شصت و هفت سال از واقعه تاریخی ۱۶ آذر ۱۳۳۲ میگذرد. رخدادی که به عنوان روز دانشجو در تاریخ مبارزات آزادیخواهانه و برابری طلبانه مردم ایران ثبت شده است.
در چنین روزی همزمان با سفر ریچارد نیکسون – معاون وقت ریاست جمهوری امریکا – به ایران، هزاران تن از دانشجویان تهران در اعتراض به این سفر و نقش کلیدی سازمان سیا و امپریالیسم امریکا در کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی دولت مصدق و الغای دستاورد ملی شدن صنعت نفت، در محوطه دانشکده ها بویژه دانشکده پلی تکنیک، دست به تجمع و تظاهرات زدند. حکومت نظامی برآمده از کودتا، وحشیانه به طرف دانشجویان معترض تیراندازی کرد و ضمن مجروح کردن تعدادی از دانشجویان، سه دانشجوی مبارز به نامهای: قندچی، رضوی و بزرگ نیا را به قتل رساند.
از آن سال به بعد علیرغم اختناق و استبداد حاکم بر رژیمهای شاه و شیخ، دانشجویان سعی کرده و میکنند که این روز تاریخی را گرامی بدارند و مجددا بر اهداف والای ۱۶ آذر پای بکوبند، که اگر بخواهیم آنرا در یک شعار خلاصه کنیم، چیزی جز این نبوده و نیست: استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی
در دوره استبداد سلطنتی محمدرضا پهلوی، علیرغم حضور وسیع مامورین ساواک و گارد نظامی در دانشگاهها، دانشجویان مبارز بویژه دانشجویان چپ، به اشکال گوناگون سعی در تداوم مبارزات صنفی و سیاسی خود داشتند و دانشگاه به یکی از پایگاهای اصلی نفوذ سازمانهای چپ بویژه جنبش فدایی تبدیل شده بود. در واقع بسیاری از رهبران همین سازمانهای چپ و اپوزیسیون را همین دانشجویان تشکیل میدادند و صدها تن از زندانیان سیاسی دوره پهلوی و نیز جانباختگان جنبش چریکی را دانشجویان تشکیل میدادند. در خارج از کشور نیز بار اصلی دفاع از زندانیان سیاسی و افشای استبداد پهلوی نیز بر دوش دانشجویان متشکل در “کنفدراسیون دانشجویان و محصلین ایرانی” بود.
در جریان انقلاب ۵۶-۵۷ که از جنبش تهیدستان حاشیه شهرها بویژه تهران شروع شد، دانشجویان نقش مهمی در سازماندهی و گسترش اعتراضات – بویژه قیام مسلحانه توده ای ۲۲ بهمن – ایفاء کردند. بعد از شکست انقلاب مردمی به دلیل روی کارآمدن رژیم اسلامی، دانشگاههای کشور در کنار مردم کردستان، ترکمن صحرا و … جزو نخستین مراکزی بودند که هژمونی حزب الهی ها و طرفداران رژیم اسلامی سرمایه داری خمینی را به چالش گرفتند و خیلی زود اکثر دانشگاهها را از کنترل مزدوران و حامیان رژیم جدید خارج کردند و محیط دانشگاه را به سنگری برای روشنگری و پاشیدن بذر آگاهی، تبدیل کردند. از اینرو بعد از سرکوب خونین مردم کردستان، خوزستان ، ترکمن صحرا و دانشگاه آماج بعدی رژیم برای جلوگیری از رشد نیروهای مخالف بویژه سوسیالیست بود. به همین خاطر فرمان یورش به دانشگاهها و تعطیلی سراسری آن در اردیبهشت ۵۹ از سوی خمینی صادر شد. یورشی که سبب زخمی و کشته شدن و اعدام تعدادی از دانشجویان و دستگیری تعداد زیادی از انها در تهران و شهرستانها شد. در پی این تعطیلی و در واقع اشغال نظامی، هزاران تن از دانشجویان، اساتید و کارکنان چپ و مخالف، تسویه شدند و از ادامه تحصیل و کار باز ماندند. بعد از آغاز سرکوبها و اعدامهای فاشیستی ۳۰ خرداد ۶۰ نیز هزاران دانشجو دستگیر و شکنجه شدند و بسیاری از آنها در فاصله سالهای ۶۰ تا ۶۷ اعدام شدند.
اما یک دهه بعد از قتل عام زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷ شاهد عروج مجدد جنبش دانشجویی در تیرماه ۷۸ بودیم که علیرغم شش روز مقاومت جانانه و جلب حمایت دهها هزار نفر از مردم، به شکل وحشیانه ای سرکوب شد. اما “غول دیگر از شیشه بیرون آمده بود” و بازگرداندن آن به محبس، دیگر برای رژیم امکانپذیر نبود. از آن تاریخ به بعد روزی نبود که شاهد اعتراضات صنفی و یا سیاسی دانشجویان بویژه در تهران نباشیم. اعتراضات چند روزه خرداد ۸۲ و حرکت مستقل دانشجویان چپ “آزادیخواه و برابری طلب” در اذر ۸۶ – در آستانه روز دانشجو- که منجر به اخراج و دستگیری و شکنجه و اعترافات تلویزیونی دهها نفر از آنها شد، از جمله این اعتراضات بودند که در جریان جنبش چند ماهه پس از “انتخابات” خرداد ۸۸ نیز تداوم یافت که شاهد یکی از خونین ترین یورشهای فاشیستی به کوی دانشگاه و خوابگاههای دانشجویی بودیم.
در سالهای پس از سرکوب جنبش ۸۸ نیز ماهی نبود که شاهد تجمع و یا اعتراض دانشجویان مبارز و آزادیخواه نباشیم. نقش پررنگ دانشجویان تهران در طرح شعار کلیدی” اصلاح طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا” در جریان خیزش مردمی دیماه ۹۶ و نیز حمایت دانشجویان از اعتصابات کارگری – بویژه اعتصابات هفت تپه و فولاد ملی اهواز- در تابستان ۹۷ با شعار: “فرزند کارگرانیم، کنارتان می مانیم” و یا شعارهای ضدامپریالیستی و ضدسرمایه داری دانشجویان در جریان برگزاری روز دانشجو در آذر ۹۸ (یکماه بعد از سرکوب بی سابقه خیزش مردمی آبان ۹۸) که سبب برافروختن خشم سلطنت طلبان و “چپ پوپولیست” شد و نیز نقش پیشقراول دانشجویان در اعتراضات مردمی پس از شلیک سپاه به هواپیمای اوکراینی در دیماه ۹۸ با شعارهایی همچون: “مرگ بر ستمگر، چه شاه باشه، چه رهبر” و یا ” نه اصلاح، نه رفراندم، اعتصاب، انقلاب” … نمونه های درخشانی از نقش پررنگ دانشجویان در مبارزه مردمی برای آزادی و عدالت اجتماعی را به نمایش میگذارند.
مبارزاتی که در راستای همان پیام ماندگار ۱۶ آذر صورت میگیرد یعنی اینکه مسئله اکثریت مردم ایران بویژه کارگران و فرزندان آنها، فقط رهایی از استبداد سیاسی و مذهبی نیست، بلکه استقلال از همه قدرتهای امپریالیستی و نیز مبارزه با فقر و نابرابری طبقاتی نیز هست. این پیام روشن و شفاف، اما ظاهرا خشم منادیان “همه با هم” ( از سلطنت طلبان تا جمهوریخواهان راست تا “چپ غربگرا” ) را برانگیخته است. این طیف ناهمگون با علم بر اهداف و آماج روز ۱۶ آذر، در تمام سالهای گذشته سعی کرده اند روز دیگری را به عنوان روز دانشجو به دانشجویان و مردم ایران تحمیل کنند. برخی از ۱۸ تیر سخن گفتند و برخی از اردیبهشت ۵۹ . آنها با پاشیدن گرد فراموشی بر ۱۶ آذر ۳۲ میخواهند ائتلاف پوپولیستی با اپوزیسون سلطنت طلب و نوه رضا خان میرپنج – پیمان نوین رضا پهلوی- را توجیه کنند.
این جماعت، هیچ درسی از فاجعه ” همه با هم” انقلاب ۵۷ نگرفته اند. ضمن اینکه هر نوع مرزبندی با امپریالیستها و دول مرتجع منطقه و نیز تاکید بر مبارزه با نظام سرمایه داری در کنار مبارزه با کلیت جمهوری اسلامی را “ایجاد انحراف و دودستگی” در مبارزه برای “آزادی” تلقی میکنند. از اینرو علناَ و یا خجولانه، مخالف گنجاندن اهدافی همچون: استقلال، عدالت اجتماعی، برابری طبقاتی در کنار شعار آزادی هستند. برخی از آنها وقاحت را به حدی رسانده اند که رسما کودتای ارتجاعی و مشترک امپریالیسها، آخوندها، درباریان، ارتشیان و لمپن ها را “قیام مردمی” برای “نجات کشور” معرفی میکنند و یا در بهترین حالت خواهان آلزایمر سیاسی و یا سکوت در برابر استبداد و استثمار رژیم سلطنتی هستند. اما چپ انقلابی، کارکران مبارز، دانشجویان پیشرو و فعالین رادیکال جنبش زنان و جنبش روشنفکری و … اجازه نمیدهند این جماعت از اپوزیسیون، با نادیده گرفتن درسهای بزرگ مبارزات آزادیخواهانه و برابری طلبانه مردم ایران در یکصد سال اخیر، به ویژه تراژدی شکست انقلاب بهمن، یکبار دیگر جنبش انقلابی نوین مردم ایران را با ناکامی مواجه کنند.
ما تنها از طریق تاکید بر پیوند جنبش دمکراتیک ضداستبدادی با جنبش طبقاتی ضدسرمایه داری کارگران و زحمتکشان (که اکثریت پنج میلیونی دانشجویان، فرزندان آنها محسوب میشوند) و تاکید بر صدای سوم (یعنی مرزبندی توامان با همه امپریالیستها و دول مرتجع در کنار مبارزه برای سرنگونی انقلابی کلیت جمهوری اسلامی) است که میتوانیم از شکست انقلاب اجتماعی نوین اکثریت مردم ایران جلوگیری کنیم.
زنده و پایدار باد پیام ماندگار ۱۶ آذر روز دانشجو
گرامی باد یاد دانشجویان و مبارزین جانباخته در دو رژیم شاه و شیخ
سرنگون باد رژیم اسلامی سرمایه داری ایران
زنده باد آزادی، زنده باد سوسیالیسم
کمیته مرکزی سازمان راه کارگر
آذر ۱۳۹۹ – نوامبر ۲۰۲۰
