حبیب الرحمان پیمان، نماینده هرات در پارلمان افغانستان است. جنگ و فقر را از دلایل عمده‌ی مهاجرت مردم افغانستان به طرف ایران می‌داند. او روزنامه‌نگاری را در هرات خوانده و مدیرمسئول یک تلویزیون خصوصی نیز بوده است. ماهنامه ی خط صلح گفتگویی با او پیرامون وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران انجام داده است که می خوانید:
بر اساس آماری که نزد کمیته‌ی تحقیقات مجلس افغانستان موجود است، تاکنون چه تعداد از شهروندان افعانستانی به ایران مهاجرت کرده و این مهاجرت از چه سال‌هایی شروع شده است؟
هنوز آمار مشخصی در نزد مجلس نمایندگان از تعداد شهروندان افغانستانی که به داخل ایران مهاجرت کرده‌اند وجود ندارد. چون هنوز تحقیقات در این خصوص صورت نگرفته است. مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران از انقلاب کمونیستی سال ۵۷ شروع شد و تا اکنون متاسفانه به سبب جنگ‌های داخلی که چندین دهه ادامه داشته و تا هنوز هم از مردم افغانستان قربانی می‌گیرد، همچنان ادامه دارد.
جنگ‌های داخلی و در ادامه حمله آمریکا به افغانستان از دلایل اساسی شروع موج مهاجرت مردم افغانستان به ایران است، به جز این دلایل چه دلایل دیگری مردم افغانستان را به سمت ایران می‌کشاند؟
خداوند هیچ سرزمینی را وارد جنگ نکند. به ویژه جنگ های داخلی. جنگ به سان آتش همه چیز را می‌سوزاند و خاکستر می‌کند. همه چیز را از بین می‌برد. متاسفانه مردم رنج‌دیده‌ی افغانستان زخمی با توجه به این که چندین دهه مصروف جنگ‌های بیرونی و داخلی بودند، همه چیز را از دست داده‌اند. جدای از جنگ، حمله شوروی به افغانستان، سپس جنگ‌های داخلی، سپس حمله آمریکا، معضل دیگر، مسئله فقر است. فقری که ناشی از جنگ است و ناامنی بسیار گسترده و عمیقی که باز هم ناشی از جنگ در این سرزمین به وجود آمده. این‌ها از دلایل عمده مهاجرت مردم افغانستان به طرف ایران هستند.
برخی مدعی هستند که مردم افغانستان نسبت به شرایط کشور خودشان بی‌تفاوت هستند و از همین رو تن به مهاجرت می‌دهند، شما این ادعا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مردم افغانستان مردمان بسیار میهن‌پرستی هستند. تاریخ بر این گواه است. ولی به خاطر حفظ جان، به خاطر پیدا کردن کار و به خاطر سیرکردن شکم زن و فرزندانشان مجبور می‌شوند تن به مهاجرت بدهند و خفت‌بارترین شرایط را در ایران بپذیرند. حقیرانه‌ترین کارها را بپذیرند تا این که شکم فرزندانشان را سیر بکنند، یا حداقل جانشان در امنیت باشد.
شرایط وضعیت کاری شهروندان افغانستانی در ایران و وضعیت نامناسب سکونت و اقامت آن‌ها چقدر در افغانستان پیگیری و اطلاع رسانی می‌شود؟
با توجه به این که حکومت‌ها در افغانستان اغلب مستقل نبوده و وابسته به قدرت‌های منطقه و جهانی بودند، و با در نظر داشتن این که چندین دهه جنگ داخلی در افغانستان کش پیدا کرده، مسئله مهاجران و پناهجویان افغانستانی به اولویت حکومت‌ها تبدیل نشده و آن طور که باید و شاید به این معضل بسیار بغرنج و پیچیده پرداخته نشده است. اما در حکومت پس از طالبان که در افغانستان شکل گرفته، با توجه به رشد چشمگیر رسانه‌ها، چه دیداری، چه گفتاری و چه نوشتاری، و چه در بخش رسانه‌های مجازی، سوشیال‌مدیا مثل فیس‌بوک و توئیتر و تلگرام و غیره، افکار عمومی و رسانه‌های آزاد، به این مسئله بسیار پرداختهاند. آن طور که وجوه بسیار تاریک این مسئله روشن شده و امروز افکار عمومی، بسیار متوجه مسئله مهاجران به ویژه مهاجران افغانستانی در داخل ایران است.
آیا افکار عمومی، جامعه مدنی و به‌ویژه رسانه‌ها می‌توانند مستقل از روابط دو دولت در این زمینه اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی کنند؟
هرچند حکومت افغانستان با توجه به وابستگی‌های بسیار شدیدی که به حکومت ایران دارد، نتوانسته آن طور که باید و شاید از جایگاه یک حکومت مستقل و مقتدر به مسئله مهاجرانش بپردازد. ولی افکار عمومی، رسانه‌های آزاد، شبکه‌های اجتماعی به این مسئله پرداختهاند و امروز مسئله مهاجران به ویژه در داخل ایران در فضای روشنگرانه‌تری قرار دارد. هرچند وضعیت مهاجران افغانستانی متاسفانه همچنین غیراسلامی و غیرانسانی است. در بدترین شرایط به‌سر می‌برند. و تحقیر و توهین همچنان بر مهاجران افغانستانی مقیم ایران روا داشته می‌شود.
منبع: ماهنامه خط صلح
