بعد از قریب به بیست و پنج سال، بار دیگر در روز جهانی کارگر، تعدادی از نمایندگان کارگران به دانشگاه می روند تا از مشکلات و خواست های خود با دانشجویان سخن بگویند. امسال همزمان با روز جهانی کارگر، به ابتکار دانشجویان در چند دانشگاه مراسمی با حضور عده ای از نمایندگان کارگران برگزار می شود که گرچه در مقایسه با گستردگی دانشگاه ها و مراسم مشابهی که می توانست برگزار شود، هنوز حرکت چشمگیری نیست، اما شاید سرآغاز راهی باشد که پیمودنش از نگاه بسیاری از فعالین حرکت های آزادی خواهانه و عدالت جویانه، بسیار ضروری است.
سنت توجه جنبش دانشجویی به مسایل کارگران و حرکت های کارگری، که اساسا یک سنت چپ است، در سال های قبل از انقلاب به دلیل حضور نیرومند تفکر چپ در دانشگاه ها، به گستردگی وجود داشت و پیشروان و فعالین جنبش دانشجویی بارها علیه سرکوب کارگران و پایمال شدن حقوق آنها به اعتراض برخاستند. نتیجه ی این فعالیت، پیوندهای عاطفی – سیاسی محکمی بود که بین فعالین جنبش دانشجویی و فعالین جنبش کارگری به وجود آمد و در جریان انقلاب بهمن ۱٣۵۷ استوارتر و محکم تر شد و حرکات مشترک کارگری و دانشجویی بسیاری در دفاع از مطالبات مردم ایران و خواسته های مشخص کارگران و دانشجویان برگزار گردید.
سرکوب همزمان جنبش کارگری و جنبش دانشجویی در نخستین سال های بعد از انقلاب که از یک سو با تصرف خانه کارگر توسط عوامل حکومت و انحلال شوراهای کارگری در کارخانه ها و از سوی دیگر با یورش به تشکل های دانشجویی چپ گرا در دانشگاه ها، صورت گرفت، پیوند دانشگاه و کارخانه را از هم گسیخت. بسیاری از رهبران کارگران و دانشجویان به زندان افتادند، اعدام شدند و یا مجبور شدند به خارج از کشور پناه ببرند.
در چند ساله ی اخیر طبقه ی کارگر ایران برای نجات از بیکاری و فقر فزاینده و در واقع برای زنده ماندن به مبارزه ای سخت مجبور شده است. صدها و صدها اعتصاب و اعتراض برای جلوگیری از موج فزاینده اخراج ها، علیه قراردادهای موقت کار و بردگی نوین، برای افزایش دستمزدها، برای پرداخت حقوق های ماه ها و گاه سال ها عقب افتاده، صورت گرفت. حساس ترین بخش این مبارزه، تلاش فعالین مستقل و پیشرو جنبش کارگری در ایران برای برخوردار ساختن کارگران از حق تشکل بوده است. کارگران پیشرو به درستی بر این واقعیت انگشت می گذاشتند که طبقه ی کارگر ایران تا زمانی که از تشکل های مستقل و واقعی خود برخوردار نباشد، تا زمانی که اسیر و گروگان تشکل های حکومتی باقی بماند، نخواهد توانست هیچ گونه مبارزه ی موثری را برای دفاع از زندگی و حقوق خود و همچنین تاثیر گذاری در وضعیت کشور به سرانجام برساند.
در این سال ها؛ نه تلاش و مقاومت میلیون ها کارگر برای حفظ زندگی خود و خانواده ی خود و نه مبارزه ی فعالین جنبش کارگری برای کسب حق تشکل و تشکیل اتحادیه ها و سندیکاها، مورد اعتنای فعالین جنبش دانشجویی که از جمله به دلیل برخورداری از تشکیلات دارای تاثیرات سیاسی بزرگی در جامعه بودند، قرار نگرفت. دعوت های گاه و بیگاه فعالین کارگری از دانشجویان برای دفاع از خواست های این طبقه نیز غالبا بی پاسخ ماند.
بی اعتنایی جنبش دانشجویی و اکثر رهبران آن به وضعیت و مطالبات طبقه ی کارگر، محصول تسلط و هژمونی افکار و سیاست های اصلاح طللبان دوم خردادی بر فعالین دانشجویی بود. اصلاح طلبان هر چند با شعارها و خواسته هایی آزادی خواهانه به بخشی از قدرت دست یافتند، اما سیاستی عدالت ستیزانه پیشه کردند. وضعیت طبقه کارگر ایران که در هشت سال گذشته هر روز بدتر از روز پیش شده است، از جمله در نتیجه ی این سیاست های عدالت ستیزانه و ضدکارگری اصلاح طلبان بوده است. اصلاح طلبان این سیاست را همواره با این توجیه غیرانسانی همراه کردند که آن ها برای بهبود وضعیت اقتصادی مردم وعده ای نداده اند! وقتی کارگران با قابلمه های خالی به نشانه ی خالی بودن سفره های خود به خیابان ها آمدند، برخی از رهبران اصلاح طلبان، قابلمه های خالی آن ها را «توطئه محافظه کاران» برای «بحران سازی علیه دولت اصلاحات» اعلام کردند. این سال ها، سال هایی بود که اندیشه ی چپ و عدالت جویانه در کشور ما کاملا به حاشیه رفت و تفکرات نئولیبرالیستی اندیشه ی بخش بزرگی از فعالین سیاسی کشور را تسخیر کرد.
نتیجه سیاست ضدکارگری دولت و مجلس «اصلاحات»، خیلی زود دامن اصلاح طلبان را گرفت. با ناامید شدن کارگران از جناح اصلاح طلب حکومت، آن ها بزرگترین پشتیبان اجتماعی خود را از دست دادند و به سطح یک جنبش سیاسی که بدون دشواری مهار و سرکوب می شد، تنزل کردند.
جنبش دانشجویی ایران اما، روند دیگری را طی کرد. فعالین جنبش دانشجویی با سرخورده شدن از اصلاح طلبان حکومتی، سیاست «نقد قدرت» را در پیش گرفتند. چرخش نگاه رهبران و فعالین متاخرتر جنبش دانشجویی از حکومت، به سوی جامعه، به مثابه رهایی از افسونی بود که آن ها را در قفس تنگ اصلاح طلبی حکومتی اسیر ساخته بود. وقتی اندیشه ی فعالین جنبش دانشجویی از این افسون رها شد، «چپ» در دانشگاه ها به تدریج از سایه و حاشیه بیرون آمد. حرکت های اخیر دانشجویی در حمایت از کارگران و توجه به مسایل میلیون ها کارگر کشور حاصل این تحول است. تحولی که اگر چه هنوز در آغاز راه است، اما چشم انداز امیدبخشی را در برابر جامعه ی ما ترسیم می کند.
جنبش دانشجویی چنانچه در این مسیر مصمم باشد، به دلیل امکاناتی که در اختیار دارد می تواند بسیار به طبقه ی کارگر ایران یاری برساند و صدای فعالین و پیشروان و عموم کارگران را برای داشتن حق زندگی و حق تشکل برای دفاع از حقوق خود، رساتر در جامعه طنین انداز کند.
چنین مبارزه ای بخش مهمی از مبارزه برای تحقق دموکراسی در کشور ماست. کسانی که سال هاست از برقراری دموکراسی سخن گفته اند، اما نه تنها حق تشکل کارگران به عنوان یکی از بزرگترین و موثرترین طبقات اجتماعی جامعه ما را به رسمیت نشناخته و حتی علیه آن توطئه کرده اند، اگر عوام فریب نبوده باشند، درک محدود و سطحی مسلط بر بخش های مهمی از جامعه نسبت به دموکراسی را نمایندگی کرده اند.
کمک به آگاهی و سازمان یابی طبقه کارگر و مجهز و مسلح شدن آن به سازمان های طبقاتی خود، بزرگترین کمک به دموکراسی در کشور ما است. اگر کارگران ایران بتوانند سازمان های اتحادیه ای خود را به وجود آورند، آن گاه آن ها، بزرگترین حامی و مدافع دموکراسی و عدالت در کشور ما خواهند شد. با وجود و حضور سازمان ها و اتحادیه های صنفی و طبقاتی کارگری، تهاجم استبداد به حقوق دموکراتیک مردم بسیار دشوارتر خواهد شد. جنبش دانشجویی ایران نیز؛ در کنار اتحادیه های کارگری که امروز خود به برپایی آن ها یاری می رساند، پشتیبان مطمئن و نیرومندی برای مبارزه در راه رهایی و حقوق دموکراتیک خواهد یافت.
در شرایط فعلی که طبقه ی کارگر به دلیل سرکوب مداوم در ضعف و پراکندگی به سر می برد، کمک جنبش دانشجویی به رهبران جنبش کارگری برای این که بتوانند کارگران را سازمان دهند، وظیفه ای بسیار مهم و عاجل است. ارتباط و همکاری بین فعالین دانشجویی و فعالین جنبش کارگری، ارتباطی دو سویه و به سود هر دو و به سود دموکراسی در کشور ماست.
