مجمع عمومی سازمان ملل با اکثریت آرا خواستار خروج «فوری» روسیه از خاک اوکراین شد – بذر امید جوانه می زند

در چند هفته اخیر، تحرکاتی در میان دولت های جهان رخ داده است: این درخواست که جنگ باید پایان یابد، در حال افزایش است. احتمالاً مهمترین دلیل: مهمتر از همه، جنگ اقتصادی که غرب علیه روسیه به راه انداخته است، تأثیر مخربی در قالب قیمت بالای انرژی و مواد غذایی، به ویژه برای کشورهای فقیرتر دارد. از آنجایی که برزیل قصد خود را برای راه اندازی ابتکار عمل برای صلح اعلام کرد، از آنجایی که مشخص شده است که صحبت از مذاکره در هند در جریان است. و از زمانی که مشخص شد چین می‌خواهد طرحی برای راه‌حل سیاسی ارائه کند، امیدها افزایش یافته است

 مجمع عمومی سازمان ملل در سالگرد جنگ اوکراین و پس از دو روز بحث و رایزنی به قطعنامه ای رای داد که خواستار خروج فوری و بدون قید و شرط نیروهای نظامی روسیه از خاک اوکراین و توقف درگیری ها شده است.

در یازدهمین نشست اضطراری مجمع عمومی سازمان ملل که به درخواست اوکراین و غرب تشکیل شد، قطعنامه ای در مورد صلح در اوکراین و خروج نیروهای روسیه در دو روز به بحث و بررسی گذاشته شد که این قطعنامه با ۱۴۱ رای موافق، هفت رای مخالف و ۳۲ رای ممتنع عصر پنجشنبه به وقت محلی (۴ اسفند ۱۴۰۲- ۲۳ فوریه ۲۰۲۳ )  تصویب شد.

جمهوری اسلامی ایران، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، اوگانادا، توگو، آفریقای جنوبی، سودان، چین، کوبا، پاکستان، هند، ویتنام، زیمباوه، سریلانکا، نامیبیا، اتیوپی ، بنگلادش و الجزایر از جمله کشورهایی بودند که  به این قطعنامه رای ممتنع دادند و کشورهای روسیه، سوریه، بلاروس، نیکاراگوئه، مالی ، اریتره و کره شمالی به این قطعنامه رای مخالف دادند.

آخرین بار که مجمع عمومی در مورد تهاجم روسیه به اوکراین رای‌گیری کرده بود ۱۴۳ کشور از اوکراین حمایت کرده بودند. 

مجمع عمومی سازمان ملل به مناسبت سالگرد جنگ اوکراین خواستار تعهد کلیه کشورها به ماده ۲ منشور ملل متحد مبنی بر خودداری از تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری شد.

این مجمع از کشورها خواست اختلافات بین المللی خود را از طریق مسالمت آمیز حل و فصل کنند. بر اساس این قطعنامه، تصرف هر سرزمینی با استفاده از تهدید یا زور قانونی نخواهد بود و به رسمیت شناخته نخواهد شد.

در بخش دیگری از این قطعنامه آمده است: با وجود گذشت یک سال پس از تهاجم به اوکراین، دستیابی به یک صلح جامع، عادلانه و پایدار کمک قابل توجهی به تقویت صلح و امنیت بین المللی خواهد کرد.

مجمع عمومی سازمان ملل از نقض حقوق بشر و پیامدهای بشردوستانه حمله روسیه به اوکراین ابراز تاسف کرد و از تأثیر نامطلوب جنگ بر امنیت غذایی جهانی، امنیت و ایمنی انرژی و هسته ای و محیط زیست ابراز نگرانی عمیق کرد و بر ضرورت دستیابی به صلحی جامع، عادلانه و پایدار مطابق با اصول منشور ملل متحد در اسرع وقت تاکید کرد.

مجمع عمومی سازمان ملل از کشورهای عضو و سازمان‌های بین‌المللی خواست که حمایت خود را از تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به صلحی جامع، عادلانه و پایدار در اوکراین، مطابق با منشور سازمان ملل متحد افزایش دهند.

در این قطعنامه آمده است که مجمع عمومی تعهد خود را به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی اوکراین مطابق با آنچه در محدوده مرزهای بین المللی خاکی و آبی به رسمیت شناخته شده این کشور است و تقاضای خود مبنی بر خروج فوری، کامل و بدون قید و شرط تمامی نیروهای نظامی روسیه از خاک اوکراین را تاکید کرده و خواستار توقف درگیری ها است.

این مجمع خواستار پایبندی کامل طرف‌های درگیر به تعهدات خود بر اساس حقوق بین‌الملل بشردوستانه برای مراقبت دائمی از مردم و تاسیسات غیرنظامی شد و بر توقف فوری حملات به زیرساخت‌های حیاتی اوکراین و هرگونه حمله عمدی به اشیاء غیرنظامی، از جمله اقامتگاه‌ها، مدارس و بیمارستان‌ها ی این کشور تاکید کرد.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا این قطعنامه را «انعکاس نگرانی جامعه جهانی» خواند.

نماینده چین در جریان بررسی قطعنامه گفت: باید به حاکمیت و تمامیت ارضی احترام گذاشته شود و اوکراین و روسیه را تشویق کرد به میز گفت‌وگو بیایند. او خاطرنشان کرد که ارسال سلاح‌های بیشتر به اوکراین به رسیدن به آتش‌بس کمکی نمی‌کند. او همچنین گفت نباید از تحریم‌ها سوءاستفاده کرد. به نظر می‌رسد مخاطب او آمریکا و متحدان اروپایی واشینگتن بودند که طی ماه‌های گذشته به‌طور گسترده به ارسال سلاح برای اوکراین اقدام کرده‌اند. او همچنین گفت: «امنیت یک کشور نباید به هزینه امنیت کشورهای دیگر محقق شود.»

‏‏آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز روز پنجشنبه در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل به مناسبت سالگرد حمله روسیه به اوکراین، با دمیترو کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین، دیدار کرد.

آنتونیو گوترش، در سخنرانی نشست مجمع عمومی سازمان ملل، تهاجم روسیه به اوکراین را «توهین به وجدان جمعی» جهان توصیف و آن را محکوم کرد.

گوترش گفت «ما تهدیدهای آشکاری در مورد کاربرد جنگ‌افزارهای هسته‌ای شنیده‌ایم. کاربرد به اصطلاح تاکتیکی سلاح‌های هسته‌ای از اساس غیرقابل قبول است. زمان آن فرارسیده که از لبه پرتگاه عقب بنشینیم».

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین پس از رای‌گیری در توییتر نوشت: «این قطعنامه، پیام قدرتمندی از حمایت بی‌پرده جهانی از اوکراین است».

دیمیتری پولیانسکی، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل، نیز در توییتی تصویب این قطعنامه در سازمان ملل را «بی فایده» خواند و نوشت: «آیا (این قطعنامه) صلح را به ارمغان می آورد؟ نه! آیا جنگ افروزان را جسور می‌کند؟ بله! بنابراین تراژدی اوکراین را طولانی می‌کند.»

قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل الزام آور نیست و عمدتاً یک اقدام نمادین این نهاد بین المللی به شمار می‌رود. با این حال، برخلاف شورای امنیت، روسیه نمی‌تواند در مجمع عمومی از حق وتو برای جلوگیری از تصمیماتی استفاده کند که مطلوب آن نیست.

بذر امید جوانه می زند

روزنامه چپگرای یونگه ولت در آستانه رای گیری در مجمع عمومی سازمان ملل در باره جنگ نوشت: کشمکش در مورد نحوه موضع گیری دولت های جهان نسبت به جنگ اوکراین ادامه دارد. وضعیت موقت به‌روز را می‌توان در روز پنجشنبه از رای مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره آخرین قطعنامه در محکومیت تهاجم روسیه خواند. سفر شتاب زده وزیر خارجه آلمان به نیویورک نشانه ای از این چالش است. بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان فدرال، روز پنجشنبه برای اعمال فشار بر حمایت از قطعنامه به نیویورک سفر کرد. زیرا حال و هوای ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل در حال تغییر است.

تا کنون مشخص شده است که اکثریت کشورهای جهان از حمله روسیه به اوکراین انتقاد می کنند. تقریباً سه چهارم آنها آماده صدور قطعنامه سازمان ملل بودند که در آن اعلام کنند حمله به اوکراین و الحاق سرزمین های آن توسط فدراسیون روسیه را “محکوم” می کنند. همچنین مشخص بود که سه چهارم کل کشورها در تحریم های غرب علیه روسیه مشارکت ندارند. با وجود نارضایتی گسترده از تهاجم روسیه، غرب عملاً در جنگ اقتصادی خود علیه روسیه منزوی شده است.

با این حال، در چند هفته اخیر، تحرکاتی در میان دولت های جهان رخ داده است: این درخواست که جنگ باید پایان یابد، در حال افزایش است. احتمالاً مهمترین دلیل: مهمتر از همه، جنگ اقتصادی که غرب علیه روسیه به راه انداخته است، تأثیر مخربی در قالب قیمت بالای انرژی و مواد غذایی، به ویژه برای کشورهای فقیرتر دارد. از آنجایی که برزیل قصد خود را برای راه اندازی ابتکار عمل برای صلح اعلام کرد، از آنجایی که مشخص شده است که صحبت از مذاکره در هند در جریان است. و از زمانی که مشخص شد چین می‌خواهد طرحی برای راه‌حل سیاسی ارائه کند، امیدها افزایش یافته است.
و فشار در کتری جوشان که غرب تاکنون درب آن را بسته است، در حال افزایش است. فراخوان دادگاه جنایات جنگی که در طرح اولیه گنجانده شده بود در متن نهایی قطعنامه کنار گذاشته شد: چون قابل پیش بینی بود که چنین طرحی رای نخواهد آورد. در عوض، کلمه “صلح” در قطعنامه پیشنهادی گنجانده شد، البته برای کم کردن هزینه، تا مقداری از فشارها برداشته شود. قبل از رای گیری در نیویورک، این که آیا می توان دوباره مانند سال گذشته حدود ۱۴۰ رای علیه مسکو به دست آورد یا نه، به عنوان شاخص نفوذ غرب مورد استفاده قرار گرفت.

در همین حال تندروهای جناح راست ائتلاف غرب در دل اروپا دچار شکست جزئی شدند. مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا نشست زمستانی خود را در وین افتتاح کرد. نمایندگان روسیه علیرغم مخالفت جریانات تندرو حضور داشتند. برخلاف سال ۲۰۲۲، اتریش برای دعوت از آنها و حضورشان در نشست امسال سخت مبارزه کرده بود. استدلال اصلی اتریش برای دفاع از حضور روسیه در نشست این بود: اگر همه پل‌های سازمان امنیت و همکاری اروپا شکسته شود، دیگر کسی با هم صحبت و مذاکره نمی کند. در چارچوب سازمان امنیت و همکاری اروپا برای این همدیگر را ملاقات نمی کنیم که خوش بگذرد. می خواهیم یگ گام به پیش بگذاریم. البته سیاسی و نه نظامی.

چاپ کن