سوئیس در ماه یونی کنفرانسی با حضور نمایندگان ده ها کشور به نام “صلح اوکراین” برگزار می کند. دولت این کشور برای بالا بردن تاثیر همایش بر روند جنگ اوکراین تا آنجا که توانسته تلاش کرده در هماهنگی با ناتو رهبران عمده کشورهای جهان را به شرکت در این گردهمایی متقاعد کند. به گزارش مقامات سوئیس بیش از ۱۵۰ کشور در باره ی همراهی و حضور در کنفرانس قول مساعد داده اند. این که چند کشور و در چه سطحی در این کنفرانس شرکت خواهند کرد هنوز ناروشن است اما از هم اکنون نام دو غایب بزرگ این نشست معلوم است. روسیه که یکی از طرفین درگیر در جنگ است به این کنفرانس دعوت نشده و چین که حضور و عدم حضور آن در هر نشست سیاسی نقش تعیین کننده دارد رسما و از زبان شی جین پینگ رئیس جمهور اعلام کرده است از همایش و هر گونه گفتگویی که مسکو و کی یف تمایل به شرکت در آن داشته باشند استقبال و پشتیبانی می کند. با حذف روسیه از سوی برگزارکنندگان کنفرانس، عملا آتش اشتیاق پکن نیز به همراهی کنفرانس “صلح اوکراین” فروکش کرده است حتی اگر در آخر لحظه تغییری در تصمیم چین رخ دهد صرفا نمایش حضور خواهد بود و نه مشارکت فعال پکن در مباحث کنفرانس. تاکید شی جین پینگ بر شرط حضور روسیه در هر گونه گفتگوی صلح، پیام روشنی به رد تلاش های مقامات سوئیس بر ایجاد شکاف در جبهه ی کشورهایی است که تا کنون علیرغم فشارهای اقتصادی و سیاسی حاضر نشده اند با سیاست ناتو علیه روسیه همراهی کنند.
سخنگوی وزارت خارجه چین پیش تر هم در این ارتباط گفته است: پکن باور دارد که هر مناقشه‌ای باید در نهایت از طریق کانال‌های دیپلماتیک و مذاکره‌های سیاسی حل شود. تنها راه خروج از بحران اوکراین سر میز مذاکره است.
سوئیس اگرچه کنفرانس را به نام صلح و با هدف منزوی کردن روسیه و اعمال فشار بر مسکو برگزار می کند اما همچنان ادعا دارد که سنت سیاست “بی طرفی” را کنار نگذاشته و به جبهه ی ناتو نپیوسته است.
یورونیوز در گزارشی با اشاره به جریان برگزاری کنفرانس “صلح اوکراین” به تحول در سیاست “بی طرفی” سوئیس پرداخته و نوشته است:
به نظر می‌رسد سوئیس بی‌طرف با توجه به منافع اقتصادی و امنیتی خود به طور فزاینده‌ای با غرب بر سر موضوع روسیه همسو شده است. نشانه‌های این همسویی را می‌توان در نشست آتی صلح اوکراین برای میانجی‌گری در این درگیری بزرگ دید.
کسانی که از همکاری نزدیک‌‌تر سوئیس با قدرت‌های غربی حمایت می‌کنند، معتقدند که این کشور با کنار گذاشتن سنت بی‌طرفی خود باید دامنه درگیری‌های خارجی را محدود کند.
بی‌طرفی سوئیس یک اصل اساسی در سیاست خارجی این کشور است. این به معنای آن است که سوئیس در هیچ جنگی شرکت نمی‌کند و به هیچ یک از طرف‌های درگیر در جنگ نیز کمک نمی‌کند.
با این حال، تحولات اخیر در اروپا، به ویژه جنگ در اوکراین، باعث شده است که برخی از شهروندان سوئیسی این سیاست را زیر سوال ببرند. آنها معتقدند که کشورشان باید در حمایت از اوکراین از بی‌طرفی خود دست بکشد.
این کشور اخیرا نشستی با هدف صلح در اوکراین در ۱۵ و ۱۶ ژوئن در یک استراحتگاه کنار دریاچه‌ای در نزدیکی شهر لوسرن ترتیب داده است. سوئیس در ماه ژانویه اعلام کرد به درخواست ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، میزبان این نشست خواهد بود و روسیه را به این مذاکرات دعوت نکرد.
به گفته دیپلمات‌های غربی و کارشناسان سیاست خارجی سوئیس، این اجلاس به جای پایان دادن به جنگ تلاش می‌کند خطرات ناشی از تهاجم مسکو به اوکراین را کاهش دهد و روسیه را منزوی کند.
دانیل ووکر، سفیر سابق سوئیس در استرالیا، سنگاپور و کویت می‌گوید: «هدف از این اجلاس تقویت اوکراین است به جای ایجاد پلی برای صلح فوری».
وزارت خارجه سوئیس در این خصوص به رویترز گفت که بی‌طرفی سوئیس «مستمر» است و در کنفرانس تغییر نخواهد کرد.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای نوشت: «اما بی‌طرف بودن به معنای بی‌تفاوت بودن نیست. سوئیس به شدت تجاوز روسیه به اوکراین را محکوم می‌کند. خارج از قلمرو نظامی، حق بی‌طرفی مانع همبستگی و حمایت از اوکراین و مردم آن نمی‌شود».
در ادامه این بیانیه آمده است که سوئیس باید راه را برای «فرایند صلح آینده» هموار کند و این کنفرانس بر موضوعات مهم جهانی مانند ایمنی هسته‌ای، آزادی کشتیرانی، امنیت غذایی و مسائل بشردوستانه تمرکز خواهد کرد.
هرچند سوئیس می‌گوید روسیه باید در این روند مشارکت داشته باشد، اما عدم دعوت این کشور در کنفرانس ماه میلادی آینده را اینطور توجیه کرد که مسکو بارها اعلام کرده بود که علاقه‌ای به مشارکت ندارد.
«برن» بیش از ۱۶۰ هیأت از کشورهای جهان را به این اجلاس دعوت کرده است از جمله متحدان روسیه همچون چین که گفته است در حال بررسی شرکت در این نشست است.
دیپلمات‌ها می‌گویند اگر نشست سران بتواند با متحدان روسیه در زمینه‌های مشترک به توافق برسد، می‌تواند فشار بر مسکو را برای سازش افزایش دهد.
حمایت اروپا از این اجلاس در حال تقویت است و اولاف شولتش، صدراعظم آلمان، حضور خود را در کنار رهبران اسپانیا، لهستان و فنلاند و دیگران تایید کرده است.
بی‌طرف بودن
توماس بورر، سفیر سابق سوئیس در آلمان، گفت که منافع تجاری و امنیتی سوئیس به اروپای غربی، آمریکای شمالی و متحدان آنها گره خورده است و از نظر استراتژیک ایستادن در کنار اوکراین ضروری است. او افزود که اعتراضات دولت به بی‌طرفی تغییری در آن ایجاد نمی‌کند.
آقای بورر همچنین گفت: «نه روس‌ها و نه متحدانمان ما را بی‌طرف نمی‌دانند».
حدود دو سوم صادرات سوئیس به آمریکای شمالی، اتحادیه اروپا، بریتانیا، ژاپن و استرالیا و کمتر از ۱ درصد آن با روسیه است.
برخی از ناظران معتقدند که سوئیس تقریباً به طور کامل توسط کشورهای ناتو احاطه شده است که به عنوان یک حائل در برابر نفوذ‌های خارجی عمل می‌کنند.
فرانزیسکا راث، قانونگذار سوسیال دموکرات‌های چپ میانه در پارلمان سوئیس، گفت: «سوئیس به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل موظف است قوانین بین المللی را که تهاجم روسیه آن را نقض کرده است، حفظ کند».
او افزود که کمک به اوکراین برای بازیابی بر مفاهیم منسوخ شده بی‌طرفی ارجحیت دارد.
دانیل ووکر، سفیر سابق سوئیس، با اشاره موضوع بی‌طرفی سوئیس، می‌گوید: «کنار گذاشتن آن مانند لغو کردن سلطنت در بریتانیا است.»
مطالعه‌ای که در ماه مارس توسط مرکز مطالعات امنیتی در «ETH» زوریخ منتشر شد، نشان داد که ۹۱ درصد سوئیسی‌ها احساس می‌کنند که این کشور باید بی‌طرف بماند، اگرچه ۲۶ درصد نیز از اتخاذ «موضع روشن» به نفع یک طرف در درگیری‌های نظامی خارجی حمایت می‌کنند. این رقم نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۸ درصد افزایش یافته است.
این مطالعه همچنین نشان داد که اکثریت طرفدار نزدیک شدن سوئیس به ناتو هستند.
آقای ووکر و سایر منتقدان معتقدند بی‌طرفی به عنوان بهانه‌ای برای حفاظت از منافع اقتصادی و مالی سوئیس استفاده می‌شود و خطر انزوای این کشور را به دنبال دارد.
اصل بی‌طرفی سوئیس به زمان امضای معاهده پاریس در سال ۱۸۱۵ باز می‌گردد. این اصل در سال ۱۹۰۷ تصویب و به رسمیت شناخته شد.
با این که بر اساس نظر سنجی ها، اکثریت شهروندان سوئد خواهان تداوم بی طرف ماندن این کشور در منازعه روسیه- اوکراین و ناتو هستند اما احزاب و فعالان سیاسی آزادیخواه تحت تاثیر منافع اقتصادی و فضای سیاسی عملا در صحنه ی چالش بر سر بی طرف ماندن سوئد تریبون را به نیروهای راست افراطی واگذار کرده اند. حزب راستگرای خلق سوئیس (SVP)، بزرگترین گروه در مجلس عوام این کشور، استدلال می‌کند که بی‌طرفی بخشی جدایی ناپذیر از رفاه سوئیس است و حمایت برن از اوکراین آن را تضعیف می‌کند.
حزب SVP همه پرسی را در خصوص گنجاندن بی‌طرفی در قانون اساسی، آغاز کرده است که البته بعید است قبل از سال ۲۰۲۵ برگزار شود. کریستوف بلوچر، یکی از اعضای سرشناس این حزب با انتقاد از نشست صلح، می‌گوید که عدم دعوت از روسیه برای سوئیس نشانه خوبی نیست. او گفت: «ما فقط اوکراینی‌ها را دعوت کردیم و می‌گوییم که بی‌طرف هستیم».
روسیه: شرکای‌مان از شرکت در نشست اوکراین خودداری کنند
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنج‌شنبه گذشته اعلام کرد که مسکو از کشورهای شریک می‌خواهد تا از شرکت در نشست اوکراین به میزبانی سوئیس خودداری کنند.
زاخارووا در بیانیه‌ای که توسط وزارت خارجه روسیه منتشر شد، اعلام کرد: ما بار دیگر تایید می‌کنیم و شفاف می‌سازیم که روسیه – بدون توجه به اینکه آیا دعوتنامه دریافت خواهد کرد یا نه – در هیچ یک از مراحل نشست‌های سوئیس شرکت نخواهد کرد.
وی افزود: این جلسه نه یک کنفرانس علمی با ماهیت عملگرایانه و نه دیداری میان دیپلمات‌ها برای یافتن راه‌حل سیاسی است بلکه تلاشی برای بهره‌کشی از نیات صادقانه تعدادی از کشورها و ایجاد یک ائتلاف ضدروسی است.
وی ادامه داد: ما همچنین از کشورهای شریک می‌خواهیم که هوشیار بوده و از شرکت در این نشست خودداری ورزند تا درگیر تحریکات ضدروسی از سوی کی‌یف و غرب نشوند. هدف از این تحریکات تنها تداوم درگیری‌ها با روسیه است.
