آنچه در مورد شیوع آبله میمون شناخته شده است

مقامات بریتانیا اولین مورد را در ۷ می گزارش کردند: فردی که از نیجریه بازگشته بود به آبله میمون مبتلا شد. او احتمالاً در سفرش به ویروسی که باعث این بیماری نادر می شود آلوده شده بود. سپس دو مورد دیگر در ۱۴ مه در بریتانیا شناسایی شد که هر دو در یک خانواده زندگی می کردند و در گذشته نزدیک به سفر نرفته بودند. دو روز بعد، مقامات بریتانیا چهار مبتلای دیگر را ثبت کردند. در حال حاضر بیشتر کشورهای اروپایی عفونت و موارد مشکوک را گزارش می کنند و افرادی که ممکن است آلوده شده باشند در ایالات متحده آمریکا، کانادا و استرالیا نیز مشاهده شده اند. صبح روز جمعه بیش از صد مورد مشکوک در ده کشور خارج از آفریقا مستند شده بود. یک وضعیت بسیار فعال، که متخصصان همه گیری و پزشکان در سراسر جهان در حال بررسی دقیق آن هستند.اولین مورد آبله میمون در آلمان روز جمعه شناسایی شد. در ۱۹ مه ۲۰۲۲، مؤسسه میکروبیولوژی بوندس وئر در مونیخ ویروس آبله میمون را در یک بیمار با تغییرات پوستی مشخص تأیید کرد.

آبله میمون چیست؟

یک بیماری ویروسی نادر که توسط ویروس آبله میمون ایجاد می شود. به دلیل اینکه این بیماری نادر است و به سختی پیش می آید، بسیاری از یافته ها در مورد آن هنوز مقدماتی هستند.

آبله میمون تاکنون عمدتاً در غرب و مرکز آفریقا یافت شده است و شبیه آبله ناشی از ویروس واریولا است. با این تفاوت که خوشبختانه بسیار ملایم تر است. هر دو ویروس متعلق به ارتوپاکس ویروس ها هستند که بر خلاف ویروس کرونا ویروس های DNA هستند و بنابراین کاملاً پایدار هستند. 

آبله میمون برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ در ماکاک ها [نوعی میمون] مشاهده شد – از این رو به این نام نامگذاری شد. ویروس احتمالاً عمدتاً در جوندگان به وجود آمده و می تواند از آنها به انسان منتقل شود. اولین مورد انسانی شناخته شده در سال ۱۹۷۰ زمانی رخ داد که یک پسر ۹ ماهه در جمهوری دموکراتیک کنگو مبتلا شد. از آن زمان تاکنون، این ویروس در کشورهای مختلف آفریقای غربی و مرکزی گزارش شده است. در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ با شیوع این بیماری در نیجریه ۲۶۲ مورد مشکوک شناسایی شد و هفت نفر جان خود را از دست دادند.

در سال ۲۰۰۳ اولین نمونه این بیماری در خارج از قاره آفریقا، در ایالات متحده مشاهده شد. به نظر می رسد جوندگانی که از غنا به ایالات متحده وارد شده بودند سنجاب های زمینی را که به عنوان حیوان خانگی در ایالات متحده نگهداری می شوند، آلوده کردند. سپس فروشندگان و صاحبان حیوانات آلوده شدند. مرگ و میر و انتقال از انسان به انسان در این مورد وجود نداشت. از سال ۲۰۱۸ موارد جداگانه ابتلا در بریتانیا وجود داشته است .

اخیرا، محققان به این نتیجه رسیدند که افزایش قابل توجه آبله میمون در سال های اخیر، به ویژه در جمهوری دموکراتیک کنگو، وجود داشته است، اما گسترش روزافزون آن به کشورهای دیگر نیز مشاهده شده است. یک دلیل می تواند این باشد که افراد کمتر و کمتری علیه آبله که گفته می شود از سال ۱۹۸۰ ریشه کن شده؛ واکسینه می شوند. واکسیناسیون نسبت به آبله میمون نیز موثر است. در جمهوری دموکراتیک کنگو، این کاهش مصونیت باعث شد تعداد عفونت‌های آبله میمون در سه دهه پس از ناپدید شدن آبله 20 برابر شود.

با این حال، اطلاعات بسیار کمی در مورد چگونگی و سرعت انتقال آبله میمون وجود دارد. ماریا ون کرخوف از سازمان جهانی بهداشت (WHO) در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: “ما باید در نهایت اپیدمیولوژی اساسی آبله میمون را درک کنیم.” این بیش از هر چیز برای محافظت از مردم در کشورهای پرخطر ضروری است. هنگامی که صحبت از تشخیص و درمان می شود، هنوز خلاهای زیادی در علم وجود دارد.  

آبله میمون فعلی چه ویژگی خاصی دارد؟

آنچه جدید است این است که در اروپا ویروس از فردی به فرد دیگر سرایت می کند. تاکنون، در اروپا، کانادا یا ایالات متحده همیشه این بیماری از طریق مسافران یا افرادی که توسط حیوانات آلوده مانند سگ های ولگرد و جوندگان مبتلا شده اند به وجود آمده است. اما این افراد هرگز به عفونت بیشتری مبتلا نمی شدند. مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری (ECDC)  می‌نویسد: «اکنون اولین بار است که زنجیره‌ای از عفونت از اروپا بدون پیوند اپیدمیولوژیک به غرب یا مرکز آفریقا گزارش شده است. مقامات نگران هستند زیرا الگوی های مورد بررسی نشان می دهد که ویروس در حال گسترش است. در حال حاضر مشخص نیست که آیا ارتباطی بین این موارد در ایالات متحده و اروپا وجود دارد یا خیر. همچنین مشخص نیست که آیا این یک نوع جدید و مسری تر است یا اینکه افزایش موارد بیماری علت دیگری دارد.

استفان بکر، رئیس موسسه ویروس شناسی در دانشگاه فیلیپس ماربورگ می گوید: ویژگی خاص دیگر این است که ظاهراً ویروس در حال حاضر عمدتاً در گروه های جمعیتی خاصی در حال گسترش است.

چه کسی مبتلا می شود؟

بسیاری از موارد شیوع کنونی در مردان همجنس‌گرا، دوجنس‌گرا یا مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند (MSM) دیده شده است. ECDC (مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری) می نویسد به نظر می رسد بسیاری از موارد بیماری در کلینیک های تخصصی عفونت های مقاربتی که مردان به خاطر مشگلات تناسلی به آنجا مراجعه کرده اند، کشف شده اند، این آژانس به سازمان‌های بهداشت عمومی و سازمان‌های اجتماعی توصیه کرده است آگاهی نسبت به این بیماری را در جوامع MSM یا کسانی که شرکای جنسی متعدد دارند، افزایش دهند.

استفان بکر می گوید: «این مهم است که مقامات بهداشتی به سرعت واکنش نشان دهند تا آبله میمون گسترش نیابد.” ویروس از کجا می آید؟ زنجیره های انتقال چگونه هستند؟ همه اینها اکنون باید بررسی شود. بکر هشدار می دهد که تحت هیچ شرایطی نباید مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند مورد اتهام قرار بگیرند.

محققان نسبت به نتیجه گیرهای عجولانه بر اساس یافته‌های اولیه، مانند اینکه آبله میمون یک بیماری مقاربتی مانند HIV است؛ هشدار می‌دهند.  تا به امروز، آبله میمون به عنوان بیماری که از طریق روابط جنسی منتقل می شود، شناخته نشده است. مایکل اسکینر، ویروس شناس در امپریال کالج لندن می گوید: “فعالیت جنسی به دلیل ماهیت خود شامل تماس نزدیک است، بنابراین می توان انتظار داشت که بدون توجه به گرایش جنسی، احتمال انتقال را افزایش دهد.”

مقامات بهداشتی تاکید می کنند که بیماری به احتمال زیاد به جوامع MSM محدود نمی شود و چنین انتظاری هم وجود ندارد. در اوایل دهه ۱۹۸۰، سازمان بهداشت جهانی ۹۳ مورد انتقال از انسان به انسان را در شیوع آبله میمون در زئیر ثبت کرد که بیشتر آنها زن بودند. شیوع بیماری در جمهوری دموکراتیک کنگو با ۵۰ مورد تایید شده ی آزمایشگاهی نشان می دهد که افراد از طریق تماس های نزدیک خانوادگی آلوده شده اند . ECDC می‌نویسد، بدون چنین تماس‌هایی، احتمال انتقال از فردی به فرد دیگر حتی با برقراری رابطه جنسی کم است.

آبله میمون چگونه منتقل می شود؟

انسان می تواند از حیوانات آلوده بیمار شود، مثلاً از طریق گاز گرفتن یا تماس با ترشحات آن ها و یا خوردن گوشت میمون آلوده.

بیورن مایر، ویروس شناس از دانشگاه ماگدبورگ، می گوید: «انتقال ویروس از طریق موارد بسیار کوچک، مانند کووید-۱۹ منتقل نمی شود، بلکه از طریق میزان بزرگ تری از ویروس در موارد سرفه و صحبت کردن ایجاد می شود. بنابراین تماس نزدیک‌تری برای ایجاد عفونت لازم است. عفونت از طریق غشاهای مخاطی دهان، بینی یا چشم صورت می پذیرد. الودگی همچنین می تواند از طریق پوست  – از جمله ملحفه های آلوده – منتقل شود.

طبق گفته موسسه رابرت کخ، دوره کمون، یعنی زمان بروز اولین علائم، هفت تا ۲۱ روز  و به طور معمول ۱۰ تا ۱۴ روز است. در تمام طول این مدت بیمار می تواند منتقل کننده ویروس به دیگران باشد. با این حال آبله میمون به میزان قابل توجهی کمتر از Sars-CoV-2 از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.

کدام علائم؟

تب ناگهانی، سردرد، دردهای عضلانی و کمردرد. متورم شدن غدد لنفاوی در گردن یا کشاله ران از علائم اولیه ای هستند که معمولا قبل از ظاهر شدن کامل بیماری به وجود می ایند و عمدتا از صورت شروع شده و سپس در سراسر بدن پخش می شود.

با پیشرفت بیماری، تاول هایی ایجاد می شود که از جمله می توانند روی کف دست ها باشند. آنها بعداً می توانند به زخم تبدیل شودند. وقتی جوش ها شروع به خشک شدن می کنند، فرد دیگر منتقل کننده نیست. به طور متوسط، افرادی که علیه آبله واکسینه شده اند، چنین ضایعات پوستی کمتری دارند و مخاط دهان آنها نیز کمتر تحت تأثیر قرار می گیرد.

آبله میمون چقدر خطرناک است؟

طبق گفته سازمان جهانی بهداشت، علائم بیماری معمولا در عرض دو تا سه هفته از بین می روند. با این حال، شدت بیماری بستگی به نوع آفریقای مرکزی یا غرب آفریقایی آن دارد. در آفریقای مرکزی، نرخ مرگ و میر حدود ۱۰.۶ درصد و در غرب آفریقا حدود ۳.۶ درصد و شاید کمتر است. نرخ مرگ و میر در کشورهای غربی با سیستم بهداشتی مدرن می تواند به میزان قابل توجهی کمتر باشد. 

اولین تجزیه و تحلیل ژنتیکی یک مورد تایید شده از پرتغال نشان می دهد این نوع کم خطرتر از نوع غرب آفریقا است.

در مقایسه با میزان مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹، – که به طور مثال در آلمان نسبت به کل جمعیت یک درصد بوده است – این اعداد می تواند نگران کننده باشد. با این حال، در مقایسه با سایر بیماری های عفونی مانند ابولا یا آبله، میزان مرگ و میر آبله به طور قابل توجهی کمتر است، به همین دلیل است که کارشناسان معمولا از یک دوره خفیف این بیماری صحبت می کنند اما هشدار می دهند آبله میمون می تواند یک بیماری جدی و گاهی کشنده باشد.

آیا می توان شیوع آبله میمون را با کرونا مقایسه کرد؟

بیورن مایر، ویروس شناس، می گوید: هیچ کس نباید نگران باشد که همه گیری بعدی در راه است. انتقال آبله میمون از فردی به فرد دیگر بسیار دشوارتر از کرونا است.

علاوه بر این، بیشتر افراد مبتلا علائم واضح بیماری از تب ناگهانی تا التهابات پوستی دارند و این علائم آشکار، شناسایی بیماران را آسان تر می کند. این علائم ردیابی زنجیره های عفونت را آسان تر می کند. سازمان بهداشت جهانی تاکید می کند در مورد نوع خفیف بیماری، خطر در کشف نشدن بیماری و در نتیجه افزایش احتمال انتقال است.

لیف اریک ساندر، عفونی‌شناس Charité در توییتر می‌نویسد: «شیوع آبله میمون در حال حاضر دلیلی برای وحشت نیست! او انتظار «یک اپیدمی یا همه گیری گسترده مانند کووید-۱۹» را ندارد. با این حال، این ویروس نشان می دهد که بیماری های عفونی یک تهدید دائمی در جهان به هم پیوسته شده است.

واکسن یا درمانی وجود دارد؟

در اصل هر دو وجود دارد. چند سالی است که واکسن ضد آبله میمون در کانادا و ایالات متحده تایید شده است. این واکسن بر اساس یک ویروس ضعیف به نام MVA-BN ساخته شده که نمی تواند در بدن تکثیر شود اما با این وجود ایمنی قوی ای را ایجاد می کند. در اروپا، این واکسن تنها برای آبله تایید شده است، اما برای آبله میمون نیز استفاده شده است. شرکت سازنده باواریا نوردیک می گوید برای مقابله با شیوع این بیماری با یک کشور اروپایی – که نام آن اعلام نشده – قراردادی امضا کرده است.

گفته می شود واکسیناسیون علیه آبله در برابر آبله میمون نیز موثر است. جیسون مرسر، متخصص آبله از دانشگاه بیرمنگام، معتقد است این واکسن ۸۵ درصد در برابر آبله میمون، حتی تا چهار روز پس از تماس با فرد مبتلا، موثر است. به دلیل عوارض جانبی احتمالی این واکسن زنده، WHO قبلاً واکسیناسیون آبله را علیه آبله میمون توصیه نکرده بود.

داروی آبله میمون نیز از ژانویه ۲۰۲۲ در اتحادیه اروپا تأیید شده است: Tecovirimat. این ماده با برهمکنش با پروتئین روی سطح پاتوژن عمل می کند و از تکثیر آن جلوگیری می کند. اما در حال حاضر به طور گسترده در دسترس نیست.

برای جلوگیری از شیوع چه اقداماتی انجام می شود؟

مقامات کضورهای مبتلا به آبله میمون، در حال ردیابی، جداسازی یا ارائه واکسن به افرادی هستند که با افراد آلوده در تماس بوده اند.

در بریتانیای کبیر، به اصطلاح واکسیناسیون حلقه ای انجام می شود، یعنی افراد مورد تماس با ویروس، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه واکسینه می شوند. این روش با موفقیت در مورد ابولا استفاده شده است

کارشناسان تاکید می‌کنند مهم این است از مقایسه مداوم این بیماری با کرونا خودداری شود. آبله میمون بیماری جدیدی نیست؛ مردم چیز زیادی از آن نمی دانند زیرا یک بیماری نادر است. آبله میمون یک بیماری همه گیر جدید قریب الوقوع نیست. و با این حال، یافتن تعادل مناسب بین نگرانی و بی توجهی بسیار مهم است.

منبع: Die Zeit – برگردان به فارسی برای اخبار روز: همایون فرزاد