سهراب مبشری: هنگام مطالعه کتاب مینیما مورالیا (مجموعه ای از گزین گویه های تئودور و. آدورنو) به قطعه ای در مورد آئین نگارش برخوردم که حیفم آمد بخشهایی از آن را به اشتراک نگذارم.
* * *
نخستین شرط احتیاط نویسنده: هر متن، هر قطعه و هر پاراگراف، بازبینی شود تا دریابیم که پیام مرکزی را با وضوح لازم می رساند یا نه. هر کس می خواهد چیزی را بیان کند، آنچنان تحت تاثیر آن است که بدون تأمل، خود را به موج آن می سپارد. انسان بیش از حد به منظورش نزدیک است، »در فکر خود«، تا آنجا که فراموش می کند آنچه را می خواهد بیان کند، بگوید.
هیچ بهبودی کوچکتر و ناچیزتر از آن نیست که باعث شود بدان اقدام نکنیم. از صد تغییر، ممکن است هر یک به تنهایی ناچیز و موشکافانه به نظر رسد؛ در مجموع اما این تغییرات می توانند متن را به سطح نوینی ارتقا دهند.
در حذف، هرگز نباید خست به خرج داد. طول متن، اهمیتی ندارد و این واهمه که مبادا حجم متن به اندازه کافی نباشد، کودکانه است. هیچ چیز را نباید به صرف این که وجود دارد و نوشته شده است، شایسته حفظ کردن دانست. اگر در ظاهر به نظر رسد که جملات مختلف، بیان یک اندیشه واحدند، این جملات تنها انواع مختلف ابراز چیزی اند که نویسنده هنوز بر آن تسلط ندارد. در این صورت باید بهترین فرمولبندی را برگزید و روی آن کار کرد. این از فنون نویسندگی است که اگر ساختار متن اقتضا کند، انسان بتواند حتی از افکار ثمربخش چشم پوشی کند. اتفاقا افکاری که به ذهن انسان می رسد اما انسان از آنها می گذرد، به غنا و قدرت ساختار متن می افزاید. همانند کسی که سر میز غذا نشسته است باید از خوردن آخرین لقمه و نوشیدن آخرین جرعه خودداری کرد.
* * *
اگر در مورد یک کار تمام شده، صرفنظر از این که حجم آن چقدر باشد، حتی کوچکترین ایرادها به نظر انسان برسد، باید این نقائض را بسیار جدی گرفت.
* * *
متونی که خوب روی آنها کار شده است، به تار عنکبوت می مانند: فشرده، ساخته شده حول یک محور، شفاف، منسجم و محکم.
