آرژانتین بدهی سنگینی به صندوق بین‌المللی پول دارد و حدود ۴۰ درصد از مردم این کشور زیر خطر فقر زندگی می‌کنند.
غارت فروشگاه‌ها و اماکن تجاری در برخی شهرها و نیز بازداشت حدود ۳۰ نفر در این رابطه، تصویری از بحران اقتصادی و تورم افسارگسیخته‌ای را به نمایش گذاشت که گریبانگیر آرژانتین شده است.
تورم در آرژانتین، یکی از جدی‌ترین و وخیم‌ترین مشکلات فعلی این کشور است و در ۲۰ سال گذشته روند صعودی را نشان داده اما این افزایش کلی قیمت کالاها و خدمات در اقتصاد این کشور آمریکای جنوبی در ماه‌های گذشته به طور افسارگسیخته ادامه داشته و به طور بی‌سابقه‌ای از ۱۰۰ درصد فراتر رفته است.
عبور تورم آرژانتین از مرز سه رقمی در حالی که این کشور در آستانه انتخابات ریاست جمهوری قرار دارد، نه تنها به پیامدهای اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی منجر شده بلکه شرایط سیاسی این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین قرار است روز ۲۲ اکتبر برگزار شود. خاویر میلی، نامزد راست افراطی انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین که در جریان رقابت مقدماتی توانست از رقبای خود رای بیشتری به دست بیاورد خود را نامزدی مخالف نخبگان سیاسی و «ضد سیستم» معرفی می‌کند. خاویر میلی از ستایشگران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا است. او وعده داده است که در صورت پیروزی در انتخابات بانک مرکزی آرژانتین را منحل خواهد کرد. در همان روز اعلام پیروزی خاویر میلِی در رقابت مقدماتی، خبر گفتگوی وی با صندوق بین‌المللی پول به رسانه ها درز کرد.
در نقشه دشواری‌هایی که آرژانتین پیش روی خود دارد، نقش صندوق بین‌المللی پول به دلیل تاثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی این کشور برجسته است.
صندوق بین‌المللی پول از کجا وارد اقتصاد آرژانتین شد
حدود چهار ماه از به قدرت رسیدن لولا داسیلوا به عنوان رئیس‌جمهوری برزیل گذشته بود که وی در دیدار با آلبرتو فرناندز همتای آرژانتینی اش گفت از صندوق بین‌المللی پول خواهد خواست تا «چاقو را از گردن آرژانتین بردارد»؛ توصیف تامل‌برانگیزی که توضیح آن را باید در تاریخ روابط این صندوق و دولت‌های مختلف آرژانتین جست‌وجو کرد.
از زمانی که آرژانتین در سال ۱۹۵۶ میلادی به صندوق بین‌المللی پول ملحق شد، ۲۳ توافق میان دولت و این نهاد بین‌المللی امضا شده است؛ توافق‌هایی که آرژانتین را به بزرگ‌ترین بدهکار در تاریخ این سازمان تبدیل کرده است.
هنگامی که در سال ۱۹۵۸، آرتورو فروندیزی (Arturo Frondizi) رئیس‌جمهوری وقت آرژانتین (۱۹۵۸-۱۹۶۲)، اولین اعتبار ۷۵ میلیون دلاری را درخواست کرد، کمتر کسی تصور می‌کرد که آینده این پیوند به این معنی باشد که ۶۵ سال بعد، دولت باید به طور دوره‌ای اقدامات و نتایج خود را به صندوق گزارش کند.
نخستین نشانه‌ها از روابط پیچیده آینده میان آرژانتین و صندوق بین‌المللی پول، حدود ۱۰ سال پس از امضای نخستین توافق آشکار شد؛ زمانی که پس از این امضا، شش توافق دیگر از این نوع حاصل شد.
در مروری تاریخی از روابط میان آرژانتین و صندوق بین‌المللی پول بین سال‌های ۱۹۸۲ و ۲۰۰۱، چند وزیر اقتصاد وقت ملزم شدند تا هر گونه سیاست‌های اقتصادی را به مذاکره با این نهاد بنشینند. دهه ۱۹۹۰، انقباض بدهی در دولت نئولیبرال کارلوس مِنم (Carlos Menem /۱۹۸۹-۱۹۹۹) شتاب گرفت، زمانی که «تبدیل پذیری» به عنوان طرحی که برابری مبادله را بین پزو و دلار ایجاد می‌کرد، تحمیل شد. این فرآیند، علاوه بر بدهکاری، با خصوصی‌سازی گسترده شرکت‌های دولتی به منظور تامین ارز همراه شد.
در دسامبر ۲۰۰۰، آخرین توافقنامه امضا شده برای این دوره انجام شد، که به طور ناگهانی در سال ۲۰۰۱ به حالت تعلیق درآمد و غم‌انگیزترین بحران اقتصادی و سیاسی آرژانتین را تسریع کرد؛ روندی که به جانشینی پنج رئیس‌جمهوری در ۱۱ روز، کاهش تولید ناخالص داخلی به ۲۰ درصد و افزایش فقر تا ۵۰ درصد منجر شد.
پس از چالش‌های سال ۲۰۰۲، تحت ریاست جمهوری ادواردو دوالده (Eduardo Duhalde/ ۲۰۰۲-۲۰۰۳)، که طرح تبدیل پزو/دلار را در سال ۲۰۰۳ از بین برد، نستور کرشنر (Néstor Kirchner/۲۰۰۳-۲۰۰۷) در دسامبر ۲۰۰۵ تصمیم گرفت از ذخایر بانک مرکزی برای تسویه مابقی بدهی با سازمان به مبلغ ۹ میلیارد و ۸۱۰ میلیون دلار استفاده کند.
در دوره زمانی بین پرداخت سال ۲۰۰۵ و قرارداد منعقد شده در دوره ریاست جمهوری مائوریسیو ماکری در سال ۲۰۱۸، این کشور روابط خود با صندوق بین المللی پول را قطع کرد.
بدهی ۴۵ میلیارد دلاری آرژانتین به صندوق بین‌المللی پول، بیشترین وام در تاریخ این سازمان است که در سال ۲۰۱۸ و در دوره ریاست جمهوری مائوریسیو ماکری (Mauricio Macri) منعقد شد و در سال ۲۰۲۲ توسط دولت فعلی، این توافق تایید شد و اخیرا نیز مورد مذاکره مجدد قرار گرفت.
بدهی آرژانتین در آستانه انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست جمهوری ۲۰۲۳
وضعیت اقتصادی آرژانتین در آستانه انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست جمهوری این کشور نشان می‌دهد که صندوق بین‌المللی پول نه تنها چاقو را از گردن آرژانتین برنداشته است، بلکه کارد به استخوان بحران اقتصادی گریبانگیر این کشور رسیده است.
کاهش حدود ۲۰ درصدی ارزش پزو به دنبال اعلام نتایج انتخابات مقدماتی که وضعیت نامزدهای اصلی انتخابات ریاست جمهوری را تعیین تکلیف کرد، به تیتر نخست رسانه‌های جهان تبدیل شد اما انچه کمتر به آن پرداخته شد اینکه این کاهش ارزش پزو که توسط حزب حاکم و تحت فشار صندوق بین‌المللی پول تایید شد، فقط نمونه ای از تاثیرگذاری این سازمان در سیاست اقتصادی کشوری همچون آرژانتین است.
مقاومت دولت فرناندز در برابر مطالبه صندوق بین‌المللی پول برای کاهش ۶۰ درصدی ارزش پزو تا جایی پیش رفت که سرانجام به کاهش ۲۰ درصدی تن دادند و پس‌لرزه فوری آن به شکل تورم به سوپرمارکت‌های سراسر این کشور رسید.
در شرایطی که ذخایر ارزی آرژانتین در سایه بحران اقتصادی به شدت کاهش یافته است، آرژانتین در چهارم اوت (۱۳ مرداد) یک وام به ارزش ۷۷۵ میلیون دلار از قطر برای پرداخت تعهدات خود به صندوق بین‌المللی پول دریافت کرد. آرژانتین اعلام کرد مبلغ دریافتی از قطر را در ماه جاری و زمانی که صندوق بین‌المللی وام ۷.۵ میلیارد دلاری را در اختیار این کشور آمریکای جنوبی قرار دهد، بازپرداخت خواهد کرد.
در این راستا، سرخیو ماسا نامزد تحت حمایت دولت و پرونیست‌ها با سفر به واشنگتن موفق شد تاییدیه نهایی از هیات مدیره صندوق بین المللی پول، برای وام هفت میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلاری از بسته نجات ۴۴ میلیارد دلاری را دریافت کند.
آنچه مسلم است اینکه ماسا، وزیر اقتصاد آرژانتین را می‌توان قربانی شرایط وخیم اقتصادی آرژانتین دانست در حالیکه صندوق بین‌المللی پول نیز برای استرداد طلب هنگفت خود کمین کرده است.
آلبرتو راموس (Alberto Ramos) اقتصاددان ارشد آمریکای لاتین در گلدمن ساکس گفت: به نظر می‌رسد این یک ماموریت غیرممکن است. بعید به نظر می‌رسد که ماسا یا هر کس دیگری بتواند اقتصاد را در مدت زمان کوتاهی اصلاح کند.
آرژانتین، نمونه‌ای از اعمال صندوق بین‌المللی پول در نقض استقلال کشورهای بدهکار
آلخاندرو اولموس گائونا (Alejandro Olmos Gaona) تاریخ‌دان، استاد کرسی بدهی‌های خارجی در دانشکده حقوق دانشگاه آرژانتین، می گوید: آرژانتین امروز نمی‌تواند یک سیاست اقتصادی مستقل اعمال کند، زیرا لزوماً باید در قبال هر کاری که انجام می‌دهد به صندوق پاسخگو باشد.
نوئِمی برنتا (Noemí Brenta) اقتصاددان و نویسنده کتاب «تاریخ بدهی خارجی آرژانتین» (Historia de la deuda externa argentina) معتقد است: نقش صندوق بین‌المللی پول یک محرک در بحران بود، زیرا در دوره ای که اعلام کرد پرداخت‌های مورد انتظار را انجام نمی‌دهد، فرار سرمایه را بیش از پیش تسریع کرد و بحران اجتماعی سیاسی و اقتصادی آغاز شد.
صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی سابقه‌ای طولانی در فرو بردن کشورهای جنوبی جهان در چرخه‌های ناپایدار بدهی دارند و این روند از چند دهه پیش برای آرژانتین آغاز شده است؛ کشوری که فقدان یک استراتژی توافق شده در راستای توسعه آن، به این وضعیت دامن زده است.
نتایج انتخابات اکتبر اگر در راستای خروج آرژانتین از هژمونی سرمایه مالی صندوق بین المللی پول نباشد عملا آرای مردم و مشارکت شهروندان آرژانتینی در تصمیمات کشور و سرنوشت خود بی اثر می شود. در میان کشورهای جنوب جهانی آرژانتین تنها کشوری نیست که گردن آن زیر چاقوی صندوق بین المللی پول و نهادهای مشابه آن قراردارد
