دو گزارش سری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوشنبه هفتم خرداد نشان داد که ایران در حالی به غنی‌سازی اورانیوم تا سطحی نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت تسلیحات هسته‌ای ادامه می‌دهد که رایزنی‌ها برای بهبود همکاری آن با این آژانس وابسته به سازمان ملل ناکام مانده است.
در یکی از گزارش‌های سه ماهه آژانس با اشاره به تعهد برای بهبود همکاری و توانایی آژانس برای انجام وظایف نظارتی آن در ایران، آمده است: «در سال گذشته هیچ پیشرفتی در راستای اجرای بیانیه مشترک صادر شده در ۴ مارس ۲۰۲۳ صورت نگرفته است.»
این گزارش افزود: «مدیرکل (آژانس) دعوت خود از دولت جدید ایران و آمادگی خود را برای ادامه گفت‌وگوهای سطح بالا و بحث‌های فنی بعدی که از ششم و هفتم مه ۲۰۲۴ آغاز شده است، تجدید می‌کند.»
بر اساس گزارش محرمانه منتشر نشده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران در ماههای اخیر ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده و روند توسعه برنامه هسته‌ای خود را شتاب بخشیده است.
۳۰ برابر حد مجاز در برجام
برخلاف ادعای ایران که همواره تلاش خود برای دست‌یابی به سلاح هسته‌ای را انکار می‌کند، گزارش محرمانه جدید آژانش نشان می‌دهد ذخایر اورانیوم غنی‌شده این کشور که در فوریه سال جاری ۵۵۲۵.۵ کیلوگرم بود در ۱۱ مه، به ۶۲۰۱.۳ کیلوگرم رسیده است به این معنی که مقادیر آن به ۳۰ برابر بیشتر از حد مجاز تعیین شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ «برجام»، افزایش یافته است.
تعویق همکاری با آژانس
بر اساس این گزارش و به گفته دو مقام دیپلماتیک، به دنبال مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران در سانحه سقوط بالگرد در هفته گذشته، اوضاع در پرونده هسته‌ای ایران پیچیده‌تر شده است و در ارتباط با ادامه مذاکرات برای بهبود همکاری ایران با آژانس، تهران طی هفته جاری اعلام کرده است تا انتخاب رئیس جمهوری جدیدی برای ایران در ۲۸ ژوئن، با این نهاد بین‌المللی تعامل نخواهد کرد.
یک دیپلمات ارشد اروپایی دیگر در این خصوص گفت: «قطعنامه آماده شده است.» برخی دیگر از دیپلمات‌ها تاکید کردند: «کشورهای تروئیکای اروپایی «E3» شامل آلمان، فرانسه، بریتانیا پیش‌نویسی را آماده کرده‌اند اما آن را به اعضای شورای حکام ارسال نکرده‌اند. تحلیل ما این است که مرگ رئیسی چیزی را تغییر نمی‌دهد. ما باید با این قطعنامه پیش برویم. آمریکایی‌ها طرف دشوار ما در مذاکرات هستند و به انجام هر کاری برای متقاعد کردن آنها ادامه می‌دهیم.»
گزارش سه‌ماهه بعدی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران قرار است اوایل هفته آینده ارائه شود.
منابع و دیپلمات‌های غربی فاش کردند که ایالات متحده و سه متحد اصلی اروپایی آن بر سر اینکه آیا باید با ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از طریق صدور قطعنامه‌ای علیه آن مقابله کنند که ممکن است در نتیجه آن خطر تشدید تنش‌ها را افزایش دهد، اختلاف‌نظر دارند، رویکردی که اروپایی‌ها این بار از آن در برابر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران حمایت می‌کنند.
گفتنی است ۱۸ماه از تصویب قطعنامه ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران می‌گذرد که به تهران دستور می‌دهد تا فورا با تحقیقات چندین ساله آژانس در مورد ذرات اورانیوم بسیار غنی‌شده کشف شده در سه سایت هسته‌ای اعلام نشده آن همکاری کند.
گزارش فصلی شورای حکام
در حالی که تعداد سایت‌های مورد بحث به دو سایت کاهش یافته است، ایران هنوز دلیل وجود این ماده را توضیح نداده است و تعداد مشکلات دیگر در ایران افزایش یافته است، از جمله اینکه تهران مانع از پیوستن چند کارشناس ارشد غنی‌سازی اورانیوم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عضویت تیم بازرسان شده است.
جلسه فصلی شورای حکام ظرف مدت ۱۰ روز دیگر آغاز می‌شود. به گزارش وب سایت «تایمز» اسرائیل، یک دیپلمات ارشد اروپایی گفت: «موضوع در مورد ایران بسیار دشوار است و سطح تخلفات بی‌سابقه است. هیچ کاهشی در برنامه آن وجود ندارد و هیچ قصد خیر واقعی از سوی ایران وجود ندارد که بخواهد با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند».
تردید درباره اهداف برنامه هسته‌ای ایران
نگرانی‌ها در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران در حالی افزایش یافته است که این کشور با شتاب به غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد که نزدیک به سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای است ادامه می‌دهد به‌طوری که اکنون ایران مقادیر اورانیوم غنی‌شده کافی برای این سطح را به دست آورده است.
در حالی که ایران همواره مدعی است که اهداف برنامه هسته‌ای آن «کاملاً صلح‌آمیز» است قدرت‌های غربی اما ضمن ابراز تردید در انگیزه‌های آن تاکید می‌کنند که هیچ استفاده صلح‌آمیزی برای این سطح از غنی‌سازی وجود ندارد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تاکید دارد که هیچ کشور دیگری بدون داشتن انگیزه ساخت سلاح هسته‌ای تا این حد غنی‌سازی نکرده است.
