محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطین در واکنش به طرح دونالد ترامپ برای صلح خاورمیانه، موسوم به معامله قرن، گفته هیچ سرزمین فلسطینی بدون آن که بیت المقدس پایتخت آن باشد قابل تصور نیست.
محمود عباس عصر سهشنبه، ۲۸ ژانویه، و پس از حضور در جلسه اضطراری کابینه تشکیلات فلسطینی گفت: “ما با این طرح از ابتدا مخالف بودهایم و اکنون هم مخالفیم… هزار بار گفته ایم نه، نه، نه”.
رئیس حکومت خودگردان فلسطین که پس از اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل و انتقال سفارت ایالات متحده از تل آویو به بیتالمقدس هرگونه رابطه دیپلماتیک با واشنگتن را قطع کرده امروز گفت: “هیچ فلسطینی، عرب مسلمان و حتی کودک مسیحی نمیتواند کشور فلسطینی را متصور شود که پایتخت آن بیتالمقدس نباشد.”
حماس که کنترل نوار غزه را در دست دارد هم با رد طرح معامله قرن ترامپ آن را تلاشی در جهت نابود کردن طرح تشکیل فلسطینی مستقل ارزیابی کرده است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا روز سهشنبه از طرح خود برای حل اختلافات اسرائیل و فلسطینیها پرده برداشت و اعلام کرد که این طرح بر مبنای راه حل «برد-برد» استوار است و راه را برای تشکیل کشور مستقل فلسطین هموار میکند.
او علاوه بر تاکید دوباره بر اینکه بیتالمقدس پایتخت اسرائیل باقی خواهد ماند، اعلام کرد که برای حمایت از فلسطینیها با هدف بازسازی اقتصاد خود و فراهم آوری زمینههای لازم برای تشکیل دولت مستقل فلسطین، یک کمک اقتصادی ۵۰ میلیارد دلاری به آنها تعلق خواهد گرفت.
طرح دونالد ترامپ که از آن به عنوان «معامله قرن» یاد کرده بود، واکنشهای بسیاری را در پی داشت.
واکنش عفو بینالملل
سازمان غیردولتی عفو بینالملل با انتشار بیانیهای اعلام کرد که بستۀ پیشنهادی دونالد ترامپ، باعث نقض قوانین بینالملل و محرومیت بیشتر فلسطینیها از حقوقشان خواهد شد و این پیشنهادات، رنج و آزار بیشتری را برای اسرائیل و سرزمینهای اشغال شده فلسطینیها در پی خواهد داشت.
عفو بینالملل از جامعه جهانی خواست تا تدابیر طراحی شده در طرح دونالد ترامپ را، از جمله گسترش رسمی حاکمیت اسرائیل بر کرانه باختری رود اردن و بر بخش عمدهای از شهرک سازیهای غیرقانونی اسرائیل در سرزمینهای فلسطینی که مغایر با قوانین بینالملل است، رد کنند.
فیلیپ لوتر، مدیرتحقیقات بخش خاورمیانه و آفریقای شمالی عفو بینالملل اعلام کرد: «در مدت بیش از نیم قرن اشغال، اسرائیل سیستمی از تبعیض نهادینه شده را علیه فلسطینیان تحمیل و آنها را از حقوق اساس خود محروم کرده است. پذیرش این توافق به معنای تایید این سیاستهای بیرحمانه و غیرقانونی است.»
واکنش سازمان ملل متحد
سازمان ملل میگوید که همچنان به مرزهای تعریف شده در سال ۱۹۶۷ میلادی پایبند است.
استفان دوجاریک، سخنگوی این سازمان اعلام کرد: «موضع سازمان ملل دربارۀ راه حل دو دولت، پس از سالها بحث در این باره از مسیر قطعنامههای شورای امنیت و مجمع عمومی تعریف شده است. سازمان ملل همچنان خود را متعهد میداند که به فلسطینیها و اسرائیلیها کمک کند تا با تکیه بر قطعنامههای این سازمان، حقوق بینالملل و توافقهای دوجانبه به حل و فصل اختلافات بپردازند.»
او تاکید کرد که این سازمان پشتیبان هر راه حلی است که «زندگی توأم با صلح و امنیت در چهارچوب خطوط مرزی تعریف شده در سال ۱۹۶۷ میلادی» را تضمین کند.
واکنش اتحادیه اروپا
جوزپ بورل، مسئول دستگاه خارجی اتحادیه اروپا در بیانیهای اعلام کرد: «ابتکار عمل امروز ایالات متحده، فرصتی را فراهم آورد تا بار دیگر تلاشها برای انجام مذاکرات و یافتن راه حلی عملی برای مناقشۀ فلسطینیها و اسرائیل از سر گرفته شود.»
او تاکید کرد که اتحادیه اروپا پیشنهاد ارائه شده را مطالعه و ارزیابی خواهد کرد و این کار را بر اساس مواضع مشخص این اتحادیه و تعهد قوی آن به یک مذاکرۀ سازنده که به راه حل دو دولت ختم شود، انجام خواهد داد.
بورل افزود که بروکسل در ارزیابی این طرح، به آرمانهای مشروع فلسطینیها و اسرائیلیها توجه دارد و این کار را با احترام به کلیه قطعنامههای سازمان ملل و دیگر توافقات بینالمللی انجام خواهد داد.
مسئول دستگاه خارجی اتحادیه اروپا در پایان اعلام داشت: «اتحادیه اروپا بار دیگر آمادگی خود را برای از سرگیری مذاکرات معنیدار برای دستیابی به صلحی عادلانه و پایدار اعلام میدارد و از هر دو طرف میخواهد تا از مسیر رفتار سیاسی و عملی، تعهد واقعی خود را به راه حل دو دولت به عنوان تنها راه حل واقعبینانه برای پایان دادن به این درگیری نشان دهند.»
واکنش اردن
وزیر خارجه اردن نسبت به «الحاق سرزمینهای فلسطینی» و «پیامدهای خطرناک اقدامات یکجانبۀ اسرائیل که با هدف تحمیل واقعیتهای جدیدی بر آن سرزمین انجام میشود» هشدار داد.
ایمان صفادی خواستار مذاکرۀ مستقیم طرفین شد؛ مذاکراتی که باعث خواهد شد به کمک طرح صلح عربی و قوانین بینالملل، راه حلی جامع برای حل اختلافات پیدا شود.
او در بیانیهای گفت: «بر اساس راه حل دو دولت، تنها راه رسیدن به صلحی جامعه و پایدار، تاسیس یک دولت فلسطینی است که پایتخت آن بیتالمقدس شرقی باشد. اردن از هر تلاشی با هدف دستیابی به صلح عادلانه و همهجانبه که مردم بپذیرند، پشتیبانی میکند.»
واکنش مصر
قاهره از اسرائیلیها و فلسطینیها خواست تا «این طرح را با دقت مطالعه کنند».
وزیر خارجه این کشور اعلام کرد که این طرح به دنبال آن است تا از مسیر ایجاد «یک دولت مستقل و دارای حاکمیت مستقل در سرزمینهای فلسطین اشغالی» تمام «حقوق مشروع» فلسطینیها به آنها بازگردانده شود.
مصر از معدود کشورهای عربی محسوب میشود که با اسرائیل روابطی صلحآمیز دارد؛ قاهره میگوید قدردان تلاشهای دولت آمریکا برای حل مناقشهای است که دهها سال طول کشیده است.
استقبال محطاتانه بریتانیا از طرح صلح ترامپ
دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا طرح صلح خاورمیانه دونالد ترامپ را «بسیار جدی» توصیف کرد. راب که یکی از نخستین واکنشهای بینالمللی به «معامله قرن» را نشان داد گفت که این طرح برای اعلام شدن، نیاز به زمان و تلاش بسیاری داشته است.
بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا پیش از رونمایی از طرح ترامپ و پس از یک گفتوگوی تلفنی با رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا گفته بود که این طرح میتواند یک گام مثبت به پیش را پایهریزی کند.
واکنش جمهوری اسلامی
جمهوری اسلامی طرح دونالد ترامپ برای برقراری صلح در خاورمیانه را محکوم کرد.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران طرح دونالد ترامپ برای برقراری صلح در خاورمیانه را نه «معاملۀ قرن» بلکه «خیانت قرن» نامید و اعلام کرد: «رژیم صهیونیستی رژیمی غاصب و اشغالگر است و تنها راه حل بحران فلسطین، برگزاری همهپرسی در میان ساکنان اصلی سرزمین فلسطین خواهد بود و اینگونه طرحهای خباثتآمیز محکوم به شکست است.»
موسوی افزود: «جای تاسف است برخی کشورهای اسلامی با فراموشی این آرمان که آینده و حیثیت مسلمانان و کشورهای اسلامی را نشانه رفته است، دشمن را جای دوست نشانده و بیش از ۷۰ سال جنایات ضد بشری رژیم صهیونیستی را عامدانه یا از روی غفلتی راهبردی به فراموشی میسپارند.»
او اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران با توجه به فوریت و اهمیت مساله فلسطین و توطئه عظیمی که پشت سر به اصطلاح معاملۀ قرن ضد امت اسلامی نهفته است، آمادگی دارد تا صرفنظر از اختلافات خود با برخی کشورهای منطقه که بسیاری از این اختلافات برساختۀ غاصبان قدس شریف و معاملهگران حیثیت، آبرو و ناموس مسلمانان است، برای وحدت جهان اسلام و به منظور مقابله با توطئه بزرگی که کیان امت اسلامی را به خطر افکنده است در هر سطحی همکاری نماید.»
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز در پیامی توییتری نوشت: «آنچه به اصطلاح “چشم اندازی برای صلح” نامیده میشود، به سادگی پروژۀ رویاییِ یک مشاور املاک و مستغلات ورشکسته است. اما این کابوسی برای منطقه و جهان است. امیدوارم که این باعث بیداری همۀ مسلمانان شود.»
واکنش حزبالله لبنان
حزبالله لبنان اعلام کرد که طرح صلح دونالد ترامپ برای خاورمیانه «تلاشی برای از بین بردن حقوق مردم فلسطین است.»
بنا بر اعلام المنار، شبکه اطلاعرسانی و رسانهای حزبالله لبنان، این گروه قدرتمند سیاسی-نظامی طرح دونالد ترامپ را «معاملۀ شرم» خوانده و اعلام کرده است که طرح دونالد ترامپ، گامی خطرناک است که در آینده پیامدهای منفی را برای منطقه به همراه خواهد داشت.
در بیانیه حزبالله همچنین آمده است که چنین طرحی بدون «همدستی و خیانت» چند کشور عربی تهیه نمیشده است.
واکنش ترکیه
وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار بیانیه طرح دونالد ترامپ را به شدت محکوم و اعلام کرد معامله قرن «مرده متولد شده است.» در این بیانیه، هدف طرح دونالد ترامپ نابودی راهکار دو دولت و پروژهای برای چپاول خاک فلسطین توصیف شده است.
استقبال امارات متحده عربی از طرح صلح دونالد ترامپ
سفیر امارات متحده عربی در واشنگتن، طرح صلح خاورمیانه دونالد ترامپ را پروژهای جدی توصیف کرده که میتواند بسیاری از چالشهای خاورمیانه را حل کند.
شاید باید منطقه قدس را منطقه آزاد زیر کنترول بینالمللی قرار داد و بعد بر سر مناطق خاکی و دو کشوری و یا یک کشوری به پشت میز مذاکره رفت.