گفتگوی نمایندگان دولت افغانستان با طالبان در دوحه با گذشت یک هفته از آغاز آن به جایی نرسیده و طرفین همچنان برسر تعیین دستورکار مذاکره در حال چانه زنی هستند. اگرچه هیات دولت تلاش می کند فقط خبرهای امیدوار کننده ی گفتگو بازتاب عمومی بیابد اما حالا همه می دانند که طرفین برای توافق روی دستور العمل مذاکره بر سر دو مورد “بنیادی” با هم اختلاف دارند.
از روز شنبه، ۲۲ شهریور، طالبان و نمایندگان دولت افغانستان در دوحه قطر مذاکرات «بین‌الافغانی» را شروع کرده اند. قرار بر این بود که طرفین بعد از دو دور گفتگو و تعیین “دستورالعمل مذاکره”، وارد بحث و توافق روی مسائل اساسی بشوند. اما این گفتگو علیرغم فشار و تمایل واشنگتن به تسریع آن و تظاهر متقابل طرفین برای پرهیز از بروز تنش، در همین آغاز کار با مانع اساسی روبرو شده است.
هیات مذاکره کننده دولت می‌گوید تلاش دارد تا تفاوت دیدگاه‌ها با هیأت طالبان درباره “طرزالعمل مذاکرات” حل شود. آنها می گویند: “تنها در دو مورد” طرزالعمل مذاکرات هنوز اختلاف نظر وجود دارد.
بنا بر گفته ی نمایندگان دولت، این دو مورد برای هر دو طرف از اهمیت “اساسی و بنیادی” برخوردار است و هیات طالبان بر توافق و تامین نظر خود در این دو مورد اصرار دارد. نمایندگان دولت مایل نیستند این اختلاف علنی شود، آنها می کوشند در کمیسیونی که تشکیل شده راه حلی برای این مشکلات بیابند.
در باره ی دو مشکل مورد اختلاف طرفین روزنامه صبح کابل نوشته است:
یک؛ طالبان تأکید بر این دارند که نام گفتوگوهای میان‌افغانی «گفتوگوهای صلح قطر» باشد؛ اما هیأت دولت افغانستان روی این تأکید دارد که نام این گفت‌وگوها، «مذاکرات صلح افغانستان» باشد. این در حالی است که در روز گشایش گفتوگوهای میان‌افغانان، این گفت‌وگو زیر نام «مذاکرات صلح افغانستان» آغاز شد.
دوم؛ گروه طالبان، می‌خواهد که بُعد شرعی گفت‌وگوها، باید بر اساس باورهای فقه حنفی به پیش برده شود. این دو نکته، موردهای اختلافی میان هیأت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و گروه طالبان است؛ چیزی که باعث شده است، دو طرف هنوز نتوانند روی چگونگی و آغاز گفتوگوهای صلح افغانستان به توافق برسند.
بنا بر این بود که روز شنبه نشست عمومی هیات‌های دو طرف برای تصمیم گیری درباره موارد اختلافی برگزار شود ولی این نشست برگزار نشد و روز یکشنبه نیز اعضای هیأت دولت اعلام کرد که به رایزنی بیشتر نیاز است.
قبل از ظهر روز یکشنبه اعضای هیات‌های دولت و طالبان نشست‌های جداگانه بین خود داشته اند.
پیش از کلید خوردن مذاکره انتظار می‌رفت که با آغاز گفتوگوهای میان‌افغانان، خشونت‌ها تا اندازه‌ی قابل ملاحظه‌ی کاهش یابد و طالبان برای این که بتوانند دست بالاتری در گفتوگوهای صلح داشته باشند، خشونت‌ها را کاهش خواهد داد تا بتوانند خود را مخالف ادامه‌ی جنگ در افغانستان، به معرفی بگیرند. با این حال، در چند روز گذشته، نه تنها که خشونت‌ها کاهش نیافته، بلکه حملات طالبان دو برابر افزایش یافته است.
تنها در جریان یک شبانه‌روز گذشته، نزدیک به ۱۰ حمله از سوی طالبان در چندین ولایت افغانستان، انجام شده است. طالبان روز گذشته، آمر امنیت فرماندهی پولیس پکتیکا را توسط انفجار مین جاسازی‌شده کشتند. گذشته از این، افراد مسلح ناشناسی که برخی منابع دولتی می گویند افراد طالبان بودند، معاون شورای ولایتی پکتیا را نیز، صبح روز گذشته در مرکز این ولایت ترور کردند. در ولایت بلخ نیز، روز گذشته (شنبه، ۲۹ سنبله-شهریور) در نتیجه‌ی حمله‌ی انتحاری طالبان، ده نفر کشته و زخمی شدند.
منابع امنیتی در ولایت کندز نیز، می‌گویند که جمعه‌شب (۲۸ سنبله)، نیروهای طالب، بر پاسگاه‌های امنیتی در ولسوالی خان‌آباد این ولایت، حمله کردند که در نتیجه‌ی آن یک پاسگاه امنیتی سقوط کرده و سه سرباز پولیس، جان باختند.
درحالی که حمله‌های طالبان با قوت تمام در برابر نیروهای امنیتی و مردم افغانستان ادامه دارد، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده‌ی امریکا، گفته است که این گروه، از جنگ خسته شده‌اند و در حال حاضر امریکا با آنها، تعامل خوبی دارد.
رییس‌جمهور امریکا، روز جمعه (۲۸ سنبله)، در یک نشست خبری در کاخ سفید، گفته است: «طالبان هوشیار و زیرک استند. بعد از ۱۹ سال، آنها هم از جنگ خسته شده اند و ما با آنها تعامل خوبی داریم.»
آقای ترامپ، افزوده است که تا حالا گفت‌وگوها با گروه طالبان خوب پیش رفته است.
رییس‌جمهور ترامپ، در حالی گفته است که طالبان از جنگ خسته شده‌اند و هم‌زمان گفتوگوهای فعلی در قطر را خوب توصیف کرده که قرار است تا کمتر از دو ماه دیگر، انتخابات ریاست جمهوری امریکا برگزار شود.
آگاهان سیاسی در افغانستان به این باوراند که آقای ترامپ، تلاش می‌کند که تا آن زمان، گفت‌وگوها میان دولت افغانستان و طالبان به نتیجه‌ی ملموسی برسد.
علی سجاد مولایی، استاد دانشگاه و آگاه روابط بین‌الملل، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که دونالد ترامپ، با سخنان امیدوار‌کننده در مورد صلح افغانستان و این که طالبان نیز از جنگ خسته شده‌اند، به دنبال پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری است، در غیر آن مصالحه‌ی امریکا با طالبان، در تضاد با دموکراسی و علیه امنیت افغانستان است.
آقای مولایی، در مورد این که طالبان از جنگ خسته شده‌اند، می‌گوید: «سرشت طالبان با جنگ گره خورده است. طالب با جنگ عادت کرده است و ترک اعتیاد برای کسانی که ۴۰ سال است می‌جنگند، امر بسیار بعید به نظر می‌رسد.»
در ارتباط با گفتگوی بین الافغانی همه ی بازیگران چه داخلی و چه بین المللی بر اهمیت پایان دادن به جنگ و دستیابی به صلح تاکید دارند، اما فهم طالبان از صلح با مطالبه ی مردم افغانستان و به ویژه زنان در تضاد است. مردم افغانستان و زنان این کشور از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، به مدت پنج سال “امارات اسلامی طالبان” را تجربه کرده اند.
روزنامه ۸صبح در باره ی آغاز و پیامد گفتگوی نمایندگان دولت افغانستان با طالبان نوشته است: «نتیجه و پی‌آمد مذاکرات صلح هنوز معلوم نیست، اما شاهد یک آغاز خوب بودیم. آغاز برای پایان دادن به جنگ طولانی و بی‌ثمر علیه یک‌دیگر که در تمام سال‌های جنگ سودش به جیب دیگران واریز شده است. هنوز مشخص نیست که افغانستان و مردمش در بدل صلح مورد نظر چه چیزی را از دست میدهند. قیمت صلح مشخص نیست. روزهای آینده مشخص خواهد شد که حقوق بشر، دموکراسی، آزادی بیان، حقوق زنان و اقلیتها و دیگر دست‌آوردهای ۱۹ سال پسین مورد تهدید قرار میگیرند یا حیات و دوامشان تضمین میشود؛ زیرا همان‌طوری که جنگ افغانستان جنگ روایتها است، گفتوگوهای پیش‌رو هم گفتوگوهای ارزش‌ها است. مذاکره پیش‌رو همان‌قدر که برای صلح و ختم جنگ در افغانستان است، برای دموکراسی، آزادی بیان، حقوق بشر، حقوق زنان و اقلیتها و در کل یک جامعه دموکراتیک نیز است. صلحی که در آن آزادی فردی و بقای یک جامعه دموکراتیک با تمام ملزوماتش تضمین نشود، صلح نیست، تسلیم شدن است، اعتراف به خطا است.»
1378 -1401 (2000 – 2023) * کپی رايت