درماندگی سیاسی عراق پایانی ندارد. مجلسی که در پی اعتراض میلیون ها عراقی علیه فساد سیاسی حاکم زودهنگام تشکیل شده و قرار بود متفاوت با گذشته باشد، به علت جنگ قدرت در آستانه ی تعطیلی است. در حالی که چندین ماه رایزنی‌ها برای تشکیل دولت جدید در عراق به دلیل اختلاف درون جریانات شیعی به ویژه جریان صدر و چارچوب هماهنگی همچنان بی نتیجه مانده، حالا با پافشاری مسعود بارزانی رهبر حزب دمکرات کردستان بر کاندیداتوری هوشیار زیباری برای ریاست جمهوری و مخالفت مقتدی صدر با این کاندیدا حتی به بهای تحریم و تعطیلی مجلس، بحران حکومت درعراق عمیق ترشده است.
بنا بر گزارش رسانه های عراق جریان صدر روز شنبه ضمن تعلیق هرگونه مذاکره با تشکل های سیاسی درباره تشکیل دولت جدید از عدم مشارکت در جلسه روز دوشنبه مجلس برای انتخاب رئیس جمهوری عراق خبر داد. حسن العذاری، رئیس فراکسیون جریان صدر در مجلس عراق در کنفرانسی مطبوعاتی در ساختمان مجلس تصمیمات تازه درباره فعالیت جریان صدر را ابلاغ کرد.
به موجب این تصمیمات جدید، هرگونه مذاکره با تشکل‌های سیاسی عراق درباره تشکیل دولت جدید تا اطلاع ثانوی به تعلیق درمی‌آید. علاوه بر این، صدر به همه اعضای فراکسیون جریان صدر دستور داده که در جلسه روز دوشنبه ۱۸ بهمن (۷ فوریه) مجلس که برای انتخاب رئیس جمهوری برگزار می‌شود شرکت نکنند و فقط نایب رئیس مجلس از این دستور مستثنی شده است.
علت این تحول تازه اختلاف بر سر نامزد ریاست جمهوری است. مقتدی صدر شب جمعه با صدور بیانیه ای از نمایندگان پارلمان خواسته بود که به هوشیار زیباری نامزد حزب دموکرات کردستان برای ریاست جمهوری رای ندهند. نمایندگان جریان صدر که بزرگترین فراکسیون مجلس را تشکیل می دهند پیش از اعلام مخالفت صدر با کاندیدای حزب دمکرات کردستان، در حال گفت وگو با گروه های سیاسی برای تشکیل دولت آینده عراق بودند. همین گفتگوها متوقف شده است.
بعد از صدور بیانیه ی تحریم جلسه مجلس، مسعود بارزانی رهبر حزب دمکرات کردستان و «مقتدی صدر» رهبر جریان صدر درخصوص تصمیم این جریان برای تحریم جلسه پارلمان عراق برای انتخاب رئیس جمهوری این کشور، تلفنی باهم بحث و مذلکره کردند اما اقدامات بعدی هر دو جریان نشان می دهد که طرفین به توافق نرسیدند.
مقتدی صدرکه در صحنه سیاسی عراق می کوشد چهره ای مستقل از عربستان و جمهوری اسلامی نشان دهد از یک سو با مشارکت نوری المالکی نخست وزیر پیشین عراق و رهبر یکی از گروهای ائتلاف چارچوب هماهنگی جریانات سیاسی شیعی در دولت آینده مخالف است و به همین دلیل به جای ائتلاف با گروه های شیعی نزدیک به جمهوری اسلامی، جبهه دیگری متشکل از حزب دمکرات کردستان و جریانات سیاسی سنی ایجاد کرده است و از سوی دیگر از حزب دمکرات کردستان می خواهد از نامزدی هوشیار زیباری برای ریاست جمهوری کوتاه بیاید. اما مسعود بارزانی با توجه برنامه ی بلند مدت خود و نیاز فوری صدر به حفظ ائتلاف با فراکسیون حزب دمکرات کردستان نمی خواهد در بازی قدرت از گرفتن کرسی ریاست جمهوری توسط یکی اعضای نزدیک فامیل خود چشم پوشی کند.
پشت پرده پافشاری حزب دموکرات بر ریاست جمهوری هوشیار زیباری
به نظر می‌آید که حزب دموکرات کردستان به مقام ریاست جمهوری عراق نه به چشم یک حق انتخاباتی که به چشم ابزاری برای تصفیه سیاسی برای حذف «نچیروان بارزانی» و بالا کشیدن «مسرور بارزانی» در چارچوب طولانی‌ترین و عجیب‌ترین نزاع خانوادگی در اقلیم کردستان نگاه می‌کند.
به گزارش “میدل ایست نیوز” مسرور بارزانی، رئیس دولت ایالتی کردستان، با حمایت پدرش مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات، سناریویی پیچیده را از سال ۲۰۱۸ برای کنار زدن نچیروان از صحنه سیاسی اقلیم آغاز کرده است..
به گفته منابع نزدیک به سران اقلیم کردستان عراق، این سناریو مراحل گوناگونی را طی کرده است، «طرح اول فرستادن نچیروان بارزانی (برادرزاده و داماد مسعود بارزانی) به بغداد در مقام ریاست جمهوری و کاهش نفوذ او در اقلیم بود، نچیروان از نامزدی برای این مقام استقبال کرد اما خیلی زود فهمید که ماجرا از چه قرار است و آن را رد کرد.»
دو حزب اصلی اقلیم کردستان یعنی اتحادیه میهنی و حزب دموکرات از سال ۲۰۰۳ با یکدیگر توافق کردند که ریاست اقلیم کردستان سهم حزب دموکرات و ریاست جمهوری عراق سهم اتحادیه میهنی باشد، اما در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار حزب دموکرات در پی نقض این توافق برآمد و بر نامزدی «فؤاد حسین» در رقابت با «برهم صالح»، نامزد اتحادیه میهنی، پافشاری کرد هرچند نتوانست کاری از پیش ببرد.
نزاع میان مسرور و نچیروان در سال ۲۰۱۷ در ماجرای برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان به اوج رسید. نچیروان در آن ماجرا مخالف این همه‌پرسی بود و از حضور ناگهانی «برنار هنری لوی»، فیلسوف فرانسوی جنجال‌برانگیز، در سالن رأی‌گیری و دست‌دادنش با وی در برابر دوربین‌های عکاسان به‌شدت عصبانی شده بود.
در این دوره، حزب دموکرات با نقض دوباره توافق خود با اتحادیه میهنی، هوشیار زیباری را که دایی مسعود بارزانی است برای ریاست جمهوری معرفی کرده است. اتحادیه میهنی هم بر نامزدی برهم صالح پافشاری می‌کند.
منبع مطلع مذکور، می‌گوید که «علاقه شدید مسرور برای افزایش حضور در صحنه سیاسی معادلات را در اقلیم کردستان به هم ریخته است. او تلاش بسیاری برای افزایش نفوذ خود و کاهش نفوذ جدی‌ترین رقیبش یعنی نچیروان انجام می‌دهد و هدف نهایی‌اش کنار گذاشتن کامل نچیروان از صحنه سیاسی و از ریاست اقلیم است.»
چنین اتفاقی به معنای پایان نفوذ سیاسی نچیروان بارزانی است که محبوبیت بسیاری در بدنه حزب دموکرات و در میان نیروهای پیشمرگه دارد و به نظر می‌آید که مسرور در مسیر بلندپروازی سیاسی خود می‌خواهد نچیروان را قربانی کند.
بر اساس این گزارش، مسرور بارزانی قرار است در جلسه مجمع عمومی آینده حزب به عنوان نایب رئیس حزب، یعنی قائم‌مقام پدرش، تعیین شود چون توانست همه سران درجه اول حزب را که به نچیروان نزدیک بودند کنار بزند.
هادی العامری: یا همه عضو دولتیم یا آن را تحریم می‌کنیم
هادی العامری از رهبران “چارچوب هماهنگی” ائتلافی از گروه های سیاسی نزدیک به جمهوری اسلامی، در مخالفت با شرط مقتدی صدر مبنی بر کنار گذاردن نوری المالکی در ترکیب دولت آینده، در سخنانی تاکید کرد که چارچوب هماهنگی یکپارچه است و نیروهای چارچوب یا به طور کامل در دولت آینده مشارکت می‌کنند یا به طور کامل آن را تحریم خواهند کرد.
به گزارش “میدل ایست نیوز” هادی العامری در پاسخ به احتمال خروج نوری المالکی از دولت آینده در پی اصرار شدید مقتدی صدر اعلام کرد که ما به دنبال آن هستیم که دولت آینده دولت اکثریت سیاسی واقعی باشد و اگر چنین شود ما از آن استقبال می کنیم. منظور عامری از اکثریت سیاسی واقعی، کل نیروهای سیاسی شیعه درعراق در مقایسه با سایر جریانات از جمله سنی ها هستند. فعلا سنی ها برخلاف دوره های پیشین با اتکا به پشتیبانی فراکسیون صدر در پارلمان با نشاندن محمد الحلبوسی بر کرسی ریاست مجلس سهم حداقل خود را گرفته اند و از همین تریبون الحلبوسی به سایر نیروها، خاصه نیروهای چارچوب هماهنگی می گوید: مبنا قرار دادن سیاست توافقی به مصلحت عراق نیست و هیچ راهی برای بازگشت به شکست های گذشته وجود ندارد.
با توجه به پافشاری هریک از بازیگران موثر صحنه ی سیاسی برای رسیدن به سهم مطلوب خود، احتمال تعطیلی مجلس عراق تا زمانی که طرفین راه برون رفتی از بلبشوی فعلی بیابند بیشتر شده است.
یکی از نمایندگان پارلمان در واکنش به تصمیم ناگهانی جریان صدر برای عدم حضور در جلسه رای‌گیری برای انتخاب رئیس جمهوری عراق در توئیتی نوشت: این احتمال وجود دارد که دو فراکسیون “السیاده” (متشکل از دو ائتلاف عزم و تقدم) به همراه نمایندگان حزب دمکرات کردستان در جلسه رای گیری شرکت نکنند.
وی افزود که در این صورت جلسه به حد نصاب نخواهد رسید و ما وارد یک دوره بی سابقه خلاء قانونی خواهیم شد.
اعتراضات گسترده اکتبر ۲۰۱۹ به بعد در بغداد و سایر شهرهای بزرگ عراق به طور خاص بر نقد و نفی این نظام سیاسی متمرکز بود و می خواست با برگزاری زودهنگام انتخابات نقطه پایانی بر فساد حاکم بگذارد. این معترضان بزودی به خیابان برمی گردند.
