پنجمین نشست منطقه‌ای در مورد افغانستان موسوم به «فرمت مسکو» در قازان روسیه با صراحت بیشتر از نشست‌های پیشین خواست‌های خود را از حکومت طالبان مطرح کرده است.
به گزارش بی بی سی در بیانیه این نشست که وزارت خارجه روسیه منتشر کرد، آمده است که کشورهای منطقه با ابراز نگرانی در مورد فعالیت گروههای تروریستی، از مقام‌های حکومت طالبان «به‌خاطر مبارزه جدی با داعش قدردانی کرده و از آن‌ها خواسته که برابر همه گروههای تروریستی همین رویه را انجام دهند.»
اولین بار است که کشورهای منطقه از کارنامه طالبان در برابر داعش «قدردانی» می‌کند و خواستار «اقدامات موثر» در برابر سایر گروههای بنیادگرا نیز شده است.
نماینده ویژه آمریکا نیز چند بار از عملکرد طالبان در کاهش چشمگیر حملات شاخه خراسان گروه داعش یاد کرده است.
حضور گروههای بنیادگرا در افغانستان نگرانی عمده کشورهای آسیای میانه، روسیه، پاکستان، چین و ایران است و این کشورها، حکومت طالبان را متهم به پناه‌دادن به اعضای این گروه‌ها کرده است اما طالبان تاکید دارد که از خاک افغانستان علیه هیچ گروهی تهدید ایجاد نخواهد شد.
اعلامیه «پنجمین نشست رایزنی‌های فرمت مسکو در مورد افغانستان» پس از نشست روز ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳ صادر شد که در سطح نمایندگان ویژه و مقام‌های ارشد کشورهای چین، هند، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، ترکمنستان و ازبکستان برگزار شد.
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان نیز حضور داشت و نمایندگان عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی و ترکیه به عنوان مهمان شرکت کردند.
هیچ نماینده‌ای از چهره‌های سیاسی دولت پیشین افغانستان و گروههای مقاومت در برابر طالبان به نشست قازان دعوت نشدند.
در همین حال بیانیه از گزارش‌های کاهش کشت خشخاش در افغانستان استقبال کرده و آن را ناشی از «گام‌های موفق» طالبان ارزیابی کرده است و خواستار «تداوم سیاست واقعی و موثر» علیه مواد مخدر «صنعتی» شده است که بنا به گزارش‌ها «افزایش جدی و خطرناک» داشته است.
از حکومت طالبان خواسته شده که با کشورهای منطقه در مبارزه با تروریسم و قاچاق موادمخدر همکاری کند و «بیشتر شرکت کنندگان» مخالف مبارزه با تروریسم از سوی «نیروهای بیرونی» بودند اما مشخصا از کشور خاصی نام نبردند.
امسال کشورهای منطقه در نشست قازان با صراحت بیشتری تاکید کردند «متاسفانه هیچ پیشرفتی در تشکیل یک دولت واقعا فراگیر نماینده اقوام و گروههای سیاسی صورت نگرفته است.»
اعلامیه افزوده است: «با وجود انتصاب برخی از نمایندگان منفرد از اقوام مختلف افغانستان در اداره کابل، هیچ گونه تکثر سیاسی در آن دیده نمی‌شود.»
این نشست بار دیگر از حکومت طالبان خواسته تا «با نمایندگان گروههای سیاسی-قومی، گفتگوی عملی و نتیجه‌محور» را انجام دهند.
همچنین از حکومت طالبان خواسته شده که برای «جلوگیری از مهاجرت بیشتر» تلاش کند و «آموزش مدرن را در مکاتب مطابق با استانداردهای بین المللی» پیش ببرند. نمایندگان شرکت کننده در این نشست خواستار رفع منع تحصیل و کار دختران و زنان شدند.
در اعلامیه آمده است در نشست نمایندگان ویژه کشورهای منطقه و غربی که دبیرکل سازمان ملل در دوحه قطر در ماه می ۲۰۲۳ برگزار کرد، «همکاری با بازیگران فرامنطقه‌ای امکان‌پذیر است» در صورتی که ائتلاف غربی به رهبری آمریکا، مسئولیت خود را در بازسازی پس از جنگ پذیرفته و «فورا» دارایی‌های این کشور را آزاد و «تحریم‌های یکجانبه» را لغو کند.
در اعلامیه با هر نوع استقرار تاسیسات زیربنایی نظامی کشورها در افغانستان بنا به «هر بهانه‌ای» مخالفت شده است.
کشورهای شرکت کننده در نشست قازان برای «گسترش تعامل» با حکومت فعلی در افغانستان در زمینه‌های فرهنگی، ورزشی و آموزشی ابراز «علاقمندی» کردند.
ایران در این نشست خواستار ایجاد یک «گروه تماس» منطقه‌ای با حکومت طالبان را داد که از آن نیز استقبال شد.
