پیش از متن:
رُنِه گُسنی (۱۹۷۷-۱۹۲۶) ویراستار، نویسنده ،طنز پرداز و سناریست مجلّه ی داستانهای کارتونی (Bande Dessinee) بود . وی برای شخصیّت های متفاوتی در مجلّات کارتون ،سناریو و دیالُگ نوشته، امّا یکی از اصلی ترین آثار وی داستانهایی است از زبان کودکی که نامش هست Le Petit Nicola . شاید معادل (نیکلا جیقیل یا نیکلا فسقلی )که من هنوز همان عنوان اصلی را – پُتی نیکلا – بهتر دوست می دارم، صرف نظر از اینکه در مجموع فقط اسمی است برای کسی و نیازی هم به ترجمه ندارد –معمولن- برای من صمیمی تر و دلپذیر تر است. همکار وی در این مجموعه داستانها نقاّش و طرّاح طنز پرداز فرانسوی ژان ژاک سآمپه (۱۹۳۲- عمرش دراز باد)میباشد که بدون اغراق یکی از قهّار ترین طراحان چندین دهه ی گذشته ی فرانسه است و در این زمینه آثار بسیاری دارد که یکی از بهترین هایش Un Peu De Paris et D’ailleurs چاپ سال ۲۰۱۱ انتشارات Martine Gossieaux میباشد. در این داستانها همه وقایع آنگونه که پُتی نیکلا می بیند و درک میکند گزارش میشود. پُتی نیکلا و هم سن و سالهایش بیانگر برداشتهای کودکان هستند از رفتار و کردار بزرگسالان و زبان ِروایت نیز زبان و اصطلاحات رایج بین آنان است. تمام زیبایی این مجموعه در ترسیم و جان بخشیدن به زندگی طبقه ی متوّسط روزگاری است که این قصّه ها نوشته شده. خواسته ها و دل بستگیهای مردمی از آن قبیل ،امکانات موجود، کژی ها وکاستی ها، و نکات ِ مفید و مثبت ِ زمان این قصّه ها بیشتر بازگو کننده ی دلمشغولی ها و درگیرهای زندگی بطور عام است و پاکی و سادگی کودکانه نیز دستخوش گرفتاریها و قید و بند های اغلب نا لازم ِ بزرگسالان قرار میگیرد.
*************************************************************
من ُ بابام تو باغچه مشغول جمع کردن برگایی بودیم که از درختمون ریخته بود.بابام یادَم میداد چیکار کنم و منم جمعشون میکردم که ، آقای Bledurt همراه خانم Bledurt با یه دوربین تو دستش از راه رسید. آقای بلِدور همسایه ِ ماس، خانوم بلِدورَ م زنِشه ، آقای بلِدور گفت که دوربینُ همین الان خریده.
-آقای بلِدور به بابام گفت ، تو نمیتونی از عهده ی خریدِ همچی دوربینی بر بیایی!
-من اگه دوست داشتم ،میخریدم، بابام اینُ گفت و ادامه داد که ،امّا من یه خوبِشُ میخریدم.
-آقای بلِدور گفت ، میخای پرتش کنم تو صورَتِت که ببینی جنسش خوبه یانه ، دوربین من سه تا عدسی داره؟
-خانوم بلِدور گفت ، شما شروع کرین به جرّ و بحث پس من میرم. و گذاشت رفت.
– ایشون چه ش شد؟ اینو بابام پرسید.
– آقای بلِدور گفت تو کاریت نباشه، ما با دور بین من فیلمبرداری میکنیم.
– منم گفتم، بَه آره.
فکر خوبی بود، منم سینما رُ دوس دارم.
-آقای بلِدور گفت ، کاری که باید بکنیم اینه که یه فیلم خنده دار بسازیم ، واقعن خنده دار، یه چیزهِ با معنی!
خُب پس من رفتم تو اتاقم که کلاه مقوایی نُک تیزُ، دماغ و سبیل و عینک ِ بهم چسبیده رُ که از جشن توّلد ِ Clotaire نیگه داشته بودم پیدا کنم. وقتی من برگشتم تو حیاط آقای بلِدور گفت که من خیلی خوب تغییر قیافه دادم و زانوشو گذاشت رو زمینُ و دور بینِشُ گرفت جلو صورَتِش و از من خواست که بِرَم بطرف اون. همگی خیلی خندیدیم.
-بابام گفت ، حالا اون دماغُ وردار و اون شکلَکی رو در آر که لُپاتُ باد میکنی .
منم اون شکلکُ در آوردم و بعدشم اونی رُ که گوشه های دَهَنَمو با انگشتام میکشم و زبونم در میآرم ُ نشون دادم. آقای بلِدور و پدرم خیلی خوششون اومد، باید بگم که من خیلی خوب شکلک در میارم و خیلی دوس دارم که بِزارَن اینکار بکنم، مثَلَن تو مدرسه امّا بیشر وختا نمیزارَن، به خصوص سرِ کلاس.
– آقای بلِدور به بابام گفت ، تُندَر ! حالا نوبت ِ توست.
-بابام گفت باشه ، من میرم ماشینو از گاراژ میارم بیرون اونوخ تو در حالی که من مثلن رانندگی میکنم فیلم وردار.
– آقای بلِدور گفت اینکه خنده دار نیس، پاچه های شلوارِتو بکش بالا.
بابام آقای بلِدور نیگا کرد و با انگشت زد به بغل ِ کلّه شو و گفت
– تو یه خورده قاطی نیستی؟!
– آقای بلِدور گفت ، واسه چی من باس یه خورده قاطی باشم؟
-نکنه خیال میکنی که من میام تو فیلم آشغالی تو نقش عروسک خیمه شب بازی رو اجرا میکنم ، هان؟
اینارو بابام گفت.
آقای بلِدور م گفت اوه متوّجه شدم، آقا توقع دارن برجسته باشن ، حتمن گریمور خودِشونم میخان؟ آقا لابد میخان نیمرُخِشونُ نشونم بدم؟ نکنه آقا ، Jean Marais * باشَن؟
– بابام گفت ، نمیدونم که آقا ژان مَرِه هس یانه، ولی اگه تو همینطوری ور بزنی ، آقا یه دفه یی با دست میزنه تو صورت گوشتالوت!
– آقای بلِدور گفت، بکن ببینیم!
و اونوخ شروع کردن به کِشمَکش مثل همه ی وختایی که با هم سر به سر میزارن، ولی من حالم گرفته شد. من دوس داشتم سینما رُ ادامه بدیم.
– من گفتم ، آره بابا پاچه های شلوارتُ بکش بالا بزار مث هنرپیشه های کُمِدی خیلی خنده دار بشی، بکن دیگه بابا!
بابام یخه ی آقای بلِدورُ ول کرد و یه خورده رفت تو فکر و بعدش گفت، در واقع من استعداد کُمِدی داشتم و اگر زن نگرفته بودم مسلّمن در جوانی به عنوان کُمِدیَن به یه جایی میرسیدم و روی صحنه با شرکت در Chantecler ** موفق میشدم و طرفدارای زیادی به هم میزدم.
بعدش بابام پاچه های شلوارِشُ تا بالای زانوش کشید بالا و شروع کردن گشاد گشاد بطرف آقای بلِدور را رفتن. من از زور ِ خنده مجبور شدم بیفتم رو چَمَنا ، آقای بلِدور م خیلی خندید.
-بابام گفت ، صَب کن، نیکُلا اون کُلا مقوایی رُ با دماغ چسبیده به عینکُ سبیلُ ور دار بیار.
همچی سر راس بگم من از خنده روده بُر شده بودم ، بابام خیلی ناجوربود.
-آقای بلِدور گفت چی میشد اگه نیکُلا م بغل دستت بود؟
بابام گفت فکر خوبیه و منم رفتم بغل دستش و اونم گفت که چشامونُ چپ میکنیم و شکلَک در میاریم.
-آقای بلِدور به صدای بلند گفت ، عالیه، تا حالا چیزی خنده دار تر از این ندیده.
– عزیزم فکر نمیکنی که بهتره بیاین داخل این دلقک بازیِ بی سر و ته در آرین ؟
– ما که دیدیم مامانم ِ از خرید برگشته و اصلن از وضع ما راضی نیست ، دیگه چشامونم چپ نکردیم.
-مادرم گفت ، بهِتون بگم همه ی همسایه ها دارن از پنجره هاشون شما رو نیگا میکنن، اگه شما خوشتون میاد آفرین به شما، ولی من مسخره گی رو تحمل نمیکنم.
آقای بلِدور از این کار مامان خیلی خندش گرفت، ولی بابام قرمزِ قرمز شد، و پاچه های شلوارِشُ کشید پایین و کلاه مقوایی رُ از سرش ، دماغِ و سبیل و عینک سرهم رُ هم از صورتش ورداشت و گفت منم بس کنم و دهنَمو ول کنم و دیگه شِکلَک در نیارم. مادرم آه ِ بلندی کشید و رفت داخل ِ خانه .
-خّب حالا، بابام به آقای بلِدور گفت، منم باید از تو فیلم بگیرم توام باید تو فیلم باشی.
-آقای بلِدور گفت ، مسلّمَن .
دروبین ُ داد دست بابام و رفت کنار پرچین و آرنجشو گذاشت اونجا و اون یکی دستشُ کرد تو جیب شلوارش و سرِشم یه خورده چرخوند به یه طرف و یه لبخندی زد و به بابام گفت
یا لّا .
بابام گفت یالّا چی ؟ تو باید یه کار خنده دار بکنی. چرا کتِتو سر و ته نمی پوشی و پات نمیکنی بیایی طرف ِ من؟
هرگز تو همه ی عُمرم اگه بکنم، من مثِ زن تو از اینکه مسخره ی دیگران بشم بَدَم میاد.
بابام داد زد که، این دیگه خیلی زور داره، حالا که اینجوریه برو لباسِتُ بپوش اصن از تو فیلم نیمگیرم!
آقای بلِدور گفت، بد کاری کردی ، چرا که در اینصورت منم اصن نمیزارم تو فیلمُ ببینی!
امّا من ، شروع کردم به گریه و گفتم دستِ آخر این کار ِ خوبی نیست و من دلم میخاد فیلمُ ببینیم . بابام گفت:
خُب خُب خُب بسه گریه نکن، فیلمِ این کثافت ِ خود خواه ُ میگیریم ، بعدش بابام از آقای بلِدور فیلم گرفت، با همون سرِ برگشته به یه طرف و لبخندی بر لب.
و امّا آخرش فیلمُ ندیدیم، چرا؟ آقای بلِدور گفت دوربین یه ایرادی داشته و صحنه ها رو جا انداخته . ولی من بعدها شنیدیم که خانم بلِدور به مادرم گفت اونا فیلمُ دیدن و آقای بلِدور اصن خوشش نیومده چون که تو فیلم خیلی چاق بوده . حالام حرفش هس که آقای بلِدور ممکنه واسه دماغش یه کاری بکنه.
**********************************************************
۱۶ ژوییه ی کُرُنایی ۲۰۲۰-مریلند
(*Jean Marais (۱۹۱۳-۱۹۹۸ هنرپیشه ی معروف فرانسوی دهه ی ۳۰ تا اواخر دهه ی ۹۰ که در ایران اواسط سالهای ۶۰ با فیلم ( فانتُماس) به شهرت رسید و فیلمهای بسیاری بازی کرده.
**نماشنامه یی از اِدمُند رُستَن ، خالق سیِرانُ دُ بِرژُرَک
