مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران که در سانحه سقوط بالگرد جان خود را از دست داد، ممکن است آغاز مرحله جدیدی از تحولات اوضاع سیاسی در ایران باشد. با این حال، این واقعیت که یک اسلام‌گرای متعصب در ایران فوت کرده است، به این معنا نیست که متعصب دیگری جایگزین او نخواهد شد. هر چند مرگ ابراهیم رئیسی ممکن است موجب تغییرات در ایران شود را نمی توان نفی کرد.
بدیهی است که از او در جهان اسلام و غرب به گونه ای متفاوت یاد می شود. برخی از مسلمانان، فارغ از هر چیزی، ابراهیم رئیسی را فردی حساس، صلح طلب و عمیقاً مذهبی می دانند. اما در اوکراین و اسرائیل از او کاملاً متفاوت یاد می کنند.
اوکراینی ها هرگز مشارکت رئیسی و ایران و رهبری رسمی او در جنگ روسیه در اوکراین را فراموش نمی کنند. زمانی که ایرانیان به طور مداوم پهپادهای مرگبار “شاهد” را به متحد خود در مسکو تحویل دادند تا زیرساخت های صلح آمیز را در شهرها و روستاهای اکرائین نابود کنند. در واقع، ایران نیز به طور غیرمستقیم درگیر جنگ روسیه و اوکراین است، هرچند تهران مدام وانمود می‌کند که آنها کاری به این جنگ ندارند.
به همین ترتیب، در اسرائیل همیشه به یاد دارند که در زمان ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی بود که فاجعه وحشتناک در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ رخ داد و در ۱۴ آوریل ۲۰۲۴ بیش از ۳۰۰ موشک از ایران به خاک اسرائیل شلیک شد.
شکی نیست که در آینده نزدیک مقالاتی در رسانه های روسیه ظاهر شود که نویسندگان آنها “با ذکر استدلال” خواهند کوشید تا ثابت کنند که سقوط بالگردی که ابراهیم رئیسی در آن قرار داشت یک تصادف نبوده است. و اینکه پشت این فاجعه به وضوح یک ردپای اوکراینی وجود دارد. زیرا این ظاهراً انتقام اوکراینی ها از رئیس جمهور ایران به دلیل پیوستن به جنگ روسیه علیه نازی ها در اوکراین است.
به هر حال، ما به خوبی می دانیم که چگونه رژیم پوتین از هر فرصتی برای فریب دادن اوکراین در چشم جامعه جهانی استفاده می کند. همچنین برخی از «کارشناسان» مسکو در سقوط بالگرد «ردپای اسرائیلی» خواهند دید و تاکید خواهند کرد که این اولین بار نیست که اسرائیل مقامات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران را به این شکل نابود می کند.
علیرغم همه اینها، رئیس جمهور ابراهیم رئیسی اولین شخص در ایران نبود. همه مسائل مهم را آیت الله خامنه ای تعیین می کند. اما یک نکته مهم در اینجا وجود دارد. خامنه ای که ۸۵ ساله می شود، قصد داشت ابراهیم رئیسی را به جای خود بنشاند. او بسیار امیدوار بود که بتواند در زمان مناسب اهرم های قدرت را به راحتی به رئیسی بسپارد.
ختم کلام. آیت الله خامنه ای جانشینی ندارد، و موضوع ترانزیت قدرت نسبت به قبل از مرگ ابراهیم رئیسی بسیار حادتر می شود. علاوه بر این، رئیس جمهور پیشین ایران با بسیاری از نخبگان سیاسی و مسائل جاری مرتبط بود که خود آیت الله خامنه ای باید آنها را حل کند، موضوعی که خیلی سریع باید صورت پذیرد.
شایان ذکر است که در ایران اعترضات گسترده علیه سلطه رژیم اسلام گرا به طور منظم برگزار می شد. علیرغم اینکه تا به حال وحشیانه سرکوب شدند، اما نارضایتی مردم از بین نرفته است.
بنابراین، برای آیت‌الله خامنه‌ای و اطرافیانش، سوال شماره یک در روزهای آینده این خواهد بود که چگونه می‌توان اوضاع را تحت کنترل داشت. از این گذشته نمی توان نفی کرد در ایران که امروزه اکثریت جمعیت آن را جوانان تشکیل می دهند و اکثراً با محدودیت آزادی بیان موافق نیستند، قدرت دینی رژیم آیت الله را قبول ندارند و همچنین تاکید بر حجاب اجباری برای زنان، نویدبخش خیزشهای اعتراضی خواهد بود.
اکنون زنان ایرانی می توانند بی سر و صدا از سقوط یکی از ستون های رژیم سرکوبگر اسلامی خوشحال شوند. شاید هم جهت ایجاد فرصت تغییر قدرت در ایران برای آیت‌الله خامنه‌ای، نزدیک‌ترین ملاها و پاسدارانش، بالگرد دیگری لازم گردد؟.
علیرغم این واقعیت که اکنون ممکن است امیدها تا حدی اغراق آمیز به نظر برسند، با همه نشانه ها در نهایت در ایران یک شانس واقعی برای شروع یک انقلاب دموکراتیک ضد روحانی وجود دارد. و به هر حال، ایران اکنون آشکارا در آستانه تغییرات بزرگ است. تغییراتی که پیش‌شرط‌های آن پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ هرگز تا این سطح فراهم نبوده است.
این تغییرات می تواند بسیار بزرگتر از مرگ ناگهانی خود آیت الله خامنه ای باشد. به هر حال، مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، جمهوری اسلامی ایران، می تواند منجر به هرج و مرج عظیمی در بالاترین رده های رهبری ایران شود، زیرا موجب زدوخورد میان مدعیان جدید برای قدرت گردد. و شاید هم چنین شود که یک جانی مذهبی دیگر به قدرت برسد و دو باره یک زن مستقل، باهوش و زیبای ایرانی را مجرم بداند.
می‌توان پیش‌بینی کرد که برای آیت‌الله خامنه‌ای و محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور کشور که پس از درگذشت ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس‌جمهور موقت ایران فعالیت می‌کند، کنترل اوضاع کشور مهم‌ترین مسئله خواهد بود.
پنجاه روز دیگر طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باید انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری برگزار شود. و این دقیقاً زمانی است که ایرانیان فرصتی برای تغییر رژیم آخوندهایی را خواهند داشت که در طول ۴۵ سال حکومت خود کشور را به یک کشور منحوس جهانی تبدیل کردند.
پس از سانحه بالگرد رئیس جمهور ایران، دیدگاه های زیادی از این رویداد مطرح خواهد شد که قابل درک است. اما اگر یکی از محتمل ترین موضوعات که شامل اشتباهات خلبان و خدمه بالگرد ریاست جمهوری است را حذف کنیم، آنچه که میماند، برخی از اعضای بانفوذ طبقه حاکمه ایران از عملکرد آیت الله خامنه ای و رئیس جمهور زیر مجموعه آن،کشیده شدن کشور به مسیر جنگ است که موجبات ناراضیتی در ان سطح را فراهم کرده است.
اگر این فرض درست باشد، رخداد فوق اقدامی پیشگیرانه از سوی تشکیلات ایران با هدف اجتناب از درگیری مستقیم بین ایران و ایالات متحده و اسرائیل و توقف کمک های گسترده به روسیه در جنگش در اوکراین بوده است. در آینده نزدیک خواهیم دید که آیا این فرض درست است یا خیر، زیرا ایران اکنون از مرزی عبور کرده است که فراتر از آن تغییرات زیرساختی در سیاست بین‌المللی و داخلی‌اش امکان‌پذیر است.
نویسنده: ویکتور کاس پروک (اکرائین)
برگردان: اردشیر قلندری.
