جنگ قره باغ میان ارمنستان و آذربایجان که از چند هفته پیش آغاز شده است، علیرغم چندین بار توافق طرفین برای قطع عملیات نظامی، همچنان ادامه دارد. امروز در تحولی تازه همزمان با توافق طرفین در ژنو مبنی بر پرهیز از هدف قراردادن مناطق مسکونی و افراد غیر نطامی، نخست وزیر ارمنستان با ارسال نامه به پوتین خواهان مشورتهای میان رهبران دو کشور برای تامین امنیت ارمنستان شده است.
پاشینیان در این نامه از پوتین خواسته نوع و میزان کمک روسیه به این کشور را مشخص کند.
روسیه در ارمنستان پایگاه نظامی دارد و با این کشور پیمان دفاعی بسته است.
طبق مفاد توافق نامه امنیتی بین دو کشور، روسیه متعهد شده که در صورت حمله به ارمنستان از آن حمایت کند. اما پیمان دفاعی مشترک مسکو و ایروان شامل قره باغ نیست که طبق قوانین بین المللی بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است.
روسیه همچنین در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی موظف به تامین امنیت ارمنستان است و پوتین پیش تر ضمن تاکید بر دوستی یکسان روسیه با آذربایجان و ارمنستان، گفته بود روسیه به تعهدات خود پایبند خواهد ماند.
نخستوزیر ارمنستان در نامه خود به پوتین گفته است درگیریهای قره باغ در حال رسیدن به مرزهای ارمنستان است. وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به نامه نخستوزیر ارمنستان برای کمک به تامین امنیت کشورش اعلام کرد: «ما بار دیگر بر تعهدات روسیه در رابطه با جمهوری ارمنستان تأکید می کنیم. روسیه در صورت انتقال مستقیم درگیری ها به خاک ارمنستان ، کلیه کمک های لازم را به ایروان ارائه خواهد کرد.»
توافق در ژنو: توقف هدف قراد دادن مناطق مسکونی و غیر نظامیان
گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا پس از پایان نشست شش ساعته وزرای امور خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان در ژنو، بیانیهای صادر و خبر از توافقات حاصله بین طرفین داد. بر اساس این بیانیه ایروان و باکو توافق کردند که بدون محدود نمودن خود در اجرای آتشبس یا سایر تعهدات، بلافاصله برخی اقدامات را انجام دهند، از جمله: – طرفین تعهد نمودند، مطابق با قوانین بشردوستانه بینالمللی، عمداً مناطق مسکونی و اهداف غیرنظامی را هدف قرار ندهند. – طرفین به طور فعال در مبادله اجساد و بقایای نظامیان کشته شده مشارکت کرده و تضمینهای امنیتی لازم برای تسهیل این امر را به سازمان صلیب سرخ جهانی و نماینده شخصی رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا ارائه خواهند نمود. – ظرف یک هفته، طرفین لیستی از اسرای جنگی که در حال حاضر در نزد دو طرف اسیر هستند را جهت ثبت و در نهایت برای تبادل به سازمان صلیب سرخ جهانی و نماینده شخصی رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا ارائه خواهند نمود. طرفین همچنین نظرات خود را در مورد سازوکارهای احتمالی آتشبس مطابق با بند ۲ توافق مشترک ۱۰ اکتبر که در مسکو به امضا رسیده ارائه خواهند داد.
قرار بود این مذاکرات روز پنجشنبه آغاز شود ولی به دلیل تشدید درگیریها در ناحیه ناگورنی- قرهباغ و مناطق اطراف آن که در کنترل نیروهای ارمنستان است یک روز به تاخیر افتاد.
در ارتباط با تلاش گروه مینسک برای برقراری صلح میان طرفین، رابرت سی. اوبراین، مشاور امنیت ملی آمریکا گفته است که بدون سازش از سوی دو کشور، جنگ ادامه خواهد داشت.
مشاور امنیت ملی آمریکا بر ضرورت استقرار نیروهای حافظ صلح تاکید کرده اما گفته است این نیروها نباید از اعضای گروه مینسک (روسیه، آمریکا، فرانسه اعضای اصلی آن هستند) و کشورهای همسایه ارمنستان و جمهوری آذربایجان باشند. او گفته است نیروهایی از کشورهای اسکاندیناوی باید در این عملیات حضور داشته باشند.
شکست تلاش های دیپلماتیک برای جلوگیری از تدام جنگ و گسترش آن به مرزهای همسایگان دو کشور، نگرانی در مورد احتمال دخالت ترکیه، حامی جمهوری آذربایجان و روسیه را که با ارمنستان پیمان امنیتی مشترک دارد، افزایش داده است.
«توافق در ژنو: توقف هدف قراد دادن مناطق مسکونی و غیر نظامیان»(برگرفته از متن) این نوع توافق توافقی بد است، چون ناشدنی ست. زیرا آنسوتر از جبهه های جنگ را هم می توانند عمدی و غیر عمد هدف قرار دهند. توافقی شبیه همین توافق در افغانستان انجام گرفته که بیشتر مایه ی جوک است تا امری درست و شدنی. در باب آن توافق، پیوسته تکرار می کنند که طالبان به «کاهش خشونت ها» قول داده – یعنی اگر تا به حال ۱۰۰ تا ۱۰۰ تا می کشته، حالا باید ۱۰ تا ۱۰ تا بکشد تا خشونت کاهش یابد.
پس چه باید کرد؟
جنگ باید بطور کامل و فوری متوقف شود؛ وگرنه چه عمدی و چه غیر عمد توافق نقض خواهد شد؛ یعنی حتمن نقض می شود. چنانکه طالبان بعد از توافق شوخی گونه ی «کاهش خشونت ها»، هزاران نفر را کشته، زخمی کرده و آواره ساخته، که بخش بزرگی از آن ها پیران، زنان، بچه ها و کلن مردم غیر نظامی اند.