چهار راه حل برای پایان جنگ در غزه

خبرگزاری آسوشیتدپرس در تفسیری که روز پنجشنبه منتشر شد، چهار راه حل احتمالی پایان جنگ در غزه را به صورت زیر بررسی کرده:

علیرغم کاهش قدرت، حماس پس از هفت ماه جنگ وحشیانه با اسرائیل همچنان مقاومت می‌کند و در برخی از مناطق به شدت آسیب‌دیده شمال غزه؛ بازگشته و حملات موشکی به جوامع اسرائیلی مجاور را از سر گرفته است.

اسرائیل در ابتدا با یک بمباران هوایی ویرانگر که راه را برای نیروهای زمینی خود هموار کرد، پیشرفت‌های تاکتیکی علیه حماس داشت. اما این دستاوردهای اولیه به یک مبارزه فرسایشی علیه شورشی که توانایی سازگاری و تطبیق با شرایط و تغییرات جدید را دارد تبدیل شده است. احساسی فزاینده در میان بسیاری از اسرائیلی‌ها به وجود آمده که ارتششان فقط گزینه‌های بدی پیش‌رو دارد، و این وضعیت با جنگ‌های آمریکا در عراق و افغانستان مقایسه می‌شود.

این موضوع زمینه مخالفت روزهای اخیر دو عضو کابینه جنگ سه‌نفره بنیامین نتانیاهو، یعنی وزیر دفاع یوآو گالانت و بنی گانتز، رقیب اصلی سیاسی نتانیاهو – را تشکیل داده است. آن دو از نتانیاهو خواسته‌اند تا برنامه‌های پساجنگی دقیقی را ارائه دهد.

آن‌ها از انتقام جویی اسرائیل از حماس پس از ۷ اکتبر، که شامل یکی از سنگین‌ترین بمباران های هوایی در تاریخ اخیر، عملیات زمینی که محله‌های کاملی را ویران کرده و محدودیت‌های مرزی که برنامه جهانی غذا سازمان ملل می‌گوید بخش‌هایی از قلمرو را به قحطی کشانده است، حمایت کرده‌اند.

اما اکنون این دو ژنرال بازنشسته از اشغال طولانی و پرهزینه غزه، جایی که اسرائیل در سال ۲۰۰۵ سربازان و ساکنان خود را بیرون کشید، می‌ترسند. آن‌ها همچنین با عقب‌نشینی ای که حماس را در قدرت نگاه دارد یا منجر به ایجاد یک دولت فلسطینی شود، مخالف هستند.

در عوض، آن‌ها گزینه‌هایی را مطرح کرده‌اند که بسیاری از اسرائیلی‌ها آن‌ها را کاملاً غیرواقعی می‌دانند. در همین حال، حماس نیز برنامه پساجنگی خود را پیشنهاد کرده است.

در اینجا چهار راهی که این جنگ ممکن است با آن ها به پایان برسد، بررسی شده است.

اشغال نظامی کامل

نتانیاهو قول «پیروزی کامل»ی را داده است که حماس را از قدرت به زیر بکشد، قابلیت‌های نظامی آن را نابود کند و ده‌ها گروگانی را که هنوز در دست او هستند، به اسرائیل بازگرداند.

او گفته است اگر اسرائیل یک تهاجم کامل را به رفح – که اسرائیل آن را آخرین سنگر حماس توصیف می کند، آغاز کند؛ پیروزی می‌تواند در عرض چند هفته حاصل شود.

امیر آویوی، ژنرال بازنشسته اسرائیلی و معاون سابق فرمانده لشکر غزه، می‌گوید این فقط آغاز است. او گفت اسرائیل باید کنترل خود را بر غزه حفظ کند تا از بازسازی حماس جلوگیری کند.

او گفت: «اگر باتلاق را خشک نکنید، نمی‌توانید با پشه‌ها مقابله کنید. و خشک کردن باتلاق به معنای یک تغییر کامل در سیستم آموزشی و برخورد با رهبری محلی و نه با یک سازمان تروریستی است. این یک فرآیند نسلی است. در یک روز اتفاق نمی‌افتد.»

اعضای افراطی ائتلاف حاکم نتانیاهو، که کلید باقی ماندن او در قدرت را در دست دارند، خواستار اشغال دائم، «مهاجرت داوطلبانه» تعداد زیادی از فلسطینیان به هر جایی که آن‌ها را بپذیرد و بازسازی شهرک‌های یهودی در غزه شده‌اند.

بیشتر اسرائیلی‌ها مخالف این راه هستند و به هزینه‌های عظیم استقرار هزاران سرباز در قلمرویی که ۲.۳ میلیون فلسطینی در آن زندگی می‌کنند اشاره می‌کنند. به‌عنوان یک قدرت اشغالگر، احتمالاً اسرائیل مسئول ارائه خدمات بهداشتی، آموزشی و دیگر خدمات خواهد بود. مشخص نیست در حالی که خصومت ها ادامه دارد، کشورهای خارجی و متحد اسرائیل تا چه حد در بازسازی غزه کمک کنند.

همچنین هیچ تضمینی وجود ندارد که چنین اشغالی حماس را از بین ببرد.

اسرائیل در اواخر دهه ۱۹۸۰ زمانی که حماس تأسیس شد، کنترل کامل غزه را در دست داشت. اشغال ۱۸ ساله اسرائیل در جنوب لبنان با ظهور حزب‌الله همزمان بود و نیروهای اسرائیلی به‌طور مداوم با جنگجویان فلسطینی در کرانه باختری، که آن را از سال ۱۹۶۷ در کنترل دارند، مبارزه می‌کنند.

اشغال سبک‌تر با کمک «کسانی که وجود ندارند»

نتانیاهو گفته است اسرائیل کنترل امنیتی بر غزه را حفظ خواهد کرد اما اداره مدنی را به فلسطینی‌های محلی که به حماس یا سازمان فلسطینی وابسته به غرب [تشکیلات خودگردان]، که بخش‌هایی از کرانه باختری را اداره می‌کند، وابسته نیستند، واگذار خواهد کرد. او پیشنهاد کرده کشورهای عربی و دیگر کشورها در حکمرانی و بازسازی غزه کمک کنند.

اما تاکنون هیچ‌ کشوری علاقه ای به این درخواست نتانیاهو نشان نداده است.

هیچ فلسطینی‌ای برای همکاری با ارتش اسرائیل در دسترس نیست، شاید به این دلیل که حماس گفته است چنین کسانی همکار اسرائیل محسوب خواهند شد، که تهدیدی به مرگ است.

مایکل میلشتاین، تحلیلگر امور فلسطینی در دانشگاه تل‌آویو و افسر سابق اطلاعات نظامی اسرائیل می‌گوید: تلاش‌ها برای رسیدن به تاجران فلسطینی و خانواده‌های قدرتمند «به فاجعه ختم شده است».

او می‌گوید اسرائیلی‌هایی که به دنبال چنین هم‌پیمانانی هستند، به دنبال «تک‌شاخ‌ها»یی هستند که وجود ندارند.

کشورهای عربی نیز این سناریو را به شدت رد کرده‌اند، حتی امارات متحده عربی که یکی از معدود کشورهایی است که به‌طور رسمی اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد و روابط نزدیکی با آن دارد.

عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، در این ماه گفت: «امارات از هرگونه طرحی که به‌منظور پوشش دادن به حضور اسرائیل در نوار غزه باشد، خودداری می‌کند.»

معامله بزرگ

کشورهای عربی حول یک پیشنهاد ایالات متحده برای حل مناقشه ده‌ها ساله و تغییر خاورمیانه صف آرایی کرده اند.

طبق این طرح، یک سازمان فلسطینی اصلاح‌شده با کمک کشورهای عربی و مسلمان، از جمله عربستان سعودی که در ازای یک پیمان دفاعی با ایالات متحده و کمک در ساخت یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی، روابطش را با اسرائیل عادی می کند، غزه را اداره خواهد کرد.

اما مقامات آمریکایی و سعودی می‌گویند این راه بستگی به تعهد اسرائیل به یک مسیر قابل‌اعتماد به سوی استقلال نهایی فلسطینی دارد.

نتانیاهو چنین سناریویی را رد کرده است – همان‌طور که گالانت و گانتز – که می‌گویند این باعث پاداش دادن به حماس و منجر به ایجاد یک دولت شبه‌نظامی در مرزهای اسرائیل خواهد شد.

فلسطینی‌ها می‌گویند پایان اشغال ده‌ها ساله اسرائیل و ایجاد یک دولت کاملاً مستقل در غزه، کرانه باختری و شرق بیت‌المقدس – سرزمین‌هایی که اسرائیل در جنگ ۱۹۶۷ خاورمیانه تصرف کرد – تنها راه پایان دادن به چرخه خونریزی است.

حماس گفته است یک راه‌حل دو دولتی را حداقل به‌طور موقت می‌پذیرد، اما برنامه سیاسی آن همچنان خواستار «آزادی کامل فلسطین»، شامل اسرائیل کنونی است. حماس همچنین گفته است که باید بخشی از هر توافق پساجنگی باشد.

معامله با حماس

حماس یک معامله بزرگ بسیار متفاوتی را پیشنهاد کرده است، که شاید برای اسرائیلی‌ها قابل قبول‌تر از معامله آمریکا-عربستان باشد.

این گروه شبه‌نظامی یک توافق مرحله‌ای پیشنهاد کرده است که در آن تمام گروگان‌ها را در ازای صدها زندانی فلسطینی – از جمله شبه‌نظامیان ارشد – و همچنین عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از غزه و همچنین یک آتش‌بس طولانی مدت و بازسازی غزه، آزاد می‌کند.

این راه تقریباً به طور قطع غزه را در کنترل حماس باقی خواهد گذاشت و به آن اجازه می‌دهد قابلیت‌های نظامی خود را بازسازی کند. حماس ممکن است، علیرغم مرگ و ویرانی گسترده‌ای که مردم فلسطین از ۷ اکتبر متحمل شده‌اند، حتی ادعای پیروزی کند.

اما هزاران معترض اسرائیلی در هفته‌های اخیر به خیابان‌ها آمده‌اند و از رهبران خود خواسته‌اند که چنین توافقی را بپذیرند، زیرا این راه، احتمالاً تنها راه بازگرداندن گروگان‌ها است.

آن‌ها نتانیاهو را متهم می‌کنند که مانع چنین توافقی شده است زیرا ممکن است باعث شود هم‌پیمانان افراطی او دولتش را سرنگون کنند. سرنگونی دولت فعلی او به طور بالقوه به پایان کار سیاسی او و قرار گرفتنش در معرض پیگرد قانونی به اتهامات فساد منجر می شود.

حامیان چنین توافقی می‌گویند در آن برای اسرائیل مزایای دیگری نیز، فراتر از آزادسازی گروگان‌ها هم وجود دارد.

درگیری کم‌شدت با حزب‌الله لبنان احتمالاً کاهش خواهد یافت؛ زیرا تنش‌های منطقه‌ای کاهش می‌یابد و ده‌ها هزار نفر در دو طرف مرز اجازه بازگشت به خانه‌هایشان را پیدا می کنند. اسرائیل می‌تواند سرانجام با شکست‌های امنیتی که منجر به ۷ اکتبر شد، مقابله کند و می‌تواند برای یک دور دیگر از مبارزه که به ناچار پیش خواهد آمد، آماده شود.

مایکل میلشتاین، تحلیلگر امور فلسطینی در دانشگاه تل‌آویو و افسر سابق اطلاعات نظامی اسرائیل معتقد است اسرائیل باید ایده «هدنه» را که توسط حماس پیشنهاد شده است، قبول کند. [«هدنه» به معنای یک دوره طولانی از آرامش و آتش‌بس استراتژیک است که طی آن هر دو طرف می‌توانند نیروهای خود را بازسازی و تقویت کنند و برای درگیری‌های احتمالی آینده آماده شوند].

او گفت: «هدنه به معنای یک توافق صلح نیست. این یک آتش‌بس است که از آن استفاده می‌کنید تا خود را قوی‌تر کنید و سپس به دشمن خود حمله و او را غافلگیر کنید.»

برگردان برای اخبار روز: فرهاد صفاری