سلول جنسی در انسان برخلاف دیگر سلولها که هر یک ۴۶ کروموزم دارد حاوی ۲۳ کروموزم است (۱). با جفت شدن یک اسپرم و یک تخمک مجموعا 46 کروموزم و تشکیل سلول تخم فرآیند تشکیل جنین انسان آغاز می شود.والد و والده هر دو در یک تساوی ژنتیکی از نقطه نظر وراثت با تسهیم هر یک ۲۳ کروموزم در تولید مثل شرکت می کنند.این تساوی تسهیم ژنتیکی توسط طبیعت دیکته شده است و خارج از کنترل دست بشر است.
بر پایه عرف اجتماعی پذیرفته شده در ایران نامگذاری فامیلی فرزندان بر پایه فامیل پدری است. در کشورهای غربی وضعیت خیلی متفاوت با ایران و چه بسا دیگر نقاط جهان نیست. فرزندان نام فامیلی را از پدر به ارث می گیرند و یک عرف دیگر پذیرفته شده در غرب در صورت ازدواج رسمی، زن نام فامیلیش به نام همسر تغییر خواهد کرد.
اینها البته عرفهایست پذیرفته شده که در دنیا برپایه توافق می تواند تغییر کند.کشفهای ژنتیکی که در مقدمه ذکر شد برابری ژنتیکی در تولید مثل را ثابت کرده است اما عرف اجتماعی ارث بری، نام فامیلی را با ترجیح نام پدر پذیرفته است.تولید مثل ژنهای ما را حفظ می کند اما عرف اجتماعی پذیرفته شده تبار اجتماعی که در نام فامیلی نمود پیدا می کند را الزاما حفظ نمی کند.
تصور کنید خانواده ای که چندین فرزند مونث دارد طبق عرف پذیرفته شده ذکر شده بعد از یک نسل نامش از لیست نامهای ثبت احوال حذف خواهد شد هرچند که فرضا طی قرنها بواسطه همان قاعده ی عرفی بقا داشته است.
اگر فمینیسم را به زبان ساده برابری حقوق زن و مرد معنی کنیم بحث اشاره شده در بالا می تواند مورد توجه قرار گیرد چرا که عرف اجتماعی پذیرفته شده در ایران و چه بسا دیگر کشورهای دنیا منجر به انقراض* نام فامیلی زنها می شود.از سوی دیگر چنانچه از بعد برابری به موضوع نگریسته شود ارث بری نام فامیلی صرفا از مادر هم خود در تناقض با اصل برابری است (پرداختن به جزییات و تدوین عرفی عادلانه برای این مقوله در موضوع این مطلب نیست و از ان گذر می شود هرچند راه برای فعالان حقوق زنها و کنشگران اجتماعی باز است).
تغییر در این عرف اجتماعی و همه پذیری آن راه درازی دارد اما این سوال قابل طرح است آیا نخبگان ایران در این زمینه پیشگام هستند؟چه تعدادی از آنها بر خلاف این عرف پذیرفته شده عمل کرده اند که نام فامیلی همسر آنها بر فرزند یا فرزندانش گذارده شود.
چندین دهه قبل و چه بسا در زمان تقریر این یادداشت همچنان این باور قدیمی در نقاطی از ایران و چه بسا دنیا رایج است که تعیین جنسیت جنین از مادر رقم می خورد در حالیکه علم ژنتیک کاملا خلاف آن را ثابت کرده است.علم ژنتیک (در مورد موضوع این مطاب) برابری ژنتیک را ثابت کرده است پس شاید زمان آن رسیده که عرف اجتماعی نیز بر پایه دستاوردهای علمی دچار تغییراتی شود و این برابری صوری را نیز شامل شود.
—————-
۱- https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%85
*نگارنده به اصالت تباری و فامیلی اعتقادی ندارد و پرداختن به این موضوع از منظر برابری و نقد عرفهای اجتماعی است که این عرفها گاها پایه و مبنای برابرانه ای ندارند.
