شش ماه پس از جنگ، اسرائیل بدون هیچ پایانی هر روز منزوی تر می شود

هنگامی که اسرائیل در اکتبر گذشته علیه حماس اعلام جنگ کرد، در داخل کشور متحد شد و پس از حمله بی‌سابقه این گروه شبه‌نظامی اسلامی از حمایت گسترده‌ای از سراسر جهان برخوردار شد.

شش ماه بعد، اسرائیل خود را در وضعیت بسیار متفاوتی می بیند: در غزه گرفتار شده، در داخل کشور تقسیم شده، در سطح بین المللی منزوی شده و به طور فزاینده ای در تضاد با نزدیک ترین متحد خود قرار گرفته است. خطر یک جنگ منطقه ای گسترده تر همچنان واقعی است.

با وجود تهاجم شدید نظامی اسرائیل، حماس همچنان پابرجاست، هر چند به طور قابل توجهی تضعیف شده است. این تهاجم غزه را وارد یک بحران انسانی کرده است، بیش از ۸۰ درصد جمعیت آواره شده و بیش از یک میلیون نفر در آستانه قحطی قرار دارند. با این حال اسرائیل برنامه قابل قبولی برای دوران پس از جنگ برای شرکای خود ارائه نکرده است و مذاکرات آتش بس در بن بست باقی مانده است.

در اینجا شش نتیجه گیری از شش ماه اول جنگ آورده شده است.

بن بست میدان نبرد

اسرائیل در پاسخ به حمله برون مرزی حماس در ۷ اکتبر که در آن ۱۲۰۰ نفر که بیشتر آنها غیرنظامی بودند، کشته و حدود ۲۵۰ نفر دیگر ربوده شدند، اعلام جنگ کرد.

نخست وزیر بنیامین نتانیاهو دو هدف تعیین کرد: نابودی حماس و بازگرداندن گروگان ها به خانه. علیرغم وعده های مکرر او برای دستیابی به “پیروزی کامل”، اهداف او دست نیافتنی است.

پس از آنکه نیروهای زمینی اسرائیل با یک حمله سنگین بیشتر مناطق غزه را به تصرف خود درآوردند، اکنون در یک وضعیت ثابت قرار گرفته‌اند که با عملیات‌های تاکتیکی کوچک و ابهام در مورد اینکه آیا ارتش به شهر جنوبی غزه، رفح، که آخرین سنگر قابل توجه حماس است، وارد خواهد شد یا نه، مشخص می شود.

نتانیاهو بارها قول داده است به رفح حمله کند، اما به دلیل پناه گرفتن صدها هزار فلسطینی آواره در آنجا، با مخالفت گسترده بین المللی، از جمله از سوی ایالات متحده، مواجه است. نتانیاهو مدعی است که برنامه ای برای تخلیه غیرنظامیان دارد، اما مشخص نیست که آیا برای این کار آمادگی دارد و آیا می تواند آمریکایی ها را راضی کند؟

حتی اگر اسرائیل به رفح حمله کند، هیچ تضمینی برای موفقیت درازمدتش وجود ندارد. اگرچه به نظر می رسد حماس متحمل خسارات سنگینی شده است، اما نیروهای آن موفق شده اند در مناطق رها شده توسط اسرائیل دوباره خود را سازماندهی کنند.

در عین حال، اسرائیل نتوانسته است حملات روزانه ای را که در جبهه شمالی خود از سوی گروه شبه نظامی حزب الله لبنان با آن مواجه است، متوقف کند. برخلاف حماس، زرادخانه بسیار بزرگتر حزب الله دست نخورده باقی مانده و سرنوشت ده ها هزار غیرنظامی آواره در دو طرف مرز را روی هوا نگاه داشته است. این تنش ها تهدیدی برای کشاندن ایران به عنوان حامی حزب الله به درگیری ها، به خصوص پس از یک حمله هوایی که به طور گسترده به اسرائیل نسبت داده می شود و باعث کشته شدن دو ژنرال ایرانی در سوریه شد، محسوب می شود.

انزوای فزاینده

اسرائیل پس از کشتار ۷ اکتبر که مرگبارترین حمله علیه یهودیان از زمان هولوکاست بود، از حمایت گسترده بین المللی برخوردار شد. با این حال، با بدتر شدن شرایط غزه، این حمایت ها جای خود را به بی صبری و خشم داده است.

به گفته مقامات بهداشت فلسطین که تفاوتی بین غیرنظامیان و جنگجویان قائل نیستند، بیش از ۳۳۰۰۰ فلسطینی در جنگ کشته شده اند که حدود دو سوم آنها زن و کودک هستند. مقامات سازمان های بین المللی می گویند تقریباً یک سوم جمعیت غزه با گرسنگی فاجعه بار دست و پنجه نرم می کنند.

ابراز همبستگی اولیه از سوی متحدان اسرائیل جای خود را به درخواست برای توقف جنگ داده است. در همین حال، دادگاه جهانی سازمان ملل متحد، با بررسی اتهامات نسل کشی علیه اسرائیل، به اسرائیل دستور داده است تا برای محافظت از غیرنظامیان غزه اقدامات بیشتری انجام دهد.

به نظر می رسد این انزوا در ۲۵ مارس به اوج خود رسید، زمانی که شورای امنیت سازمان ملل متحد به دلیل بی اعتنایی اسرائیل به درخواست ها، قطعنامه ای را تصویب کرد و خواستار آتش بس فوری شد. آمریکا با اجازه دادن به تصویب این قطعنامه، خشم اسرائیل را برانگیخت.

از آن زمان اوضاع برای اسرائیل بدتر شده است، به ویژه پس از کشته شدن هفت امدادگر در حمله هوایی که اسرائیل می گوید به اشتباه صورت گرفته است. شش تن از قربانیان، داوطلبانی از کشورهای متحد اسرائیل بودند که دشمنی آن ها را برانگیخت و جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا را خشمگین کرد. حمله هوایی منصوب به اسرائیل به سفارت ایران در سوریه و تلاش‌های نتانیاهو برای بستن شبکه ماهواره‌ای عربی الجزیره، متحدان را بیش از پیش از او دور کرده است.

اسرائیل تقسیم شده است

پس از یک دوره وحدت گسترده در اوایل جنگ، اسرائیل بار دیگر به دوران اختلاف خود با یک رهبری به شدت قطبی شده در مرکز طوفان، باز گشته است.

اعتراضات هفتگی علیه دولت افزایش یافته و هزاران نفر به ان پیوسته اند. این اعتراضات ریشه در نارضایتی های طولانی مدت علیه نتانیاهو دارد – از ائتلاف سیاسی او با احزاب راست افراطی و افراطی ارتدوکس گرفته تا روند محاکمه او به اتهام فساد بی پایانش. با این حال، اعتراضات از ناکامی او در بازگرداندن گروگان ها به خانه، نیروی تازه ای گرفته است. تقریباً نیمی از گروگان ها در جریان آتش بس یک هفته ای در ماه نوامبر آزاد شدند. اما اسرائیل می گوید ۱۳۴ نفر در اسارت هستند.

اسرائیل پیش از این اعلام کرده است که بیش از ۳۰ گروگان کشته شده‌اند. نگرانی‌های گسترده‌ای وجود دارد که تعداد واقعی بیشتر باشد. هر چه گروگان ها بیشتر در بازداشت بمانند، تعداد قربانیان از میان آن ها هم بیشتر خواهد شد.

وضعیت اسفبار گروگان‌ها و اعتراض غم‌انگیز خانواده‌های آنها در افکار عمومی اسرائیل طنین‌انداز شده است. برخی از خانواده های گروگان در میان ده ها هزار نفری بودند که این هفته به خیابان ها آمدند و از دولت خواستند استعفا دهد. این بزرگترین تظاهرات ضددولتی از زمان آغاز جنگ بود.

نتانیاهو جایی نمی رود

محبوبیت نتانیاهو از زمان شروع جنگ به شدت کاهش یافته است و بسیاری او را مسئول نارسایی های اطلاعاتی و امنیتی می دانند که باعث وقوع حمله ۷ اکتبر شد. با این حال، او درخواست ها برای استعفا یا شروع تحقیقات در مورد آنچه اشتباه بوده، را رد کرده است.

نتانیاهو با هیچ تهدید فوری برای حکومت خود مواجه نیست. در حال حاضر، شرکای ائتلافی او که با ضررهای احتمالی در انتخابات مواجه هستند، محکم پشت سر او ایستاده اند.

به طور طنزآمیزی، بزرگترین تهدید فوری برای نتانیاهو تنها به طور غیرمستقیم، به جنگ مرتبط است. دیوان عالی اسرائیل دستور توقف یک قانون جنجالی و قدیمی مبنی بر معافیت مردان ارتدوکس افراطی از خدمت سربازی اجباری را صادر کرده است.

با کشته شدن بیش از ۶۰۰ سرباز از ۷ اکتبر، نتانیاهو برای اجرای این قانون کار سختی خواهد داشت. اگر بخواهد مردان مذهبی را مجبور به خدمت سربازی کند، ممکن است حمایت شرکای افراطی ارتدوکس خود را از دست بدهد و مجبور به انتخابات زودهنگام شود.

انشل فافر، ستون نویس هاآرتص و نویسنده بیوگرافی نتانیاهو می نویسد: «نتانیاهو قادر به احساس شرم و پذیرش مسئولیت نیست. او هرگز به خواست خود استعفا نخواهد داد.»

حماس جایی نمی رود

تهاجم اسراییل باعث تخریب گسترده غزه شده و خسارات سنگینی به حماس وارد کرده است. اسرائیل مدعی است که حدود ۱۳۰۰۰ جنگجوی حماس را کشته و توانایی های نظامی این گروه را در بیشتر مناطق غزه از بین برده است.

با این حال، حتی اگر این ادعاها صحت داشته باشند، حماس همچنان در رفح دست نخورده باقی مانده و جنگجویان آن در مناطقی که اسرائیل قبلاً اعلام پیروزی کرده بود، دوباره جمع شده اند. اگرچه نمایش‌های کوچکی از نارضایتی عمومی از حماس در غزه وجود داشته است، اما هیچ نشانه‌ای از مخالفت گسترده با این گروه وجود ندارد.

خلیل سایق، تحلیلگر فلسطینی، می گوید حماس همچنان بازتولید می شود و اسرائیل اجازه ظهور هیچ جایگزینی را نداده است.

او می گوید: “وقتی شما در حال یک جنگ چریکی هستید، من فکر می کنم موفقیت یا شکست نهایی این است که بتوانید زنده بمانید. بنابراین، اگر حماس به عنوان یک هیئت حاکمه باقی بماند، این یک موفقیت برایش خواهد بود.»

مایکل میلشتاین، افسر بلندپایه سابق اطلاعات نظامی اسرائیل که اکنون کارشناس مطالعات فلسطین در دانشگاه تل‌آویو است، می‌گوید که اسرائیل با دو گزینه غیرقابل قبول روبروست: توافق گروگان‌گیری و آتش‌بس را بپذیرد که به معنای اذعان به آن است که حماس جان سالم به در برده است. و یا حمله نظامی و فتح غزه به این امید که حماس در نهایت نابود شود.

وی گفت: انتظارات مبنی بر اینکه رویکرد کنونی ارتش اسرائیل بتواند حماس را نابود یا آن را مجبور به تسلیم کند، “تفکری خیالی” است.

بدون برنامه برای بعد از جنگ

هیچ اتفاق نظری برای آینده غزه وجود ندارد.

نتانیاهو چشم انداز مبهمی ارائه کرده و خواستار کنترل بی پایان اسرائیل بر این سرزمین با همکاری شرکای فلسطینی محلی است که امور روزمره را اداره کنند. اسرائیل امیدوار است هزینه بازسازی غزه توسط جامعه بین المللی از جمله کشورهای ثروتمند عرب خلیج فارس تامین شود.

با این حال، این طرح‌ها با دیدگاه‌هایی که ایالات متحده، دیگر شرکای بین‌المللی و فلسطینی‌ها ترویج می‌کنند، در تضاد است.

ایالات متحده خواستار بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطینی، که از سوی جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شده و توسط حماس در سال ۲۰۰۷ از غزه بیرون رانده شد، و تلاش های مجدد برای ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی در کرانه باختری و غزه شده است. تشکیلات خودگردان، مستقر در کرانه باختری تحت اشغال اسرائیل، اخیراً نخست وزیر جدیدی را برای رسیدگی به درخواست های آمریکا برای اصلاحات منصوب کرده است.

نتانیاهو با تشکیل دولت فلسطین یا هر نقشی برای تشکیلات خودگردان مخالف است. در همین حال، علاقه کمی در میان کشورهای کمک کننده برای مشارکت در بازسازی غزه بدون اجماع سیاسی وجود دارد. برای مثال، امارات متحده عربی می‌گوید بدون رویکرد دو کشوری در عمل، در بازسازی غزه شرکت نخواهد کرد.

اوفر شله، یک قانونگذار سابق که اکنون محقق ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل است، می گوید موفقیت های میدان نبرد بدون دیدگاه دیپلماتیک “تقریبا بی معنی” است.

او می گوید: تهدید واقعی برای حماس نه تانک یا هواپیماهای جنگی اسرائیل، بلکه جایگزینی برای اداره زندگی در غزه پس از جنگ است.

منبع: آسوشیتدپرس