باشم. تو ایستگاه بابام دو تا چمدونوُ ورداشت و مام دنبالش. جلو ورودی سکوّ ها پدرم از مادرم خاس بیلیطا روُ در بیاره ، ولی مادرم گُف که پیش اون نیس. ” بابام گُف حالا ببین ها ، همیشه همینطوره، باور نکردنیه” من یاد بابام آوردم که بیلیطا پیش اون بود . بابام نگاهی به من کرد و یادش اومد که ،واسه اینکه مادرم بیلیطا روُ گُم نکنه بابام خودش اوناروُ نیگَر داشته بود.
اوونوَخ شروع کرد تو کیفشوُ و تو جیباش دنبال بیلیطا گَشتَن ولی نتونِس پیداشون کُنه.
بابام گفت، همینجا با چمدونا منتظرم باشین من بِرَم تو ماشینو بِگَردَم بیلیطا حتمن اونجان. بعدشم گذاش رفت و من و مامان منتظرش موندیم ولی بابام بر نمی گَشت. مامان شروع کرد یه کم نگران شدن آخه وقت حرکت قطار سریع السیر نزدیک بود و این تنها قطاری بود که اونروز تا خونه ی مادر بزرگ میرفت. مادرم به من گفت برو دنبال بابات پیداش کن بگو عجله کُنه و مخصوصن حواسِت باشه تو جماعت گُم نَشی . مامان موند و چمدونا و تخم مرغای پخته و مُوز ها مَنَم بدو بدو رفتم دنبال ِ بابا بگردم. من تو جماعت گم نشدم ولی جلو مغازه یی که مجلات مصّور میفروخت یه خورده معطل کردم . یِه عالَمه مجله اونجا بود . من جلد ِ همشونو نیگا میکردم ،میخاستم ببینم اگه پول داشتم کدومشونو میخریدم و اگه خانومِه عصبانی نشده بود از اینکه من هی دارم مجلّه هارو ور میدارم و ورق میزنم باَزم می موندَم.
را اُفتادَم ولی جلو مجلّه فروشی خیلی وَخ گذَرونده بودم واسه اینکه وَختی رسیدم دَم ماشین بابا اونجا نبود. من همه جا رُو نیگا میکردم که یه پاسبان پلیس اومد و از من پرسید چیزی گُم کردم. مَنَم بِهِش گفتم دنبال ِ بابام میگردم، پاسبانه به من گفت ، باید همون آقایی باشه که با عصبانیت داشت داخلِ ماشین همه چی رو میریخت بِهَم و یِه دَفِه ِیی داد زد ، اِهِه بیلیطا که تو دستِ خودمه !. به آقای پاسبان گفتم که ، خودشه ، بابام بوده و پاسبان به من گفت که بابام بِدو رفته بطرف ِ ایستگاه. مَنَم برگشتم همونجا که مامانو گذاشته بودم، و دیدم بابام و چمِدونا اونجان . بابام داد زد ما میگفتیم هیچ معلوم هس تو کُجا رفتی!؟ مادرت رفته دنبال تو بِگَردِه!. حالا ما منتطرِ مامانیم که بر نمیگرده و مَنَم جرئت نمیکنم به بابام بِگَم که بریم طرف مغازه ی مجلّه فروشی ، بِهِش گفتم من اینجا پیش ِ چمدونا میمونم که اون بره دنبال ِ مامان بگرده . ولی بابام موافق نبود. گفت این گیج زدن ممکنه خیلی طول بکشه و چون سر به هواییم امکانش هس که کلَّن همدیگه روُ گم کنیم. دیدم بابا اَصَن خوشحال نیس چیزی نگفتم. یه مرتبه دیدم مامان داره میاد طرف ِ ما، بابام چمدونارو ور داشت و گفت نیکُلا بیا . یه مرتبه شنیدیم یه صدایی گفت، ناراحت نشی یه وَخ؟ جلو چِش مردم چمِدونِشونو میدزدَن؟ بابام برگشت نیگا کرد دید یه مرد گُنده هیکل ِ سیبیل کُلُفت با چشای از حدقه در اومده داره نیگاش میکنه . بابا نیگا کرد دید اشتباهی یکی از چمدونای اون آقا گُندِهه رو ورداشته. ” منو ببخشین آقا ،بابام اینو گفت و چمدونو گذاش زمین، اشتباه شده” اونوخ یه لبخندی زد. ولی آقا گُندِهه لبخند نزد و گفت آره ، همه همینو میگن.
بابام گفت، نکنه خیال کردی من میخاستم چمدونِ کِثافَت ِ تو رو بِدُزدَم؟
آقاهه گفت ، چمدون کِثافَت ِ من ، دوس داری بزنمش تو کلَّه ت .
بابام گفت ،بله؟ بله؟ بله؟
مامان رسید و گفت اصن وختِ حرف زدن با رفقا نیس و الآنه که قطار را بیفته. آقا گندهه چمدونشو ورداشت و در حالیکه زیر سیبیلای کُلُفتش یه عالَمِه چیزایی میگفت از بغلِ بابام رد شد و رفت . وختی بابام بیلیطارو نشون داد و ما رفتیم رو سکّوی ی حرکت قطار مادرم متوجه شد که بجای دوتا چمدون ما یه چمدون داریم. به بابام گفتم من میرم دنبالِش وختی داشتی با اون آقا گُندِهه حرف میزدی اونجا جا گذاشتیش. من بِدو رفتم اونجا ولی چمدونی پیدا نکردم. چه بد، چمدونی بود که تخم مرغای پخته و مُوز ها توش بودن.من داشتم همه جا دنبال چمدون میگشتم که بابام اومد دنبالم دستَموُ گرفت ولی اصن سر حال نبود .گفت ، دیگه حق نداری همینطوری بذاری بری، چمدون به دَرَک قطاروُ از دست میدی. ما بر گشتیم به سکوی حرکت قطار و مامورِ اونجا بیلیطامونو خاس بابام بیلط ِ منوُ نشون داد و خاستیم رد شیم که ماموره دسِّشوُ گذاش رو سینه ی بابام و گفت بلیط شما !؟
بابام توضیح داد که من بلیط ورود به سکّو داشتم و دادم به شما و شمام نیگَر داشتیش پیش ِخودت.
-ماموره گفت ، ما همیشه بیلیطای ورود به سکّو رو نیگر میداریم ، جزء مقرراته، غیر از اون من اصن یادم نمیاد بیلیط شما رو نیگر داشته باشم و بدون بیلیط نمیتونین برین تو ، اینَم جزء مقرراته.
من به بابام گفتم اگه پول بده من بِرَم براش بلیط بِخَرَم بابام گفت تو برو تو اونجا پیش مادرت وایسا و جُم نخورو منتظر باش. هیچَم شوخی نداشت.
من و مادرم نزدیک قطار منتظر موندیم. ” پس اون چیکار میکنه؟ نه پس داره چیکار میکنه” مادرم گفت. بالاخره بابام نَفَس بریده رسیده و گفت ” سفر کردن شمام خودش یه مُکافاتیه ها، اگه من نبودم چیکار میکردین؟!”.
ما سوار ِ قطار شدیم که پر بود از جماعت ، بابامَم با ما اومد تو که جامونو پیدا کنه و تنها چمدونی رو که باقی مونده بود بذاره سر جاش ، همون چمدونی که تخم مرغا و موزا توش نبود . من جلو تر از بابام می دوییدم و تو کوپه ها رو نیگا میکردم. بالاخره یکی رو پیدا کردم وبه بابام گفتم ” اینجا، دوتا جا هَس!”. بابام دودل بود چونکه اون آقا گندِهه ی سیبیل کُلُفت اون تو بود. ولی با همه ی اینا بابام رفت تو کوپه و که مَثَلَن داره چمدون مارو میذاره تو توری ِ مخصوص، مَنَم به مادرم گفتم چی باید بخوریم چون تخم مرغ و موُز که دیگه نداریم و گُمِشون کردیم. مادرم گفت حق با منه و پیاده شد که همونجا از تو ایسگا ساندویچ بخره .
در حالیکه بابام مشغول مرتب کردن وسایلی بود که از چمدون ریخته بود بیرون روی آقا گندهه ، آخه در چمدون وا شده بود، من تو راهرو منتظرِ مامان وایساده بودم از خودم پرسیدم یَنی بفکر مامان میرسه که واسه من ساندویچ سُسیس بخره ، آخه من اینو بیشتر از ساندویچ ژامبُن دوس دارم، بخاطر اون پوست ِ نازُکِش با حال تَرِه.
با خودم گفتم احتمالِش هَس که مادرم به فکرش نرسه ، واسه همین از قطار پیاده شدم و مامانمو جلو یکی از اون دکّه هایی که چیزای خوردنی و نوشیدنی میفروشِه پیدا کردم . چه خوب شد که پیاده شدم چونکه مامانم ابدا ساندویچ سُسیس نخریده بود، ساندویچِ ژامبُن و پنیر خریده بود. بِهِش گفتم عوضِش کنه و مادرم از فروشنده پرسید آیا ممکِنه ؟ولی فروشندهه آدم ِ خیلی خوبی نبود. گفتِش اوّلَن که نمی تونه اسکِناسِ ده هزار فرانکی * رو که مادرم واسه قیمت ساندویچ بهش داده خورد کنه و بعدشم دیگه دیر شده. مادرم بِهِش گفت اون وظیفَشه که در خدمت مشتری باشه و پولِشونَم خورد کنه ، اونوَخ بود که قطار راه افتاد و رفت.
ما از رو سکّو دیدیم بابام سرِشو از پنجره ی کوپه در آورده ، ولی قطار تند تر از اون میرفت که ما بتونیم صدای بابامو بِشنُویم . بغل دست ِ بابام آقا سیبیل کُلُفت گُندِهه داشت میخندید. امّا حالا این مادر بزرگ بود که با دیدن بابام غافلگیر می شد.
———————————————-
۲۵ سپتامبر کُرُنایی ۲۰۲۰- مریلند
*برابر ِ واحد قدیمی فرانک فرانسه
از متن اصلی: Volume 2/Histoires inedites du Petit Nicolas. IMVA edition2006
