نویسندگان گزارش: ماریا ابی حبیب گزارشگر اعزامی از لندن و شیر فرنکل از اورشلیم
نیویورک تایمز– بسیاری از تسلیحاتی که نیروهای اسرائیلی در اعمال محاصره علیه غزه به کار گرفته بودند هم اکنون علیه آنها استفاده می‌شود. ارتش اسرائیل و منابع اطلاعاتی به این نتیجه رسیده‌اند که تعداد زیادی از تسلیحاتی که حماس در حملات هفت اکتبر و در جنگ غزه به کار گرفته از منبع بعیدی آمده است: ازخود ارتش اسرائیل.
برای سال‌ها، تحلیلگران معتقد بودند با وجود آنکه ارتش اسرائیل محاصره همه جانبه‌ای علیه غزه اعمال کرده، حماس به طور گسترده به مسیرهای زیرزمینی برای تسلیحات خود روی آورده است اما اطلاعات اخیر نشان داد که حماس تا چه اندازه قادر به ساخت موشک‌ها و تسلیحات ضد تانک خود با استفاده از هزاران مهماتی بوده که اسرائیل آنها را به داخل غزه پرتاب کرده اما منفجر نشده‌اند. حماس همچنین جنگجویان خود را با سلاح هایی که از پایگاه‌های نظامی اسرائیل ربوده شده، مسلح کرده است.
اطلاعات جمع آوری شده طی ماه‌های پیش از جنگ نشان داد که مقامات اسرائیلی نه تنها درباره نیت حماس پیش از ۷ اکتبر قضاوت اشتباهی کرده بودند بلکه آنها درباره توانایی حماس برای دستیابی به تسلیحات نیز برآورد صحیحی نداشته‌اند.
چیزی که بسیار واضح بوده این است که بسیاری از تسلیحاتی که نیروهای اسرائیلی برای اعمال محاصره علیه غزه طی ۱۷ سال گذشته استفاده می‌شده هم اکنون علیه آنها استفاده می‌شود. مواد منفجره ارتش‌های آمریکا و اسرائیل، حماس را قادر ساخت تا باران موشک را علیه اسرائیل فرو ریخته و برای نخستین بار از غزه به شهرهای اسرائیلی نفوذ کند.
میشائیل کارداش، معاون سابق رئیس بخش خنثی سازی بمب پلیس اسرائیل و مشاور پلیس اسرائیل می‌گوید: «مهمات منفجر نشده، منبع اصلی مواد منفجره برای حماس بوده است. آنها بمب‌ها و خمپاره‌هایی که از اسرائیل شلیک می‌شده (اما عمل نمی‌کردند) را به کار گرفته و با تغییر کاربری برای مواد منفجره و موشک‌هایشان استفاده می‌کردند.»
کارشناسان تسلیحاتی می‌گویند که حدودا ۱۰ درصد از مهمات منفجر نمی‌شود اما در مورد اسرائیل، این آمار می‌تواند بالاتر باشد. یکی از افسران اطلاعاتی اسرائیل که همانند تعداد دیگری از افسران اطلاعاتی خواسته به شرط ناشناس ماندن به گفتگو در باره موضوعات امنیتی بپردازد، گفته است: «زرادخانه اسرائیل شامل موشک‌هایی است که مربوط به دوران جنگ ویتنام بوده و سال‌هاست که دیگر توسط آمریکا یا دیگر ارتش‌ها تولید نمی‌شود و میزان عدم انفجار این موشک‌ها و بمب‌ها می‌تواند تا ۱۵ درصد باشد.»
با احتساب این موضوع، سال‌ها بمباران‌های پراکنده و همچنین بمباران‌های اخیر علیه غزه، این منطقه را با هزاران تُن مهمات منفجر نشده که منتظر استفاده مجدد هستند، پُر کرده است. یک بمب ۷۵۰ پوندی که منفجر نشده است می‌تواند به صدها موشک و راکت تبدیل شود.
حماس به پیام‌های این روزنامه برای اظهار نظر در این باره پاسخ نداده است و ارتش اسرائیل نیز در بیانیه‌ای گفته که همچنان به از بین بردن حماس پایبند است اما پاسخ مشخصی به سوالات درباره تسلیحات حماس پاسخ نداده است.
مقام‌های آمریکایی پیش از حملات اکتبر نیز می‌دانستند که حماس ممکن است برخی از تسلیحات ساخت اسرائیل را که به سوی غزه شلیک شده اما منفجر نشده را بازیابی و استفاده کند اما دامنه این موضوع پس از حملات ۷ اکتبر، کارشناسان تسلیحاتی را شگفت زده کرده است.
مقامات اسرائیلی پیش از این نیز می‌دانستند که زرادخانه‌های آنها در برابر سرقت آسیب پذیر است. گزارش نظامی که اوایل سال گذشته منتشر شده، نشان می‌دهد که هزاران گلوله و صدها تفنگ و نارنجک، از پایگاه‌های نظامی این رژیم که حفاظت ضعیفی داشته، ربوده شده‌اند. در گزارش نظامی آمده است که برخی از این تسلیحات، راه خود را به سوی کرانه باختری پیدا کرده و برخی دیگر نیز از طریق سینا، راهی نوار غزه می‌شده‌اند اما این گزارش بر امنیت نظامی متمرکز بوده است. در این گزارش آمده است: «ما در حال تامین دشمنان‌مان با تسلیحات خودمان هستیم.»
عواقب آن در روز هفت اکتبر پدیدار شد. تنها چند ساعت پس از آنکه حماس از مرزهای غزه عبور و به شهرک‌های اسرائیلی اطراف حمله کرد، پیکر یکی از مبارزان حماس که در بیرون از پایگاه نظامی «رعیم» کشته شده بود پیدا شد. بر روی یکی از نارنجک‌هایی که در کمربند وی بود نوشته‌های عبری وجود داشت که مشخص شد یکی از جدیدترین نارجک‌های ضد گلوله ساخت اسرائیل بوده است. عده ای از جنگجویان حماس توانستند پایگاه را تسخیر کنند و بر اساس گفته مقام‌های اسرائیلی، مقداری سلاح از این پایگاه غارت شده و به غزه برده شده است.
اعضای یکی از تیم‌های تحقیقاتی اسرائیل بقایای یکی از پنج هزار موشک‌های حماس را که به سوی شهرک‌های اسرائیلی شلیک شده بود مورد بررسی قرار داد. با بررسی این راکت، مشخص شده که مواد منفجره آن به احتمال زیاد از موشک‌های منفجر نشده‌ای باشد که ارتش اسرائیل در جنگ قبلی به سوی غزه شلیک کرده بود.
حملات ۷ اکتبر، زرادخانه تکه تکه ای را که حماس به هم پیوند زده بود به نمایش گذاشت. این شامل پهپادهای تهاجمی ساخت جمهوری اسلامی و موشک‌اندازهای ساخت کره شمالی بود، انواع سلاح‌هایی که حماس از طریق تونل‌ها به غزه قاچاق می‌کند. جمهوری اسلامی منبع اصلی پول و تسلیحات حماس است.
بر اساس ویدئوهایی که حماس منتشر کرده و بقایای تسلیحات کشف شده توسط اسرائیل، مواد منفجره ضد تانک، کلاهک‌های آرپی‌جی، نارنجک‌ها و دستگاه‌های دست‌ساز با تغییر کاربردی تسلیحات اسرائیلی ساخته شده‌اند. مقامات اسرائیلی معتقدند راکت‌ها و موشک‌ها نیازمند حجم زیادی از مواد منفجره هستند که قاچاق آنها به داخل غزه بسیار مشکل است.
با این وجود حماس در روز ۷ اکتبر، آنقدر راکت و موشک شلیک کرده که سامانه پدافند هوایی گنبد آهنین نتوانست با همه ی آنها مقابله کند. راکت ها به شهرها و پایگاه های نظامی اصابت کردند و شبه نظامیانی را که به اسرائیل یورش بردند، پوشش دادند. یک راکت نیز به یکی از پایگاه‌های نظامی اسرائیل اصابت کرد که گمان می‌رود بخشی از برنامه موشکی هسته‌ای اسرائیل را در خود جای داده است.
حماس زمانی برای ساخت موشک‌های خود به موادی مانند کود و پودر قند متکی بود اما از سال ۲۰۰۷ اسرائیل محاصره شدیدی علیه غزه اعمال کرد و وادرات برخی کالاها از جمله تجهیزات الکترونیکی و رایانه‌ای که می‌توان از آنها برای ساخت تسلیحات استفاده کرد، محدود کرد. آن محاصره و مقابله با تونل‌های ورودی و خروجی به غزه، حماس را مجبور به خلاقیت کرد. توانایی ساخت حماس در حال حاضر به اندازه‌ای پیچیده شده که می‌تواند سر جنگی بمبی به وزن ۲۰۰۰ پوند (۹۰۷ کیلوگرم) را جدا کرده و مواد منفجره آن را خارج کرده و از آنها دوباره استفاده کند.
آنها یک صنعت نظامی در غزه دارند. برخی از آنها در بالای زمین و برخی در زیر زمین هستند. آنها می توانند بسیاری از آنچه را که نیاز دارند تولید کنند. سال گذشته یکی از مقامات نظامی غربی گفت که به نظر می رسد اکثر مواد منفجره ای که حماس در جنگ خود با اسرائیل استفاده می کند، با استفاده از مهمات منفجر نشده توسط اسرائیل ساخته شده است. به گفته این مقام، یکی از نمونه ها تله انفجاری بود که در ماه دسامبر ۱۰ سرباز اسرائیلی را کشت.
شاخه نظامی حماس، گردان های قسام، سال ها توانایی های تولیدی خود را به رخ کشیده است. پس از جنگ در سال ۲۰۱۴ با اسرائیل، تیم های مهندسی برای جمع آوری مهمات منفجر نشده مانند گلوله های هویتزر و بمب های MK-84 ساخت آمریکا ایجاد کرد.
این تیم ها با واحدهای خنثی کردن مهمات انفجاری پلیس همکاری می کنند و به مردم اجازه می دهند تا با خیال راحت به خانه های خود بازگردند. آنها همچنین به حماس کمک می کنند تا برای جنگ بعدی آماده شود.
یکی از فرماندهان گردان های قسام در سال ۲۰۲۰ به الجزیره گفت: «راهبرد ما با هدف تغییر این قطعات، تبدیل این بحران به فرصت بود.
بازوی رسانه‌ای گردان های قسام در سال‌های اخیر ویدئوهایی را منتشر کرده است که دقیقاً نشان می‌دهد آنها چه می‌کردند: اره کردن کلاهک‌ها، بیرون کشیدن مواد منفجره – معمولاً پودر – و ذوب آن برای استفاده مجدد.
در سال ۲۰۱۹، کماندوهای قسام صدها مهمات را در دو کشتی نظامی بریتانیا که در دوران جنگ جهانی اول در یک قرن قبل در سواحل غزه غرق شده بودند، کشف کردند. قسام خوشحال بود که این کشف به آن اجازه می دهد صدها موشک جدید بسازد.
در اوایل جنگ کنونی، یک ویدئوی قسام، شبه نظامیان را در حال مونتاژ راکت های یاسین ۱۰۵ در یک کارخانه نشان می داد.
احمد فواد الخطیب، تحلیلگر سیاست خاورمیانه که در غزه بزرگ شده است، گفت: «ضروری ترین راه برای حماس برای دستیابی به تسلیحات، تولید داخلی است. “این فقط کمی تغییر شیمی است و شما می توانید تقریباً هر آنچه را که می خواهید بسازید.”
اسرائیل واردات انبوه مصالح ساختمانی را که می تواند برای ساخت موشک و سایر تسلیحات استفاده شود، مدام محدود می کند. آقای الخطیب گفت، اما هر دور جدید نبرد، محله هایی از آوار به جا می گذارد که مبارزان می توانند لوله، بتن و سایر مواد با ارزش را از آن بیرون بکشند.
حماس نمی تواند همه چیز را بسازد. خرید برخی چیزها از بازار سیاه و قاچاق به غزه آسان تر است. سینا، منطقه بیابانی عمدتاً خالی از سکنه بین اسرائیل، مصر و نوار غزه، همچنان مرکز قاچاق اسلحه است. بر اساس ارزیابی های اطلاعاتی اسرائیل، سلاح هایی از درگیری های لیبی، اریتره و افغانستان در سینا کشف شده است.
به گفته دو مقام اطلاعاتی اسرائیل، حداقل ده ها تونل کوچک هنوز بین غزه و مصر قبل از ۷ اکتبر در جریان بود. سخنگوی دولت مصر گفت که ارتش این کشور وظیفه خود را برای بستن تونل ها در آن سوی مرز انجام داده است. این سخنگو در ایمیلی گفت: «بسیاری از تسلیحات در حال حاضر در نوار غزه حاصل قاچاق از داخل اسرائیل است.»
اما خیابان های محاصره شده غزه به طور فزاینده ای منبع تسلیحات هستند.
اسرائیل تخمین می زند که از ۷ اکتبر حداقل ۲۲۰۰۰ حمله به غزه انجام داده است. هر کدام اغلب شامل چندین گلوله است، به این معنی که احتمالاً ده ها هزار مهمات پرتاب یا شلیک شده است – و هزاران مورد از آنها منفجر نشده اند.
چارلز برچ، رئیس سرویس مبارزه با مین های سازمان ملل در غزه گفت: «توپخانه، نارنجک های دستی، مهمات دیگر – ده ها هزار مهمات منفجر نشده پس از این جنگ باقی خواهد ماند. اینها “مثل یک هدیه رایگان برای حماس هستند.”
*ترجمه ی: بابک احمدی
