ایران و ترور سلمان رشدی؛ تحریم های بیشتر چه می آورد؟

رشدی به عنوان یک روشنفکر بزرگ، هرگز مرعوب نشد. او پس از حملات تروریستی در پاریس گفت: «لذت زندگی، خود به دشمن تروریست‌ها تبدیل شده است و هرگز نباید آن را از دست بدهید». بعد از این سخنان او هشتگ ترند این بود: «#JeSuisEnTerrasse»، «ما همچنان در کافه‌ها می‌نشینیم». حالا پس از سوءقصد به سلمان رشدی بزرگ، باید چنین ترند کرد: #AtoutDeSuiteSurLaScene، “به زودی روی صحنه می بینمت”

روزنامه ی آلمانی «تاتس» در شماره ی روز دوشنبه ی خود دو مقاله در مورد سوءقصد علیه سلمان رشدی، فتوای قتل وی توسط خمینی و واکنش روزنامه های حکومتی ایران به این سوءقصد، منتشر کرد. برگردان فارسی این دو مقاله را در زیر می خوانید:

ایران و ترور سلمان رشدی: تحریم های بیشتر چه می آورد؟

ما نمی دانیم آیا ایران دستور ترور سلمان رشدی را صادر کرده است یا عامل سوقصد فقط با فتوای ۱۹۸۹ تحریک شده است. اما کمپین شرم آوری که [برخی] رسانه‌های ایرانی راه‌اندازی کردند، روشن می‌کند چه چیزی در خطر بود: اقدام به اعدام یک بدعت گذار.

روزنامه های ایران قربانی را با لحنی پیروزمندانه به عنوان «شیطان» و «دشمن خدا» به سخره می گیرند و از عامل سوقصد تجلیل می کنند. با فتوا علیه نویسنده، رهبری ایران از ابزار قدرتی استفاده می‌کند که نمونه دیکتاتوری‌ها است: نفرت از دشمن خارجی برای منحرف کردن حواس عمومی از شکست، فساد و بی‌کفایتی.

برای رهبری در تهران، این حمله یک موفقیت تبلیغاتی در زمان مناسب است. اوضاع اقتصادی اسفبار است. تورم در سال ۲۰۲۲ شدید است (تقریبا ۵۰ درصد برای غذا)، رشد متوسط ​​است. شکاف بین فقیر و غنی و همچنین فرار مغزها در حال افزایش است: افراد تحصیل کرده ایران را ترک می کنند.

برای رژیم، نارضایتی موج وار که مرتباً در جنبش‌های اعتراضی بیان می‌شود، تهدیدکننده است. تندروها در تهران حکومت می کنند. سرکوب در سال های اخیر افزایش یافته است. روشنفکرانی مانند جعفر پناهی خودسرانه زندانی می شوند. ترور رشدی در این قاب می گنجد. هر کسی که مزاحم شود تحت تعقیب، تهدید و نابودی قرار خواهد گرفت.

استانداردهای دوگانه غربی

آیا غرب باید به این حمله واکنش نشان دهد؟ نه فقط به این دلیل که یک نویسنده مورد سوءقصد قرار گرفته است، بلکه در مورد آزادی. این اولین اقدام خشونت آمیز مربوط به آیات شیطانی نیست. این فتوا به قیمت جان مترجم ژاپنی رشدی تمام شد و در ترکیه با آتش زدن یک ساختمان توسط اسلام گرایان در تعقیب مترجم ترکی؛ ۳۷ نفر جان باختند. پس از این عمل به سادگی نباید به تجارت عادی برگشت. ریشی سوناک، سیاستمدار محافظه کار بریتانیایی خواستار تحریم ایران شده است.

اما دلیلی وجود ندارد که نشان دهد تحریم‌های بیشتر فایده‌ای به همراه خواهد داشت. آلمان در سال ۲۰۲۱؛ ۱.۵ میلیارد یورو کالا به ایران صادر کرد. این زیاد نیست. آلمان سه برابر بیشتر به صربستان صادرات داشت.

رژیم تحریم ها علیه تهران به شدت سفت و سخت است. ایران مدت‌هاست که از پرداخت‌های بین‌المللی سوئیفت و واردات محصولات با فناوری پیشرفته جدا مانده است. علاوه بر این، غرب سیاست تحریمی دو گانه ای را دنبال می کند. نسبت به ایران تند، و با عربستان سرکوبگر، به عنوان متحدی که نفت آن مورد نیاز است.

درخواست برای تحریم های بیشتر قابل درک اما کوته بینانه است. نباید فراموش کرد: تندروهای فوق محافظه کار نیز با کمک ترامپ در تهران به قدرت رسیدند. او جرقه آتش بازی های شامل تهدیدها، تحریکات و تحریم های جدید علیه ایران را زد. کمکی نکرد، برعکس.

سوء قصد به سلمان رشدی: چاقو به جای کلمه

روز جمعه قرار بود سلمان رشدی در شهر کوچک چاوتاکوا، در ساحل شمال شرقی دریاچه ایری، در شمال ایالت نیویورک سخنرانی کند. از زمان فتوای رهبر مذهبی ایران آیت الله خمینی در ۳۳ سال پیش، این نویسنده مشهور همیشه در خطر بود و آن را می دانست. با این حال، رئالیست جادویی در سال‌های اخیر لحن خوش‌بینانه‌ای را در انظار عمومی اتخاذ کرده است. از آغاز هزاره، او عمدتاً در ایالات متحده و کلان شهر نیویورک زندگی کرده است.

سلمان رشدی در مصاحبه‌هایش با روزنامه ها دوست داشت علناً تأکید کند دیگر احساس خطر نمی‌کند. موضوع فتوای ایران مربوط به گذشته است. آرزو اراده او بود. از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ او همچنین به عنوان رئیس مرکز قلم آمریکا خدمت کرد.

امیدهای او برای پایان دادن به تهدیدهای شخصی، مانند ادبیات او، مبتنی بر این باور بود که با زبان و اعمال خود بر افراط گرایان تأثیر می گذارد. برای مدت نسبتا طولانی خوب پیش رفت. در زمان تروریسم جهانی و اینترنت، عاقلانه بود رشدی توجه غیرضروری “خواب زده ها” و “گرگ های تنها” را جلب نکند: آدمکش های دیوانه ای مانند هادی مطر که اکنون او را با چاقو زده است.

هنوز مشخص نیست که سوقصد کننده به تنهایی یا به دستور برای ضربه زدن به سلمان رشدی اقدام کرده است. به گفته بازرسان، این جوان ۲۴ ساله اهل ایالت نیویورک است، در ایالات متحده به دنیا آمده و بزرگ شده است. پدر و مادر او از مهاجران لبنانی از روستای جارون واقع در جنوب در مرز اسرائیل هستند. جنوب لبنان تحت کنترل شبه نظامیان شیعه حزب الله، یکی از نزدیک ترین متحدان ایران است. گفته می شود مطر در شبکه های اجتماعی با افراط گرایی شیعی و سپاه پاسداران ایران ابراز همدردی کرده است.

اعدام به عنوان ابزار سلطه

اسلام گرایان ایرانی هرگز در مورد حذف مخالفان سیاسی تردید نکرده اند. پس از انقلاب ۱۹۷۹، آنها حکومت خود را با ترور دسته جمعی و موج اعدام ها که ده ها هزار نفر را در بر گرفت، تحکیم کردند. در اواخر سال ۱۹۸۸، رهبر معنوی و روحانی ایران، آیت الله خمینی، دستور کشتار هزاران مجاهد خلق اسیر را صادر کرد. اعضای ایرانی اپوزیسیون خارج از کشور هرگز از سوء قصد رژیم آخوندها در امان نبوده و هنوز هم نیستند. اما زمانی که رهبری ایران در سال ۱۹۸۹ خواهان ترور سلمان رشدی نویسنده هندی-انگلیسی شد، تروریسم دولتی شیعه وارد مرحله جدیدی گردید. خمینی از مسلمانان سراسر جهان خواست تا فتوای او را اجرا کنند.

با فتوای خمینی علیه نویسنده خارجی مانند سلمان رشدی در ۲۳ بهمن ۱۳۶۷، تندروهای شیعه ایرانی به طور نمادین مدعی رهبری اردوگاه اسلام گرایان در سراسر جهان – در رقابت با گروه های تروریستی عرب و سنی- شدند. سیاست جمهوری اسلامی ایران با فتوا علیه رشدی به سمت سیاست جهانی و توسعه طلبی حرکت کرد.

سلمان رشدی در فوریه ۱۹۸۹ در مراسم تشییع جنازه دوست نویسنده فقید خود بروس چاتوین از تهدید به مرگ خمینی مطلع شد. این نویسنده جهان وطنی مدت ها پیش از آن نویسنده مشهوری بود. رشدی در سال ۱۹۴۷، در سال استقلال هند، در بمبئی در یک خانواده مسلمان به دنیا آمد. او در جوانی با دنیاهای مختلف آشنا شد. و همانطور که بعداً بارها و بارها تأکید کرد، نژادپرستی انگلیسی و ایده‌های برتری سفیدپوستان را نیز تجربه کرد.

کار رشدی

از نظر ادبی، شهرت او بر اساس انتشار رمان بچه های نیمه شب در سال ۱۹۸۱ بود. این اثر بررسی خودانتقادی مبارزات تاریخی برای استقلال و واقعیت های پسااستعماری در شبه قاره هند در زبان روایی است. جنبه‌های کمتر درخشان مانند درگیری‌های مذهبی – ملی گرایانه بین افراط گرایان هندو و مسلمان. «بچه های نیمه شب» یک موفقیت غافلگیرکننده بین المللی بود. یک ستاره جدید پسااستعماری در آسمان ادبی طلوع کرده بود. رشدی بلافاصله جایزه بوکر را دریافت کرد که از نظر بسیاری دومین جایزه ی مهم ادبی جهان پس از جایزه نوبل است.

اما خمینی و همرزمانش به دلیل شکل تازه‌ای از «رئالیسم جادویی»، عشق به داستان‌گویی یا سبک روایت ترکیبی‌اش سلمان رشدی را نشناختند. این نویسنده با انتشار رمان آیات شیطانی خود در سال ۱۹۸۸ بود که کاندید فتوای قتل رژیم ملاهای تهران گردید.

در این کتاب، یک نویسنده شناخته شده بین المللی با شوخ طبعی و ظرافت ادعاهای جزمی رهبران دینی اسلامگرا را به سخره گرفت و آنها را با بیان سرگرم کننده رد کرد. یک نویسنده ملحد مسلمان زاده، تابوها را زیرکانه شکست و در لباس مبدل تمثیلی، اسطوره های مربوط به قرآن و پیامبر را به طعنه گرفت. آیات شیطانی رشدی واقعیت و تخیل، قرون وسطی و معاصر، داستان هایی از بریتانیا، هند، روابط عشقی نامشروع، هواپیماهای در حال انفجار و رستاخیزهای معجزه آسا را ​​در هم می آمیزد.

تمسخر ادبی به پدرسالاری متعصبان مذهبی و همچنین دشمنان مهاجرت اروپاییان در بریتانیای کبیر که در آن زمان تحت حکومت تاچر بود، ضربه می زد. رشدی در ادبیات خود از امکانات مثبت جهانی شدن، اختلاط فرهنگی و قومی تجلیل می کند. اندکی پس از انتشار این کتاب در بریتانیا در نوامبر ۱۹۸۸، هند ورود کتاب آیات شیطانی به این کشور را ممنوع کرد. اعتراضات خشونت آمیز علیه این کتاب با بهانه ی توهین آمیز بودن، در خود بریتانیای کبیر شروع شد. در ژانویه ۱۹۸۹، متعصبان اسلامگرا یک کتاب سوزان عمومی را در برادفورد انگلستان به راه انداختند.

هدف: صدور انقلاب

بر چنین بستری، آیت الله خمینی، رهبر دیکتاتوری ایران که از سال ۱۹۷۹ در قدرت بوده، فرصت یافت تا صدور انقلاب شیعی خود در سراسر جهان را از طریق فتوایی مبنی بر ترور سلمان رشدی گسترش دهد. آخوندها برای کشتن این نویسنده روشنفکر ۶۰۰ هزار دلار جایزه تعیین کردند. آنها می خواستند مومنان را به سود خود بسیج کنند. همانطور که در بسیاری از موارد اقداماتی علیه ایرانیان تبعیدی مقیم خارج از کشور انجام دادند و مأموران مستقیم رژیم را با دستور ترور آنها به خارج از کشور می فرستادند.

این واقعیت که برای مدت طولانی هیچ کس در صدد اجرای فتوای قتل رشدی بر نیامد، گواه عدم جذابیت رژیم نابهنگام ملاهای تهران در میان مردم شیعه الاصل خارج از کشور است. نظام های دموکراسی برای اکثر مردم بسیار جذاب تر از تئوکراسی قرون وسطایی تحمیل شده بر مردم ایران است که با غارت و ظلم مجموعه اقتصادی – مافیایی سپاه پاسداران ایران تکمیل شده است.

به گفته منابع رسمی، جایزه امروز رشدی ۴ میلیون دلار است

زمانی که خمینی در سال ۱۹۸۹ درگذشت، شاگرد قدیمی اش علی خامنه ای جانشین او شد. ایران روابط دیپلماتیک خود را با انگلیس از سر گرفت. اما فتوا علیه رشدی به قوت خود باقی ماند، زیرا فقط خود آیت الله خمینی می توانست آن را پس بگیرد. از آن زمان جایزه ترور رشدی به طور پیوسته افزایش یافته است، آخرین مورد آن مربوط به سال ۲۰۱۶ است. به گفته منابع رسمی ایران، اکنون مجموعه ی جایزه ی ترور سلمان رشدی ۴ میلیون دلار است.

در نتیجه فتوای خمینی، مترجم ژاپنی رشدی، هیتوشی ایگاراشی ، در سال ۱۹۹۱ با ضربات چاقو کشته شد. سوء قصدهای دیگری نیز علیه مترجم ایتالیایی او در رم و ناشر نروژی رشدی در اسلو صورت گرفت. گفته می شود ۴۵ نفر در شورش ها و یورش های اسلام گرایان در ارتباط مستقیم با این کتاب در سراسر جهان کشته شده اند، از جمله دوازده نفر تنها در بمبئی زادگاه رشدی در هند.

رشدی با کمک مقامات انگلیسی به مدت ۹ سال مخفی شد. او در زندگی نامه خود جوزف آنتون که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، از این زمان صحبت می کند. نویسنده مشهور جهانی “رئالیسم جادویی جدید” به شکار تبدیل شده بود. «جوزف آنتون» نام مستعار او در دوران زندگی مخفیانه اش در بریتانیا بود.

بیش از ۳۰ سال پس از فتوای خمینی، حمله با چاقو در روز جمعه گذشته به سلمان رشدی، آشکارا در رسانه های تحت کنترل ایران مورد استقبال قرار گرفت. روزنامه کیهان تهران روز شنبه نوشت: هزار درود (…) برای مرد شجاع و وظیفه شناسی که در نیویورک به سلمان رشدی مرتد و خبیث حمله کرد. و در ادامه خاطرنشان کرد: «دست مردی را که گردن دشمن خدا را فشار داد باید بوسید.» روزنامه وطن امروز تیتر کرد: «چاقو در گردن سلمان رشدی». و همکاران خراسانی اش شاد باش گفتند: “شیطان در راه جهنم”. پایگاه خبری عصر ایران با نقل قولی از جانشین خمینی و مرد شماره یک فعلی ایران، علی خامنه ای آغاز می شود: «تیر» مرحوم آیت الله روح الله خمینی روزی هدف خود را خواهد یافت.

رشدی جهان‌وطن در رمان‌های خود، ناسیونالیسم هندو در هند (“آخرین آه مور”، ۱۹۹۵) و ظهور جناح راست افراطی در اطراف دونالد ترامپ (“خانه طلایی”، ۲۰۱۷) را زیر سوال برد. اما افرادی که به فتوای خمینی گوش می دهند، از این گونه آثار ادبی استقبال نمی کنند. رهبری شیعه ایران که از ادعای قدرت گسترده دست برنداشته، نتوانسته است فتوا علیه رشدی را کنار بگذارد. از نظر آن ها شیعه بالاتر از ملت است. زمانی که ملکه انگلیس در سال ۲۰۰۷ به رشدی لقب شوالیه داد، دولت‌های پاکستان و ایران دست به دست هم داده و اعتراض کردند.

در سال ۲۰۱۵، پس از حمله به مجله طنز شارلی ابدو در پاریس، نمایشگاه کتاب فرانکفورت از سلمان رشدی برای یک کنفرانس مطبوعاتی دعوت کرد. این یک نشانه نمادین برای تسلیم نشدن در برابر دشمنان حقوق بشر و آزادی بیان بود. رژیم ملاهای ایران خشمگین شد و شرکت ناشران ایرانی در نمایشگاه را لغو کرد. در اوایل سال ۱۹۸۹، ناشران آلمانی متحد شدند تا «آیات شیطانی» را با هم منتشر کنند و خطر را برای افراد جداگانه کاهش دهند.

اندکی پس از آن که در نوامبر ۲۰۱۵ مجموعه حملات وحشتناک “دولت اسلامی” (داعش – سنی) در پاریس به باتاکلان و سایر تأسیسات دنبال شد، سلمان رشدی در برلین سخنرانی کرد. او در مراسم معرفی رمان دو سال، هشت ماه و بیست و هشت شب خود گفت: «من از اینکه داعش را دولت بنامم خودداری می‌کنم، زیرا دولت نیست. بیایید آنها را حرامزاده بنامیم.» رشدی از سوی گروه های تروریستی مانند القاعده، داعش و پیروان آنها نیز تهدید شده بود.

هرگز مرعوب نشد

رشدی به عنوان یک روشنفکر بزرگ، هرگز مرعوب نشد. او پس از حملات تروریستی در پاریس گفت: «لذت زندگی، خود به دشمن تروریست‌ها تبدیل شده است و هرگز نباید آن را از دست بدهید». بعد از این سخنان او هشتگ ترند این بود: «#JeSuisEnTerrasse»، «ما همچنان در کافه‌ها می‌نشینیم». حالا پس از سوءقصد به سلمان رشدی بزرگ، باید چنین ترند کرد: #AtoutDeSuiteSurLaScene، “به زودی روی صحنه می بینمت”.

برگردان: همایون فرزاد

چاپ کن