جنبش­ های بی ­رهبر در ایران – پیمان یاریان

چندمین روز از موج جدید اعتراض­ها در سراسر ایران می­گذرد. مردم از هر قشری، تهیدستان و  طبقه متوسط، بر کف خیابان­ها خواهان تغییر رژیم هستند و از دیگر سو ارتباط آنها با جهانیان با مسدود کردن اینترنت از جانب حاکمیت، قطع شده است. نکته ­ای که در اعتراض­ های چند سال اخیر، به ویژه از دی ۹۶ به این سو، جلب توجه می­کند این است که سبک آنها به غایت تغییر کرده است. آیا در زندان بزرگی همچون ایران صدای خورد شدن استخوان حاکمیت مطلق فقیه را داریم می­شنویم و یا ما با موجی نَو رادیکال برآمده از قشر تهدیدست رو به رو هستیم؟

ولی فقیه در روزهای اول مردم معترض را اشرار معرفی کرد. و از آن جایی که حرف ایشان (خامنه ­ای) برای دیگر سران رژیم و نیز سپاه پاسداران فصل الخطاب است، کمترین شک و شُبه­ای برای برخورد خشن و تند نسبت به معترضین را از جانب آنان در پی نداشت. از همان روز اول تعدادی از مردم که در ابتدا در اعتراض به بالا رفتن قیمت بنزین به خیابان­ها آمده بودند، کشته شدند و طبق تأیید عفو بین ­الملل تا به امروز ۱۳۸ نفر جانشان را از دست داده­ اند ولی طبق نظر کارشناسان و روزنامه­ نگاران مستقل و بنا به تجربه نوع خیزش سرکوب بی­رحمانه از جانب رژیم ایران، کشته شده­ ها تاکنون بیش از ۲۰۰ نفر هستند. از انقلاب ۵۷ تا به امروز خیزش­ های متعددی شکل گرفته و هر کدام با غضب و خشم حاکمیت سرکوب شده است. اما اگر در هر کدام از آن جنبش­ها قشر متوسط رو به بالا موج عظیمی از معترضان را تشکیل می­دادند، ولی اکنون با تغییر رویکرد نوع قهر حکومتی، تهیدستان به عنوان معترضان پیشرو سربرآورده ­اند و با خشونت تدافعی در برابر خشونت ویرانگر تمام قد ایستادگی می­کنند.

در پایداری واقعیت­های تأثیرگذار، تحصیلکرده­ ها و فعالین سیاسی-مدنی متوسل به گفتمان شده و در زلالی هر واقعیتی پای می­فشُرند. اما در ایرانِ امروز این روال بنا به دلایلی همچون فرار مغزها، نُخبه ­ها و تحصیلکرده­ ها از ایران کوچانیده شده تغییر کرده است. قشر متوسط تحصیلکرده با حضور در رسانه­ های خارج از کشور و سود بردن از فضای مجازی عدم حضور و یکسان­ سازیِ پایداریِ گفتمان و زبان و ابراز عقیده را به گونه ­ای پر کرده تا بتوانند روند اعتراض­ های مسالمت ­آمیز جامعه را پیش برده تا در برابر خشونت فرسایشی حاکمیت ایستادگی به عمل آید.  منتها اتفاقی که در آبان امسال به وقوع پیوست واقعیت ­ها را با زبانی دیگر که نشأت گرفته از همان نفس واقعی هستند را طور دیگر به همه شناساند. گفتمانی در کار نیست و مردمی قَد عَلَم کرده ­اند که بی ­تابانه سینه در برابر گلوله سپر می­کنند.

باید پذیرفت که جامعه ایران از درون و از سوی لایه­ های تهیدست بسیار تغییر کرده است. و این استحاله روندی رو به انقلابی نو را در پیش گرفته است. برخی آن را رادیکال و نشانه ­هایش را در شعارهایی برمی­شمارند که از سوی این قشر از حاشیه بر متن در حال تحمیل و تکوین است.  بی­گمان خشونت نفرت می ­آفریند، و تهیدستان در برابر خشونت رژیم فعلی ایران خشم خود را در خیزشی متفاوت و بی­ رهبر در پی گرفته ­اند. عدم رهبری خیزش­ های دو سال اخیر گوی تحلیلی درست را هم از جامعه شناسان و روزنامه ­نگاران ربوده ­اند و عدم شناخت آنان تحت عنوان تحلیلگر، بر سرعت عملگرایی تهیدستان به گونه ­ای متفاوت افزوده است. زیرا این قشر معترض که جمعیت زیادی را هم شامل می­شود احتیاج به زبان دیگری دارد تا به رابطه جدید خویش معنا بخشد.

رژیم دین­ سالار ایران شباهنگام به معیشت مردم یورش برده و رهبر توتالیتر این حاکمیت مطلق معترضان نسبت به این یورش را اشرار می­خواند. از این روی این قشر از جامعه که دغدغه ­ای به جز امنیت و داشتن حداقل­ ها را در اولویت زندگی­شان ندارند، دست از اعتراض ­های پراکنده برداشته و با همگرایی با قشر متوسط زخم دیده و شکست خورده، به یکباره شکل دیگری از خیزش را به سطح خیابان ­ها می­آورند. در این بین از شواهد اینگونه برمی­آید که قشر متوسط دنباله­ رو قشر تهیدست گردیده است. زیرا هر دو به نقطه اشتراک جدید رسیده ­اند. اگر تا دیروز حاکمیت طور دیگری بر طبقات حاشیه نشین نگاه می­کرد و از آنان بهره برداری به نفع خود می­برد، امروز همچون تتمه ­ی نابکاران با شلیک گلوله ­های جنگی که بیشتر به سوی سَر نیز نشانه رفته است، رفتار کرده و برای سرکوب آنان هیچ ملاحظه ­ای ندارد.  خود روحانی هم آنان را آشوب طلب و اندک معرفی می­کند. سوال اینجاست که اگر آنان اندک هستند برای چه جامعه ­ی بزرگ ایران را از دسترسی به اینترنت جهانی محروم کرده ­اند؟ اگر طبق ادعای دولت ازدیاد قیمت بنزین برای تأمین احتیاجات قشر ضعیف بوده و با پیش کشیدن این سیاست درصدد زدودن مشکلات مردم میباشند، چطور با بستن اینترنت حاضر شده ­اند سه هزار میلیارد تومان خسارت به بار آورند.  حاکمیت عملا” روند فرسایش و سرکوب را در پیش گرفته است.  

در چهل سال پیش رژیم کنونی بدون اینترنت و تنها با پخش اعلامیه، شبنانه و کاست ­هایی که از پاریس روانه­ ی تهران می­شد قدرت را در دست گرفت. قشر تهیدست جامعه امروز چقدر دل و پا در گرو اینترنت دارد؟! قشری که هر سال تهیدست­تر از سال گذشته شب را به روز می­رساند و  از اندک امیدهایش نیز نسبت به بهبودی شرایط زندگی­اش روز به روز کمتر شده و دیگر همچون گذشته نمی­تواند وعده وعید­های دولتی را باور کند. او خشمگین است زیرا رهبر بلامنازع رژیم به جای پاسخگویی به روند رو به رُشد قیمت کالاها و نیز سه برابر شدن بنزین، با سرکوب آنان باور به این دارد که پیروز شده، زیرا جنگ امنیتی بزرگی را در همین روزهای اخیر درهم شکسته است. اعتراض آنان چرا به مسایل امنیتی ربط داده می­شود؟ اما گویا ایشان غافل از این هستند که آزادی و برابری طلبی مردمان هر جامعه ­ای بی واسطه، از با هم بودن خاستگاه واقعیت ­ها را نشانه می­گیرند. تحمیق اینگونه افکاری آن هم از سوی رهبر توتالیتر تَطَور تمام لایه ­های جامعه را بی­گمان در پی خواهد داشت.

سپاه پاسداران که از جنبش ۸۸ به این سو،  با تفویذ اختیارات بی حد و حصر از جانب رهبری به آنان، نه تنها نقش پلیس بلکه پلیس امنیتی را نیز بازی می­کند. و این ویژگی تمامی دیکتاتوری ­ها است، که برای گسترش پهنه ­ی قدرت طلبی خود اعتباری ویژه خریداری کنند تا پایه­ های قدرت خویش را تحکیم بخشند. و دیگرمسئولان کشور با سخنان عوامفریبانه و فرومایه در صدد زخم زدن بر شکم ­های گرسنه ­ای دارند که از هیچ آتشی بیم به دل راه نمی ­دهند. ولی فقیه (خامنه ­ای) همواره از زیر بار مسئوولیت شانه خالی می­کند و ماهیت هر چیزی را به عقاید و ایدویولوژی برآمده از توهم دشمن و افکار دور از روزگار امروز ربط می­دهد. بحران ­هایی که رژیم دین ­سالار برای خود دست و پا می­کند ریشه در سردی مزاج او نسبت به شعارهایی­ست که در ابتدای انقلاب از جانب معممین داده می­شد. و رهبر در طی این سال­ها متکلم وحده بوده و به هیچ قشر و یا رسانه ­ای پاسخگوی عملکرد خویش نبوده است. او با ایجاد رُعب و وحشت همواره در پی نابودی قشر متوسط بوده و با فقیرتر شدن قشر تهیدست اکنون رو در روی حادثه ­ای است که دیر یا زود می­بایست با آن رو به رو می­شد. و آن چیزی نیست جز نیروی ناب اتحاد مردمی که چیزی برای از دست دادن ندارند.

مردمی که این روزها در صدها شهر بزرگ و کوچک به خیابان­ها سرازیر شده ­اند در طی فراخوان هیچ حزب، دسته، گروه و یا افرادی دست به این اقدام نزده ­اند. آنان در سنجش وضعیت خویش در برابر سیر صعودی قیمت کالاها و درآمد کم و پایدارشان توان و رمق پیش بردن وضعیت زندگی خویش را از دست رفته می­دانند. آنان هراسناک اوضاع سیاسی_اقتصادی کشور را دنبال کرده و با استمرار وضعیت فلاکت خویش اندک امیدی هم اگر داشتند آن را هم از دست داده می­پندارند. امروز رهبر خیزش نو خود آن کارگری­ست که جواب صریح از مسئوولان کشور طلب می­کند. او معنای نداری، بیکاری و گرسنگی را می­داند و با دیدن شکاف طبقاتی و وجود اینترنت که رانت­خواری دولت را نیز مشاهده کرده و  با موجی بلند و غیر قابل توصیف به نام اختلاس و غارت اموال عمومی که رو به رو می­شود بی­گمان نگران زندگی خود و آینده ­ی فرزندانشن می ­شود. از آن سو سردمداران رژیم جوابگوی اعمال خویش نه تنها نیستند بلکه هر نوع اعتراضی را محصول تلاش دشمنان و بیگانگان قلمداد کرده و در روند رو به رُشد استیصال قشر تهیدست باعث و بانی خیزش­های همگانی می­شوند. اپوزیسیون هم در مباحث تئوری خویش بر آتش تنور خشم آنان بیشتر می­ افزایند. تهیدستان جدای از این که ناامید از حاکمیت هستند اپوزیسیون را هم فاقد توان حل مشکلات می­بینند. بر این اساس پایدارتر از هر خیزشی بر کف خیابان­ها مانده ­اند و شاهد این مسئله است که جان او برای حاکمیت هیچ اهمیتی ندارد. و این تلخ­ترین قسمت داستان این روزهای به غایت سردی­ست که از برودت استیصال اپوزیسیون و تیوری ­بافی شبانه­ روزی آنان و قساوت بی حد و مرز رژیمی که چهل سال پیش پیراهن خدا را بر تن کرد، ناشی می شود.

پیمان یاریان

چاپ کن